Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FILOZOFICZNEKORZENIEKONSTRUKTYWIZMU
łaPhilosophicalEssaysconcerningHumanUnderstandingDawidaHume’a,Imma-
nuelKantogłasza„przewrótkopernikański”wfilozofii,twierdząc,żepodmiotjest
warunkiemprzedmiotu,zaśpojęcieczasuiprzestrzeniformamiapriorycznymi
umysłuludzkiego,stanowiącdlaniegopodstawęwszelkiegopoznania.Wwyni-
kunowożytnego„przewrotuepistemologicznego”tradycyjnyrealizm(mimoiż,za
sprawąwpływówArystotelesaiśw.Tomasza,solidnieugruntowałsięweuropej-
skiejmyślifilozoficznej)częściowoustąpiłmiejscaróżnymodmianomidealizmu,
który,wpewnymsensie,przyczyniłsiędopowstaniaantyrealizmu,ajeszczepóź-
niej,współczesnegokonstruktywizmu.
Zarównoprzywołanifilozofowie,jakinurty,którychonireprezentanta-
mi,stanowiątylkoczęśćtradycji,zktórejwyłoniłasięmyślkonstruktywistycz-
na.Dodatkowoniemożnarównieżpominąćsilnychzwiązkówkonstruktywizmu
znurtemantyrealistycznym,obecniebardzopopularnymwfilozofiianalitycznej
iwneopragmatyzmie.Problematykarelacjizachodzącychmiędzytymistanowi-
skamistanowijednakodrębnywątek,doktóregopowrócęwdalszejczęścipracy.
Konstruktywistycznychinspiracjizpowodzeniemmożnabyszukaćrównieżwwie-
luinnychdoktrynachfilozoficznych,którychprzedstawieniewymagałobyosobnej
publikacjiizdecydowaniewykraczapozaramypodejmowanejtuproblematyki.
1.1.KonstruktywizmepistemologicznyErnstavonGlasersfelda
WartykuleTrzydzieścilatradykalnegokonstruktywizmuErnstvonGlasersfeldwy-
powiadacharakterystycznedlategonurtusłowa:„prawdziwahistoriawymagakil-
kuludzidoporównaniawspomnieńiuporządkowaniatego,cojestznimizgodne”
(Glasersfeld,2005,s.9).Przytoczonestwierdzeniejestwyrazemtypowegodlara-
dykalnegokonstruktywistypodejścia,wktórymniemamiejscadlajednejuniwer-
salnejnarracjinazywanejniekiedy„historyczną”.WewspomnieniachGlasersfelda
występująludzie,reminiscencjeikoniecznośćzgodynato,cobyło.Niepojawia
sięnatomiastżadenpunktbądźokresmającyważnośćsubspecieaeternitatis.Nie
mawięctymsamym„prawdyhistorycznej”,uprawomocnionejprzezmetafizyczną
relacjęzgodnościsądówzrzeczywistością(tuistniejącąwprzeszłości).Odrzucenie
absolutystyczniepojętejrzeczywistościzostajezastąpionerelatywnymiwarunka-
mi,sprowadzającymisiędotrzechelementów:podmiotu,jegoprzekonań,wza-
jemnejkoherencjiprzekonań.TakrozumianahistorianiemajużArchimedeso-
wegopunktuoparcia,naskutekczegonieistniejeżadnawyróżnionaperspektywa,
zktórejmożnabyoceniaćsłuszność,trafnośćbądźprawdziwośćsądów(przeko-
nań)owydarzeniachprzeszłych,przyszłychlubteraźniejszych.Cowobectegozo-
staje?Relatywizmpoznawczyiakceptacjadlawielościróżnorodnychkonstruktów
światowych.
Radykalnykonstruktywizmjestniekonwencjonalnympodejściemdoproblemu
wiedzyipoznania.Zakładasię,żewiedzaznajdujesię„wgłowach”podmiotów
18