Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.STAN;ADAŃ
25
wwymienionychkrajach,przedstawiająm.in.JerzyBartmińskiiStanisława
Niebrzegowska-Bartmińska51.
SamborGruczadzielihistorięrozwojulingwistycznegorozumieniatekstu
(zwłączaniemdoprzedmiotubadawczegocoraztoinnychaspektówtekstów,
ichfunkcji,sposobówposługiwaniasięnimiipłaszczyznrozważania)naczte-
ryetapy52-transfrastyczny(zwanyteżtrans-zdaniowym)53,semantyczny54,
komunikatywno-pragmatyczny55orazkognitywny56,poczymcharakteryzuje
51J.Bartmiński,S.Niebrzegowska-Bartmińska,Tekstologia,Warszawa2009,s.17-20.
52Podobne,czterygłównefazyrozwojuwiedzyotekściewymieniawopublikowanymwywia-
dzieprof.W.Heinemann.Zob.Z.Bilut-Homplewicz,W.Czachur,M.Smykała,Lingwistyka
tekstuwPolsceiwNiemczech-geneza,staniperspektywy.Rozmowazprof.T
.Dobrzyńską,prof.
W
.Heinemannemiprof.Z.Wawrzyniakiem(w:)LingwistykatekstuwPolsce…,s.23-24.
53Transfrastycznekoncepcjetekstu,prezentowaneprzezpionierówlingwistykitekstu,po-
szukująistotytekstówwichstrukturzeformalnej,definiująjejakostrukturyjęzykowewyż-
szegorzęduniżstrukturyzdaniowe.Przedstawicieletychkoncepcji,reprezentującyzałożenia
strukturalistyczne,interesująsięprzedewszystkimłącznikami,spójnikamitekstu,jegokohezją
ikoherencją.Pierwotniezakładająoninp.,żestrukturętekstustanowitematyczno-rematyczny
układprzekazywanychzajegopośrednictweminformacji.Innetransfrastyczne(zodcieniem
strukturalistycznym)podejściedotekstówkoncentrujesięnaposzukiwaniustrukturalnych
spójników,traktowanychjakoformalnewyznacznikispójnościtekstu.Więcejnatentematzob.
S.Grucza,Odlingwistykitekstu…,s.58-61.
54Autorzytejkoncepcji,poszukującwyróżnikówispójnikówtekstów,biorąpoduwagęnietyle
ichwłaściwościformalne,ileznaczeniowe.Wramachtegonurtupowstały:izotopowakon-
cepcjatekstu(próbaznalezieniasemantycznychwspółczynnikówspójności),koncepcjangłę-
bokichstrukturtekstu”T.vanDijka(zakładająca,żezbazysemantycznejmożnawyprowadzić
określonestrukturytekstoweisformułowaćregułygenerowaniatekstów),propozycjonalna
koncepcjatekstuT.vanDijka(traktującatekstyjakopewnepropozycjonalnekompleksy,przy
czympropozycjajestrozumianajakoznaczeniekażdegozdania),atakżejejrozwiniętywariant
zwanykoncepcjąmakrostrukturtekstu,koncepcjahierarchiitematycznejwysuwającatemat
tekstujakoelementkonstytuującyjegokoherencjęiskupiającasięnarelacjachzachodzących
międzygłównymtematemcałegotekstuatematamiposzczególnychjegoczęści.Więcejnate-
matetapukoncepcjisemantycznychzob.tamże,s.62-64.
55Pragmatycznyzwrotwbadaniachlingwistycznych,obejmującytakżelingwistykętekstu,
ukonstytuowałoprzekonanie,żetekstysąpewnegorodzajuinstrumentamioddziaływaniaję-
zykowego,dlategodorozważańnadnimizostająwprowadzonetakiekategorie,jak:mówca,
działanie,twórca,odbiorca,kompetencjajęzykowa,intencja,sytuacjakomunikacyjna.Powsta-
łepodwpływemlingwistycznejpragmatykiujęciatekstutraktujągojakorezultatcelowych
działańjęzykowychspełniającychkonkretnefunkcjekomunikatywne,wobecczegoanaliza
tekstupowinnasięopieraćnabadaniujegofunkcjiwkomunikacji.Szerzejzob.tamże,s.64-71.
56Badaczetegonurtu(dostrzeżonegopodkonieclat80.XXw.)uważali,żeprzedmiotemba-
dawczymkognitywnejlingwistykitekstusąprocesyprodukowaniairozumieniatekstów,zaś
