Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
Celemniniejszejpracyjestanalizamyślipolityczno-prawnejCy-
ceronawujęciuholistycznym,czyliuwzględniającymwspółzależność
kluczowychkategoriiCycerońskiejrefleksjikonstytucyjnej,orazwyka-
zanie,żezależnościtemająfundamentalneznaczeniedlazrozumienia
refleksjiustrojowejArpinaty.Tylkotakiebowiem,wmoimprzekona-
niu,ujęciepozwolićmożenajejwłaściweodczytanie.Wodniesieniu
dopierwszejwyróżnionejkategorii,czyliustrojurzeczypospolitej,będą
tozależnościwynikającezproporcji,naktórychopartajestkonstrukcja
ustrojumieszanegorzeczypospolitej.Wzajemnazależnośćiproporcje
auctoritassenatus,potestasmagistratuumilibertaspopulidecydująosta-
bilnościitrwałościustroju,atymsamymzabezpieczająrzeczpospolitą
przeddestrukcyjnądlawspólnotywolnychobywatelizmianąustrojo-
wą.Wodniesieniudowybitnychmężówbędątozależnościwynikające
zkwalifikacjinajlepszegoobywateladokierowaniasprawamirzeczypospo-
litej.Sztuka(maximaars)kierowaniasprawamirzeczypospolitej(civitatis
gubernatio,procuratioreipublicae)wymagagruntownegowykształcenia
(Rep.1,34;1,35;5,5),praktycznegodoświadczeniapolitycznegoinre
publicarerum(Rep.1,36-37),anadewszystkocałegoszeregucnót
moralnych(virtutes).Wodniesieniudoprawbędzietozwiązanaznimi
hierarchiaumożliwiającaweryfikacjęprawastanowionegoprzezpry-
zmatnadrzędnegoprawanatury.
Wnaucedoktrynpolityczno-prawnychakcentowanesązwłaszcza
waloryrefleksjiArpinatydotyczącejprawa-unajbardziejoryginalne
iinteresującepoglądyCyceronaodnosząsiędoprawa”3.Prawowre-
fleksjiCyceronaniejestprawemuneutralnymmoralnie”
.Niejestwięc
uprawempozytywnympochodzącymodpaństwa”
,aleprawemuwspól-
nym”
,gdziefundamentalnąrolęodgrywajązakorzenionewtradycji
imającegłębokiwymiarmoralnymores-mores,stanowiącetegoprawa
immanentnyelement4.WcytowanejfrazieEnniuszaudawneobyczaje”
3L.Dubel,Historiadoktrynpolitycznychiprawnych,Warszawa2009,s.82.
4Zob.M.Kuryłowicz,PrawoiobyczajewstarożytnymRzymie,Lublin
1994,s.15.NatematmoresmaiorumjakoelementuCycerońskiejrefleksjikon-
stytucyjnejzob.R.Świrgoń-Skok,Dotheoriginsoftheconstitutioncanbesought
inRomanlaw?-AfewcommentsonthesidenoteoftheCicero’sandPolybius’
selectedworks,uPrzeglądPrawaKonstytucyjnego”2020,nr5,s.290-291.
