Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
Rozdział2.EwolucjaideiiformdialoguspołecznegowEuropie
Ujęciemistotnymdlaideiiformdialoguspołecznegojestteoretycznakoncep-
cjaprawajakonarzędziakomunikacji.J.Habermaswswojejteoriikomunikacyjnej
społeczeństwawskazuje,żepodstawąprawajestrozmowa,szerokidyskursspołeczny.
Wjegoramachwyłaniasięoptymalnykształtprawaistosunkówspołecznych.Dys-
kursjestpodstawąprocesówdecyzyjnychirozwiązywaniakonfliktów.Adresaciprawa
mająbyćwjaknajszerszymzakresiejegowspółtwórcami.Wykluczatojednostronność
iwładczośćdecyzji.Prawomabyćnarzędziemkomunikowaniasięróżnychgrupspo-
łecznych
23
.Tenpoglądmaszczególnieszerokiezastosowaniewkształtowaniupraw
pracowniczychitworzeniuźródełprawapracy.Działaniekomunikacyjnejestjedną
zczterechwyodrębnionychprzezHabermasapodstawowychformdziałaniawobszarze
praktykispołecznej,(obokteleologicznego,regulowanegoprzeznormyidramatur-
gicznego).Działaniekomunikacyjnezachodziwtedy,gdyuczestnicykoordynująplany
działanianieprzezegocentrycznąkalkulacjęsukcesu,leczprzezaktydochodzeniado
porozumienia.Wdziałaniukomunikacyjnymuczestnicystawiająwłasnysukcesna
drugimplanie;zmierzajądoosiągnięciawłasnychcelówpodwarunkiem,żemogąswe
planydziałaniauzgodnićnagrunciewspólnychdefinicjisytuacji.Dlategonegocjowa-
niedefinicjisytuacjistanowiistotnyskładnikdokonańinterpretacyjnychwymaganych
wdziałaniukomunikacyjnym.Działaniekomunikacyjneopartenazasadzieracjonal-
nościjestprocesemdochodzeniadoporozumienia,wyrażającymsiępoprzeztrzymo-
menty:zrozumienie,możliwośćkrytykiorazwymóguzasadnienia.Wszystkieonedają
sięostateczniesprowadzićdopojęciaargumentacji,którawedługHabermasapolegana
tym,żestronydefinjująswojepostulatyorazpróbujązapomocąargumentówjeuza-
sadnićbądźskrytykować.Miarąmocyargumentujesttrafnośćracji,którauwidacznia
sięm.in.wtym,żeargumentmożeprzekonaćuczestnikówdyskursu,tzn.skłonićdo
akceptacjipostulatówdrugiejstrony24.TeoriadziałaniakomunikacyjnegoHabermasa
nietylkonawiązujedoideidialogu,aleokreślakonkretnemechanizmyposzukiwania
porozumieniaprzeznegocjacjeikonsultacjeorazuzgadnianiewspólnegointeresuiza-
wieraniekompromisów.
ZkoleidlaJ.Rawlsasystemspołecznejkooperacjimusibyćstabilnyiwmiaręre-
gularnieprzestrzegany,ajegozasadniczeregułyświadomierespektowane.Uważa,że
„[ł]jakprawdawsystemachwiedzy,taksprawiedliwośćjestpierwszącnotąspołecznych
23J.Habermas,Racjonalnośćdziałaniaaracjonalnośćspołeczna,Seria:„Teoriadziałaniakomu-
nikacyjnego”,t.I,Wyd.Nauk.PWN,Warszawa1999,s.46inast.;E.Wronikowska,Zbioroweprawo
pracył,op.cit.;L.Morawski,Problemywspółczesnejflozofiprawa:prawowtokuprzemian,Wyd.
PrawniczePWN,Warszawa2000,s.150.
24Zob.J.Habermas,Racjonalnośćdziałania…,op.cit.,s.618.Por.M.Punpur,opracowaniewww.
racjonalista.pl