Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ws
t
ęptłumacza
9
ogniskatejkulturyumysłowej,któratakczęsto„mieszczanom”przy-
nosićzwykłazgorszenieczyzepsucie.
Stary,poważnysofista,Protagoras,którypamiętałjeszczeTermo-
pile,awprzyjaźniżyłzPeryklesem,zEurypidesemiAnaksagora-
sem,prawodawcamiastaTurioiwpołudniowejItalii,cieszyłsięmoże
największąwziętościąipowagą,isiedemdziesięciulatszczęśliwie
dożył,pókigowkońcuoateizmnieoskarżono.Dlategomusiałsta-
ruszekdoSycyliiuciekaćiutopiłsiępodrodze,apismajegospalił
ludpublicznienaplacuwAtenach.
Onpierwszymachnąłrękąnadociekaniaeleatówonaturzetego,
conaprawdęistnieje,nadyskusjeotym,czyjestbytrzeczywistyje-
den,czyichjestwiele,jakwolałtwierdzićDemokrytiAnaksagoras.
Uważał,żeuczniomHeraklitaświatibytjestrzekąoustawicznie
zmiennychfalach,auczniomParmenidesaświatibytjestbryłąlodu
otęczowychrefleksach.Żadendrugiegonieprzekona;każdysiedzi
zamkniętywswoimświecie,którywysnułzwłasnegownętrza,niby
gąsienicawewłasnymoprzędzie.Czypozatymiprywatnymiświata-
miposzczególnychludzijestcośjeszczerzeczywistego,czypozatym
cośistniejeijakie
—
któżtomożewiedzieć?
Wkażdymrazie:dlamnieistniejeto,adlaciebiecoinnego;czło-
wiektyiczłowiekja.Obajjesteśmymiarą,normąwszystkich
rzeczy,oileistniejąlubnie.To,cosięmniewidzi,żejest,toteżna-
prawdęjest
—
dlamnie;acosiętobiewidzi,tojestteżnaprawdę
—
dlaciebie.Przecieżnicnieistniejesamodlasiebie
—
wszystkojest
czyimświdziadłemczyteżczyimśpomysłem,jest„komuś”,jestwczy-
jejśgłowieczyteżwczyichśoczach.Ażeróżneparyoczuwidząniby
jednoitosamo,alekażdaposwojemuiinaczejniżinna;żecogło-
wa,torozum,akażdymaswojezdanie,sprzecznenierazzezdaniem
drugiego,choćobajmyśląorzeczynibyjednejitejsamej
—
tonic
nieszkodzi.Okażdejrzeczymogąbyćdwazdaniaprzeciwne.To
prawdadlamnie,atoprawdadlaciebie.Więcniemazdańbliższych
lubdalszychodjakiejśprawdyprzedmiotowej
—
tylkosązdanialepsze
igorsze.Najednymprzekonaniuwyjdzieszwżyciulepiej,anadrugim
dalekoniezajedziesz,aleztegoniewypływa,żebyjednoznichbyło
zgodnezjakąśrzeczywistościąistniejącąpozanami,adrugieznią
niezgodne,żebyjednobyłoprawdziwe,adrugiefałszywe.Nie
—
to
jestlepsze,atamtogorsze,aleobarównieprawdziwe;tylkotodla
mnie,atamtodlaciebieprawdziwe.
Wtymsztuka,żebyisobie,idrugimprzysporzyćjaknajwięcejtych
lepszychprzekonańwzględnieztychgorszychporobićlepsze
—
po-
