Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Bazaźródłowa
29
kówimieszkańcówDługichOgrodów158.Negatywnymwynikiemzakończyłysię
poszukiwaniategorodzajudanychwzbiorzesuplikwsprawachbudowlanychzXVIIw.
Podobnyefektprzyniosłatakżekwerendawtoruńskichzbiorachsuplikzlat1598-1603
orazkopiariuszukorespondencjikierowanejdoRadypomiędzyrokiem1700i1737159.
Niecopomocniczegomateriałudostarczająrównieżgdańskiemapyiplany,spo-
śródktórychwartowskazaćnaczterypochodzącezXVIIw.Przynosząoneinformacje
odnośniedoschematukanałówodpływowych,skrzyńszlamowychorazlokalizacjigór
gnojowychnatereniemiasta160.
Dużąwartośćbadawcząwykazująwszelkiegorodzajurozprawy,zarównodrukowa-
ne,jakirękopiśmienne.WypadawskazaćprzedewszystkimnawydawanewPrusach
Królewskich(wGdańskuiToruniu)dziełkapoświęconeepidemiom:Bartholomäusa
Wagneraz1579r.orazSamuelaSchelwigaz1709r.iJacobaHeinrichaZernecke-
goz1710r.161Ponadtocenneokazałysięróżnegorodzajuopracowaniadotyczące
Gdańska,amianowicie:opisbudowlimiejskichautorstwaBarthelaRanischazprze-
łomuXVIIiXVIIIw.(informacjeolokalizacjilatrynwbudynkachpublicznych)162,
traktatsyndykaGottfriedaLengnichanatematprawaiustrojumiastapochodzący
z1769r.(tuprzedewszystkimważnedanedotyczącekompetencjiposzczególnych
urzędówifunkcjiwsprawachsanitarnych)163orazanonimowarozprawkaopubliko-
wanaw1787r.dotyczącarozwiązaniaproblemuubogichiżebrakówwmieście(pro-
pozycjewykorzystaniaichprzyoczyszczaniuulic)164.
Niesposóbwtymkontekścieniewspomniećojedynejwswoimrodzajurozprawce
autorstwaPaulaJacobaMarpergera(kameralistyiczłonkasaskiejradynadwornej),
poświęconejoczyszczaniuulicwdużychmiastachniemieckich.Toopublikowane
w1724r.dziełozawierawieleciekawychspostrzeżeńdotyczącychzasaduprzątania
uliciorganizacjiutrzymywaniaczystości165.
158APG,300,15/10;BeschwerderSeugneranE.WollEdl.HochweisenRathwegenVerunreinigung
derRadaunen,1703,APG,300,R/P
,12,s.939-944.
159APT,II/XI,13;II/XI,16;BriefeandenRath,1700-1737,Bd.14,APT,II/I,3498.
160APG,300,MP/33(planmiastaz1597r.);300,MP/105(planLastadiiz1617r.);300,MP/112(Targ
Dylowy);300,MP/493(planRaduniz1688r.).
161BartholomeusWagnerus,VonderPestilentznützlicheunndgründlicheunterrrichtunge/wieman
sichmitGotteshülfevordervergifungebewaren/undauchdenKrancken/welcheeingefallen/wider
helfensol,Dantzig1579,BGPAN,XIXq.162,adl.3;SamuelSchelwig,KurtzeHistoriederPestenin
DantzigvomJahr1352biB1709,Danzig1709,BGPAN,Od13652.8º,adl.1;J.H.Zernecke,Derverpeste-
teTornodersummarischerAuszugderPestilentz-Seuchen,womitnachGottesWillendieStadtTorn,
vonAnfangihrerErbauungbiBangegenwärtigeZeitenheimgesuchetist,Torn1710.
162B.Ranisch,BeschreibungderervornähmestenGebäudeinderStadtDantzig,hrsg.v.A.Bartetzky,
D.Kraack,Marburg1997.
163G.Lengnich,IuspublicumcivitatisGedanensisoderderStadtDanzigVerfassungundRechte,hrsg.
v.O.Günther(QuellenundDarstellungenzurGeschichteWestpreuBens,Bd.1,Danzig1900.
164NocheinigeVorschlägezurUnterstützungderArmenundzurVerminderungderBettlernebsteiner
Beylage.OekonomischerAnmerkungenundErläuterungen,Danzig1787,BGPAN,Od12832.8º.
165P.J.Marperger,VonReinigungderGassenundStrasseninGrossenundVolckreichenStädten,wie,wann,
unddurchwemsolchesalseinehöchstnöthigePolicey‑Ordnunggeschehensoll,wasdeßfallsvorObrigkeitliche
Mandatahinundwiederergangen,welchesdermahlendie,ihrerHäuser‑undStraßen‑Reinigkeithalber
