Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
w1980roku.Ujmujeonostresjakorodzajrelacjipomiędzy
czynnikamiśrodowiskowymiaindywidualnymidyspozycjami
jednostki(Heszen,Sęk,2008).Najogólniejdefiniując,można
powiedzieć,żewspólnedlawszystkichmodeliwnurcierelacyjnym
jestokreśleniereakcjistresowejjako„zakłócenialubzapowiedzi
zakłóceniarównowagipomiędzyzasobamiczymożliwościami
jednostkizjednejstronyawymaganiamiotoczeniazdrugiej”
(Heszen-Niejodek,2000).
Zaprekursorówbadańnadproblematykąstresuuważasię
fizjologaW.CannonaiendokrynologaH.Selyego(1977).
Wswoichkoncepcjachrozpatrująstreszperspektywyreakcji
nadziałającebodźce.DlaCannonanajważniejszyjestbiologiczny
aspektstresu.Jegozdaniemstreswystępujewsytuacjinaruszenia
równowagiorganizmuprzezszkodliwebodźce,aistotnym
czynnikiemwpływającymnahomeostazęjestreakcjatypu„walcz
lubuciekaj”,pełniącafunkcjęadaptacyjną.Wtęreakcję
zaangażowanesąukładnerwowyihormonalny,któreprzede
wszystkimmająnaceluprzygotowanieorganizmu
doprzezwyciężenianiebezpieczeństwpłynącychzotoczenia
(Ogińska-Bulik,2008).PodobnejestpodejścieSelyego,który
definiujestresjako„nieswoistąreakcjęorganizmunastawiane
mużądania”(Selye,1977,s.25).Wedługbadaczakażdajednostka
posiada„ogólnyzespóładaptacyjny”(GAS),któryodpowiedzialny
jestzareakcjęorganizmunadziałaniestresorów.Powoduje
tokolejno:stadiumreakcjialarmowej,gdyaktywizująsięzasoby
obronne,stadiumodporności,obejmującedostosowaniesię
dosytuacjistresującej,istadiumwyczerpania–odpowiedźnazbyt
długiedziałaniestresoraiutratęzasobówobronnych.PonadtoSelye
rozróżniłstreswpływającystymulująconafunkcjonowanie
jednostki,poprawiającysubiektywnieodczuwanąjakośćżycia
(eustres),orazstresniekorzystniewpływającynazdrowie
isamopoczucieczłowieka(dystres)(Terelak,2005).
DefinicjaT.HolmesaiR.Rahe’a(1967)toujęciestresuznieco
innejperspektywy.Akcentująoniznaczeniebodźcabądźsytuacji
powodującejstannapięcia,którywymagaponownego
przystosowania.Wswoimmodeludotyczącymwydarzeńżyciowych
podkreślają,żeprzyczynąstresujeststałapotrzebaadaptacji
donowychwarunkówwskutekpozytywnychinegatywnychzmian
życiowych,takichjak:śmierćnajbliższychosób,utratapracybądź
ślub(Terelak,2001).
