Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Społeczeństwoobywatelskiejakopłaszczyznaaktywności…
35
zumiałwładzępolitycznąwrazzmechanizmamiumożliwiającymijej
sprawowanie.Społeczeństwoobywatelskiedefiniowałjakozbiórwzajem-
nychrelacjimiędzyobywatelamipodejmującymidziałaniadladobra
ogółu(np.poprzezudziałwprocesiedecyzyjnym).Tocquevilleopierał
swojerozważanianaamerykańskichprzykładach,podkreślającrolę
tamtejszychstowarzyszeń,którewedługniegostanowiłynajważniej-
szydowódistnieniaspołeczeństwaobywatelskiego.Zwracałprzytym
uwagęnakorzyścipłynącezfunkcjonowaniawramachtegotypuor-
ganizacji.Opróczmożliwościswobodnejwymianypoglądówzachęcały
onedowspółdecydowaniawsprawachważnychbezudziałupaństwa.
Wtensposóbwykształciłsięmodelspołeczeństwaobywatelskiego
różnyodtego,któryprezentowaliwcześniejsiteoretycy34.
Wielupóźniejszychfilozofówkorzystałozkoncepcjisformułowa-
nychprzezswoichpoprzedników,nierzadkoposzerzającjeowłasne
przemyślenia.DlaprzykładuKarolMarksbazowałnateoriiHegla,
rozpatrującspołeczeństwoobywatelskiewaspekcieekonomicznym
itraktującjejakoswoistąpodstawęczynnikdominujący.Podpoję-
ciempaństwarozumiałinstytucjeiideologięwzajemnieoddziałujące
nasiebie,stanowiąceswegorodzajuwsparciedlaobywateli.Wizja
Marksa,chociażutopijna,jakopierwszazwracałauwagęnarosnącą
rolęspołeczeństwa,któremożefunkcjonowaćbezudziałumechanizmu
nadrzędnego,jakimjestpaństwo.Dotejkoncepcjinawiązywałwłoski
filozofAntonioGramsci.Tym,coodróżniałojegowizjęspołeczeństwa
obywatelskiegoodtejprzedstawionejprzezMarksa,byłarolapaństwa
igospodarkiwżyciuspołecznym.ObaelementyGramscitraktowałna
równizobywatelami,tworzącjedensystem,składającysięzdwóch
poziomów.Pierwszymbyłospołeczeństwoobywatelskie,natomiast
drugimpaństwo,którepodobniejakuMarksa,miałowspieraćoby-
wateliizczasemograniczyćswojąrolędominimum35.
34B.Poboży,dz.cyt.,s.13–26.
35Tamże,s.19–20.