Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Teoriachaosu–odprostotydozłożoności
obiektów,zakresprocesówbadanychzapomocąmetodteoriichaosujestszerokiimało
jednorodny
.Doprowadziłaonadolepszegozrozumieniaiwyjaśnieniatakwielurodza-
jówzjawisk,żeniestanowiąonejednorodnejdziedziny
,awdodatkukażdyichtypjest
przedmiotemzainteresowaniadobrzeokreślonejteorii,naprzykładtermodynamiki,
hydrodynamiki,fizjologii,socjologii.Podobnetrudnościnapotykamy
,gdystaramysię
wyodrębnićjakieśwłasnościciałcharakterystycznedlazastosowańteoriichaosu.
Powyższetrudnościnieczyniąnaszczęścienaszegozadaniabeznadziejnym,ponie-
ważteoriachaosuistnieje,szybkosięrozwijainabieracorazbardziejdojrzałegokształ-
tu,awspomnianekłopotywynikajązjejnietypowegocharakteru.Musimywobectego
zrezygnowaćzpróbokreślenia,czymjestteoriachaosu,przezpodaniejejzakresurozu-
mianegojakoodrębnyodzakresuinnychteoriiidziedzinnaukowych.Wtejsytuacji
pozostajenamostatniewyjście–potraktowanietejteoriijakoodrębnego,specyficzne-
gopodejściadowieluzjawiskiprocesówzachodzącychwprzyrodzieispołeczeństwie.
Różnisięonaodinnychnauktym,żewnowy
,ciekawyiefektywnysposóbbadazjawi-
skaprzeważniedobrzeznane,aczęstobadaneprzezsetkilat.Jejsukcesypłynązzasto-
sowanianowegospojrzeniainowychmetodbadawczych,aniezodkryciacałkowicie
nowegoświata,takjakwprzypadkufizykikwantowej,lubnowegorodzajuobiektów,tak
jakwprzypadkumikrobiologii.
Towłaśniedziękitemu,żeteoriachaosuniemaodrębnejdziedzinybadańirozwi-
jałasięwramachinnychteorii,mogłastaćsięsiłąnapędowąwieludziedzinidoprowa-
dzićstopniowodoistotnychzmianichpojęćimetod.Jejnowośćiznaczeniepolegająna
tym,żeanalizujeświatznowegoogólnegopunktuwidzenia–zpunktuwidzeniazłożo-
ności.Ztegopowodujestczęstonazywanateoriąz∏ożonoÊci.Termintenrozumiemy
tutajjakoprzeciwieństwoprostoty
,dlategodalszerozważaniabędąprowadzone
wramachopozycjiprostota–złożoność.Jesttoopozycjaniezwykleprzydatna,pozwala-
jącapowiedzieć,czymjestteoriachaosuijakijestjejstosunekdonaukiklasycznej,
czylitej,któraistniałairozwijałasięprzedpowstaniemtejteorii.Należywtymmiejscu
zwrócićuwagęnato,żetermin"naukaklasyczna”używanyjestpowszechniewewspół-
czesnejfizyce,którapodkreślaróżnicęmiędzynaukąprzedipopowstaniuoburewolu-
cyjnychteoriifizycznych.Wtymrozumieniufizykaklasycznatota,któraistniałairoz-
wijałasiędokońcadziewiętnastegowieku.Zpunktuwidzeniateoriichaosunowe,
awięc"nieklasyczne”sąjejdziałypowstałewostatnichczterdziestulatach,dlatego
standardowamechanikakwantowajestklasyczna,jestbowiemliniowaibadaukłady
stabilne.
Podstawowadlanaszychrozważańopozycjaprosty–złożonywymagadalszego
wyjaśnienia,ponieważmożeonaprowadzićdoniesłusznegoprzekonania,żenauka
dopieroodniedawnazajęłasiępoważniebadaniemukładówiprocesówzłożonych.Tak
niebyłoiniemogłobyć,skorożyjemywświeciebogatymiskomplikowanym,wktórym
częstoobserwujemyzłożoneobiekty
,takiejakorganizmyżywe,ibardzoskomplikowa-
neprocesy
,takiejakzjawiskaatmosferyczne,procesyspołeczneorazgospodarcze.
Nauka,którazzałożeniabadacałyświatistarasięniepomijaćniczego,niemogłazająć
siętylkozjawiskamiprostymi,to,cotrudnedowyjaśnieniaizłożonepozostawiającna
póŹniej,doczasu,gdypowstanieodpowiedniateoriazdolnasobieztymporadzić.Teoria
