Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
WświeciepowieściHenrykaRzewuskiego
MyzwyrokówBoskich,zostawszyczęściąpotężnegostowarzyszeniaRosjan,wno-
śmynaszeprowincjonalnewyroby[tj.literaturę]doogólnej,awspólnejskarbnicy,
azjednoczeniznaszymipobratymcami,utwierdzajmysiebiewszyscywprzekona-
niu,żeliteraturarosyjskakwitnącawtakniezmierzonychprzestrzeniach(...)powinna
owszemobjawiaćżywiołyukraińskie,moskiewskie,siewierskie,nadwołżańskie,doń-
skie,wołyńskie,litewskie,nawetsybirskie...(I,234-235).
ZajedynypozytywpojawieniasięMieszaninmożnabypoczytaćożywie-
nie,jakiezapanowałowpublicystycetamtegookresu.Wdebacie-tejto-
czonejnałamachprasy,jakiwprywatnejkorespondencji-głoszabralinaj-
więksipisarzetamtejepoki(myślęoczywiścieoliteraturzekrajowej).Wśród
obrońcówRzewuskiegowymienićnależyMichałaGrabowskiegoorazczęś-
ciowośrodowiskoflTygodnikaPetersburskiego”14,początkowożyczliwość
względempublikacjiwyrażałtakżeJózefIgnacyKraszewski,choćjegopo-
stawawtymwzględziedomagasięodrębnejanalizy;największymiadwer-
sarzamiokazalisię:FeliksZieliński,FryderykLewestam,HilaryZalewski
orazpublicyściprasydemokratycznej-ZenonFisz,AntoniMarcinkowski,
EdwardDembowskiorazwieluinnychanonimowychflkollaboratorów”ów-
czesnychczasopism.PolemikawokółMieszanin,podsycanapotemkolejnymi
publikacjamiRzewuskiego15,ciągnęłasiębezmałalatdziesięćibyłaniewąt-
pliwienajżywszą,apodwielomawzględamitakżeinajbardziejinteresującą
dyskusjątamtejepoki16.Wystarczywspomnieć,żedebatadostarczyłaTytu-
sowiSzczeniowskiemumateriałudonapisaniaczterotomowejpowieściBi-
goshultajski,którejkolejneczęściukazywałysięwlatach1843-185017.Michał
Grabowskizwracałuwagę,iżoceniającMieszaniny,należybraćpoduwagę
przedewszystkimwartośćtegodziełajakoożywczegoimpulsu,któryzbu-
dziłzletargucałąprowincję:
OdniepamiętnychczasówżadnaksiążkapolskanieobudziłatylerozgłosujakMiesza-
niny.Wnaszychszczególnieprowincjach,gdziemiałasięjużczasrozejśćidlaktórych
manajwięcejmiejscowego,bezpośredniegointeresu,jestonapowszechnym,niewy-
podległość.StudianadpolskąmyśląkonserwatywnąXIXwieku,Warszawa1985,s.51-70;B.Szlach-
ta,Konserwatyzm.Zdziejówtradycjimyśleniaopolityce,Kraków-Warszawa1998,s.183-185.
14Zob.D.Kukuć,Stosunek„TygodnikaPetersburskiego”domyślizaprzecznejHenrykaRzewu-
skiego,flPracePolonistyczne”2005,seriaLX.
15MyślętuodrugimtomieMieszaninobyczajowych,Wędrówkachumysłowych,Głosienapusz-
czy,TeofraściepolskimczyrozdzialePaziazłotowłosegozatytułowanymArchipelagSkotostański.
16JakpisałA.Ślisz,flOgarnięciejejiprzeanalizowaniepodkątemtreścispołeczno-
-politycznychwymagaodrębnegostudium,którestałobysięzapewneważkimprzyczynkiem
doobrazuspołeczeństwapolskiegowdobiemiędzypowstaniowej”.Zob.A.Ślisz,HenrykRze-
wuski...,s.203.
17T.Szczeniowski,Bigoshultajski.BzdurstwaobyczajoweprzezIzasławaBleponskiego,Wilno
1844-1850.KwestiąintertekstualnychzależnościBigosuwobecMieszaninzajmowałasięEwa
OwczarzwpracyMiędzyretorykąadowolnością.Wśródromantycznychstrukturpowieściowych
wokresiemiędzypowstaniowym,Toruń1993.Zob.rozdz.Dziwolągniekompletnyinieskończony.
„Bigoshultajski”TytusaSzczeniowskiego,s.83-103.
