Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wstęp
powstałychmiędzy1589a1766r.150Wynikikwerendyokazałysięjednakżeniewspół-
miernedoponiesionegonakładu,bowiemwjejefekciezebranyzostałnaderskromny
materiałdotyczącygłówniesporówmiędzysąsiedzkich(przedewszystkimowadliwie
działającekanałyodpływowe,nieprzepisowowzniesionekloakioraznielegalnepod-
rzucanieśmiecinasąsiednieposesje).
Badaniamiobjętezostałyrównieżaktasądówwetowychwszystkichtrzechwielkich
miastPrusKrólewskich.Pewnąliczbęsprawsądowychdotyczącychutrzymywania
czystości(wyłączniewzakresienielegalnejhodowliświńorazniezgodnegozprze-
pisamizaopatrywaniafurmańskichwozówwywożącychnieczystości)odnotowano
dlaGdańskawdwóchksięgachwypisówzprotokołówurzędu,spisanychwlatach
1648-1691151,atakżeośmiuoryginalnychksięgachurzędowychpochodzącychzlat
1675-1746152.Odosobnionewzmiankitegorodzajuznalazłysięteżwdwóchzbiorach
wypisówisentencjielbląskiegosąduwetowegozpierwszejpołowyXVIIIw.153Nato-
miastzupełnienieprzydatneokazałysiętoruńskieksięgiwetowe(poszukiwaniaprze-
prowadzonowczterechksięgachprotokołówiinnychaktachtejinstytucji)154.Podob-
nierzeczsięmazposzukiwaniamiwwybranychpozostałychksięgachsądowych
ToruniazXVIIiXVIIIw.155Spośródksiągproweniencjisądowejjedyniezbiórsen-
tencjikryminalnychtoruńskiegosąduławniczegozlat1558-1697przyniósłnieliczne
iwdodatkuogólnikoweinformacjenatematwykorzystywaniaprzymusowejpracy
skazańcównarzeczoczyszczaniamiasta156.Mimoszerokozakrojonejkwerendyzebra-
nymateriałsądowywypadaocenićjakodośćskromny,uniemożliwiającydokonanie
pierwotniezakładanejdlacelówpracyanalizyzjawiskaipoziomunieprzestrzegania
przezmieszczanpruskichpostanowieńwładzwzakresieustawodawstwasanitarnego.
Wźródłachocharakterzenieurzędowym,wktórychzostałaprzeprowadzo-
nakwerenda,trochęinformacjinatematusuwanianieczystościudałosięodnaleźć
wkilkuzbiorachsuplikadresowanychdogdańskiejRadymiasta.Wtymkontekście
należyprzedewszystkimwymienićsuplikikatówipachołkówmiejskichzkońca
XVIipierwszejpołowyXVIIw.157orazpojedynczepismawsprawachsanitarnych
zpoczątkuXVIIIstulecia,przedkładanewładzommiejskimprzezraduńskichryba-
150APG,300,3/17(1589/1590r.);300,3/38(1609r.);300,3/52(1621r.);300,3/56(1625/1626r.);300,
3/270(1640/1641r.);300,3/444(1665/1666r.);300,3/124(1690/1691r.);300,3/134(1706/1707r.);300,
3/156(1743/1744r.);300,3/176(1765/1766r.).
151APG,300,58/37(1648-1663r.);300,58/38(1675-1691r.).
152APG,300,58/4(1674/1675r.);300,58/5(1676/1677r.);300,58/6(1678/1679r.);300,
58/9(1685/1686r.);300,58/10(1688/1689r.);300,58/15(1704-1707r.);300,58/17(1712-1717r.);300,
58/23(1742-1746r.).
153Wettsachen,APG,492/509;SententiaeE.E.Wett-GerichtsdeAo.1722biB1727incl.,APG,
492/855,s.807-845.
154ProtocolledesWetgerichts,1686-1690,APT,II/III,113;Strafgelder.KassabuchdesWettgerichts,
1704-1736,APT,II/III,114;ProtocolledesWettgerichts,1711-1724,APT,II/III,115;Wettgerichts
Protocoll,1747-1753,APT,II/III,123.
155APT,II/VIII,20;II/VIII,25;II/VIII,35;II/IX,25.
156TornerpeinlicheStrafgerichts-Executionen,1558-1697,APTII/VIII,14.
157APG,300,93/38,s.327-333;300,93/53,s.79-258.
