Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DomekzkartEmilaZegadłowicza
artystyzbiegniesięwkońcuznastrojemspołecznegobuntu.
ChętniepowołujesięSztorcnavoxpopuli,gdycytujesłużącą,
dlaktórejHPolskaZbrojna”toHPolskaZbrodnia”.Niestroniod
gniewnychtyradiprofetycznychwypowiedzijakta,gdyprzy-
pisujeRosjiHofiarękrwawąitrudpowszechnościzazbawienie
robotnikaichłopacałegoświata”.Uwewnętrzniamisję,która
Hspala,rozżarzaizamrażazarazemtragicznie”
12
.
Humanitaryzmjakostanuczuciowyobejmujeswymza-
sięgiemludzkośćito,cosłużyćmapomnożeniupowszechnej
pomyślności.Wwersjioptymistycznejstanowipodstawępeda-
gogikipolegającejnakształtowaniuprzyjaznychuczućwobec
ludzi,natomiastjegonegatywnyrewerstokrytykaświatazasta-
negowimięprzyszłejsprawiedliwościspołecznej.Dlamarksi-
stówbyłtonazbytkompromisowyśrodekrealizacjicelów,ale
dlażarliwegoartystyprzywołującegoMickiewiczatoHczucie
iwiara”namiaręprometejską.Onedająmuprawokrytykizu-
pełnej,bezróżnicowaniaocen,gdyżzbóluioburzeniarodzą
sięjegosądy,aniezkalkulacjiobliczonejnaosobistąkorzyść.
Wkonsekwencjiwiedzietodorewoltyprzeciwinstytucjom,
obyczajomitradycji,skorostojąnadrodzemaksymalizacji
dobraludzkości.WtyradzieSztorcawyliczonewjednym
szeregunegatywnecechypaństwowychelit:pycha,pańskość,
arogancja,zarozumialstwo,obskurantyzm,reakcyjność,klery-
kalizm.Jegogniewnarewoltaskierowanajestpodadresemtej
Polski,którąuosabiaHpłyciutkawarstwarządzących”.Antyeli-
taryzmtoodruchprotestubędącegoudziałembliżejnieokre-
ślonejkolektywnejwspólnoty,którejrezoneremjestbohater
sztuki.Robotnikówtuwzasadzieniema,pojawiająsięnato-
miastwtyradzieSztorcajakoHspętani”,achłopijakoHżyjący
wpoddaństwie”.figuramilosuzaprogramowanegoprzez
niesprawiedliwośćspołeczną.Zaodpowiadająludziewładzy
itowarzyszącyiminteligenccyakolici.Głosemsłabychiupod-
rzędnionychprzemawiaartystaotypiepsychicznymromantyka,
potępiającyczasjemuwspółczesny,abytymmocniejzaanon-
sowaćwartośćnadchodzącązewschodu.Maonaznaczenienie
17
12E.Zegadłowicz,Domekzkart.Dramatwtrzechaktach(według
inscenizacjiErwinaAxerawPaństwowymTeatrzeWspółczesnym
wWarszawie),Czytelnik,Warszawa1954,s.45.Cytatyztegowydania
będęzaznaczaćwtekściegłównym,podającskrótDinumerstrony
wnawiasie.