Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
14
Czymjestjęzyk?
awięcjesttouporządkowanyzbiór,systemsłów,tw.leksemów.
Wyobraźmysobiesieć,wktórejelementywystępująwróżnych
relacjach,tn.danyelementmożebyćpowiązanyznaczeniowo
zwielomainnyminarozmaitesposoby.Różnesąhipotezydo-
tycząceszczegółowejbudowyleksykonumentalnego.Niektórzy
przyjmują,żewleksykoniementalnymwystępująjużodmienio-
neformywyrazów,pogrupowanewtw.paradygmaty.Powró-
cimyjeszczedotegowkolejnychrozdziałach.
Wsystemiejęzykowymwyróżniamyrównieżpodsystemfo-
nologiczny.Składająsięnaniegofonemy,czylinajmniejszejed-
nostkijęzyka,nieposiadająceznaczenia,alemogącesłużyćdo
różnicowaniawyrazów,atymsamymichznaczeń.Realizacją
fonemówwjęzykumówionymsągłoski.Fonemypodobniejak
innejednostkijęzykowemogąwchodzićzesobąwróżnerelacje.
Kolejnyjestpodsystemmorfologiczny.Jegojednostkitomor-
femy.Składająsięone,jeżeliodnosimysiędosystemujęzykowe-
gownaszychumysłach,zfonemów,ajeżelidojęzykamówione-
go–zgłosek.Zdarzająsięrównieżmorfemy,naktóreskładasię
jedenfonembądźjednagłoska,np.spójniki.Morfemdefiniu-
jesięjakonajmniejsząjednostkęjęzykaposiadającąznaczenie.
Morfememmożebyćcałesłowolubjegoczęść.Wramachsyste-
mumorfologicznegowyróżniasięsystemfleksyjnyisłowotwór-
czy.Pierwszyobejmujeodmianęwyrazów,tw.fleksjęimor-
femyfleksyjne,drugitworzeniesłówimorfemysłowotwórcze.
Morfemyfleksyjnesłużądoodmianywyrazów,tn.dołączasię
jedomorfemówleksykalnychiwtensposóbdokonujesięzmian
formygramatycznejwyrazów.Morfemysłowotwórczerównież
dołączasiędomorfemówleksykalnych,tworzącwtensposób
wyrazynabaziejużistniejącychmorfemów.
Pozostałjeszczepodsystemskładniowy,jednakzanimprzej-
dziemydojegowstępnegoopisu,należyzwrócićuwagęnafakt,
żepodziałnasystemmorfologicznyiskładniowyorazwyróż-
nianiesystemufleksyjnegoisłowotwórczegosąwłaściwedla
tw.językówfleksyjnych.Różnesątypyjęzyków,oczymbędzie
mowaponiżej,iprzedstawionegotutajujęcianiedasięodnieść
dokażdegojęzyka.Językoznawcyczęstołącząobapodsystemy,
morfologicznyiskładniowy,iużywająterminuImorfosyntak-
tyczny’lubpoprostuIgramatyczny’,wniektórychteoriachję-
