Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Źwierzyńca,anakrytycznewydaniaiopracowaniewciążczeka
wielejegodzieł.Ocalałedokumentywięcejmówiąosprawach
majątkowychOkszycaniżoReju–człowieku,airetuszowanemu
konterfektowiTrzecieskiegoniemożnazupełniezaufać.Ten
szanowanyziemianin,dworzaninkrólewski,jużzażyciawzbudzał
wielekontrowersji.ZjednejstronyporównujesięgodoCycerona
iPetrarki,wspominająonimwswychdziełachiJanKochanowski,
iStanisławOrzechowski,zdrugiej–nazywa„smokiemzOksy”,
„Sardanapalemnagłowskim”[2],„przecherą”i„szatanem
rozwiązłym”.Sugestywnyobrazżarłokaiopoja,który„pudłośliw
jakokorzeckrakowski,miodupraśnegopółrączki,ogórków
surowychwielkienieckółki,grochuwstrączkachczterymagierki,
nakażdydzieńnaczczotozawżdyzjadał”,nakreśliłksiądzJózef
WereszczyńskiwGościńcupewnymniepomiernymmoczygębom
aobmierzłymwydmikuflomświatatego(1585);krytykówniebrakło
takżepostroniewspółwyznawców,jeśliwierzyćHieronimowi
Juszyńskiemu–dziewiętnastowiecznemuzbieraczowistarych
druków–paszkwilantembyłkalwinJanzWoźnik[3].
I.MIKOŁAJAREJAŻYWOTISPRAWY
Ojciecliteraturypolskiej.Określenie„ojciecliteraturypolskiej”
zrosłosięzRejem,chociażwcześniejpisanoprzecieżipopolsku,
ipołacinie.Powstałydzieławybitne,jakBogurodzica,Posłuchajcie
braciamiłaczyKazaniaświętokrzyskie,tworzyli:BiernatzLublina
(jegoRajdusznytopierwszaksiążkawjęzykupolskimopewnej
datacji[4]),JanzKoszyczek,MarcinBielski,wobieguoddawna
byłyjużłacińskiekronikiJanaDługosza,WincentegoKadłubka,
lirykiAndrzejaKrzyckiego,KlemensaJanickiego,JanaDantyszka
czyMikołajaHussowskiego.
Namiano„ojcaliteratury”Rejzasłużyłkonsekwentnie
realizowanymplanempisarskim,któryformułowałwpoczątkowych
ikońcowychpartiachswoichutworów.Przedewszystkimjest
toprogramdydaktyczny,którywdużymskróciemożna
byprzedstawićwhasłach:dobroRzeczpospolitej,prawdziwawiara,
spokojnyżywotziemiański.Okszycpisałdużo(obokWacława
Potockiegotonajpłodniejszypisarzdobystaropolskiej)itworzył
wyłączniepopolsku,sięgającporóżneformywypowiedzi.Jego
