Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
MARIAHALAMSKA
jącą”,zrysującymisięoznakamirozpadu.Byłtodobrzeprzygotowanygruntpod
gwałtownązmianękulturową,którąprzyniósłrok1989,łączącysięzkulturową
traumą.Przełompolitycznydoprowadziłdozmianwwieludziedzinachżycia
społecznego,którewżnymnasileniuzachodziłyprzezcałenastępnedwudzie-
stolecie.Dokonywałysięonewracjonalnymporządkukonsekwencjejednych
byłybowiemźródłeminnych.Proponujemytudynamicznespojrzenienawiejską
rzeczywistośćostatnichdwóchdekad,kiedytozmianymiałyszczególnycharak-
ter:nakładałysięnasiebiewzmieniającychsięzupływemczasuproporcjach,
ścierałysiędeformacjestaregoładuitworzyłynowy.
Po1989r.pojawiłosięważnemetodologiczniepytanie:czyzmianytesątran-
zycją,czyteżbardziejzłożonątransformacją?Ówczesnadyskusjabyłatoczona
nawyrost,aniechęćdokoncepcjitranzycjiwynikałatakżezkrytykipospiesznie
sformułowanejtezyokońcuhistorii.Niebędziechybanadużyciem,jeślistwier-
dzę,żezmetodologicznegopunktuwidzeniastawianiehipotezotakiejwłaśnie,
tranzycyjnejnaturzezmianyniejestbezzasadne.Wynikato,popierwsze,zso-
cjologicznejtradycji,gdyżwiększośćteoriisocjologicznychtoteorieewolucyj-
ne,teoriezmianzmierzającychwokreślonymkierunku.Powtóre,formułowanie
hipotezwduchutranzycyjnym,choćrodziniebezpieczeństwopominięciaprze-
mianzachodzącychwkanonie,matęzaletę,żepozwalasformułowaćpytania
oto,czyzachodząceprzeobrażeniasąpodobnedowcześniejobserwowanych,
czyteżspecyczne,wjakimstopniusąuniwersalne,wjakimzaśspecyczne.
Wtymduchuprzeprowadzimynasząanalizę,deniujączmianęspołecznąwnaj-
prostszy,podręcznikowysposób,czylijakożnicęmiędzystanemsystemu
społecznegowjednymmomencie(t
1)astanemtegosystemuwinnymmomen-
cie(t
2).Interesowałanasprzytymnietylkożnicamiędzystanemposzczegól-
nychelementówwiejskiegosystemuspołecznegow1989r.i2009r.,lecztakże
wewnętrznadynamikazmiany,momentyjejprzyspieszenialubspowolnienia.
Niemarzeczywistościspołecznejabsolutniestabilnej,choćnp.nawsiodwie-
kówprocesytrwaniadominująnadprocesamizmian.Zachodzątamżnorodne,
wolniejszelubszybszezmiany,zktórychczęśćukładasięwpewneukierun-
kowanesekwencjepowiązanewsposóbprzyczynowo-skutkowy,czyliprocesy
społeczne.Wszkicutymchcępokazać,żewdośćdługiejperspektywieczasowej
nawsipolskiej,podobniejakwEuropieZachodniejorazEuropieŚrodkowej,
zachodzączterywielkieprocesy,którezmieniająjejoblicze:deruralizacja,dez-
agraryzacja,kształtowaniesięnowegomodelurolnictwa(pezantyzacja/depezan-
tyzacja)orazrestratykacja.Ichnajważniejszeefektystanowią1)nowemiejsce
wsiwspołeczeństwie,2)nowemiejscerolnictwawspołeczeństwieigospodarce
oraz3)nowastrukturawsijakosubsystemuspołecznego.
Deruralizacja,czylizmieniającesięmiejscewsiwspołeczeństwie
Deruralizacjatoprocesodnoszącysiędocałegospołeczeństwa,którypolega
nastopniowymzmniejszaniusięudziałupopulacjiwiejskiejwpopulacjinarodo-
wej.W2002r.wedługNarodowegoSpisuPowszechnegopopulacjawsiliczy-