Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
działalnośćwpisujesięwinnymodelkulturyniżten,który
proponowalihumaniści,dlategozadanie,którestawiałliteraturze,
możebyćpostrzeganejakoalternatywadlahumanizmu.Rejbowiem
byłprzeciwnypojmowaniuliteraturyjakorozrywkiwykształconych
ludzi,przynoszącejautorowisławęiutrwalającejpamięćbohaterów
imecenasów.Pisarzodrzucałwyłącznieestetycznąfunkcję
literatury[5].WedługOkszycapisarstwosłużyćmacelomreligijnym
ietycznym,azadaniawychowawczeorazprogramowepisanie
wjęzykupolskimpodnosiłypracęliterackądorangisłużby
społecznejipracypatriotycznej,gdyżwtensposóbmanifestowałsię
bytisamowiedzanarodu[6].MottemcałejtwórczościReja,jak
zauważyłWilhelmBruchnalski,mogłobybyćpoczątkowezdanie
zWizerunku:„Tyksiążki[...]więcejzchuciprawej,niżlidlaczego
inegosąpisany,abyci,którymPanBógtenfuntdał[...]doczego
sieszyrszegoapotrzebniejszegopisaćprzychylili,anaródswój
ijęzykzdobili”[7].
Rejkonsekwentniepisałpopolsku,niedlatego,żenieumiał
połacinie[8].Niepotrafiłwprawdzieposługiwaćsięwytworną,
klasycznąłaciną,alewzorzecstylucyceroniańskiegoodrzucił
dlatego,żebyłonsynonimemuczoności.Programowepisanie
wjęzykupolskimmożnazatemsytuowaćrównieżwnurcie
erazmiańskim,wśródprzeciwnikówślepegonaśladownictwaantyku
(obrońcyjęzykapolskiegoużywalibowiemniemalidentycznych
argumentówjakantycyceronianiści)[9].Pisaniewrodzimymjęzyku
byłoprzedewszystkimnajskuteczniejszymsposobemszerzenia
prawdziwejwiary,tj.ideiprotestanckich,oraznaukimoralnej.
Nagłowiczaninsięgałwięcporóżnegatunki,pisałdużoiszybko
drukował.Realizowałprzytymmodelprozy,któryznał–łacińskiej
prozyśredniowiecznej.
Biografia.MikołajRejherbuOkszaurodziłsię4lutego
1505r.wŻórawniepodHaliczem.Pochodziłześredniozamożnej
rodzinyszlacheckiej,jegoojcembyłStanisławRejherbuOksza,
któryprzeniósłsięzNagłowicnaRuś,matką–drugażona
Stanisława,BarbarazHerburtówŻórawińska.Odzieciństwie
przyszłegopisarzaniewielewiemy.Jeśliwierzyćbiografii,ojciec
owychowaniepotomka„małodbał,bojednegożmiał,takżejiprzy
sobiechował”.Mikołajpoczątkowouczęszczałdoszkołyparafialnej
wSkarmierzu(dzisiejszymSkalbmierzu,1514–1516),potem
pobierałnaukiweLwowie(1516–1517),gdziebawiłsię„miedzy
