Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
propagandyreligijnejinauczaniamoralnościzajmująnajważniejsze
miejsce.Jegospuściznajestbardzoduża.Reagowałszybko
nawydarzeniabieżące,więcjegogłosjestobecnywówczesnych
dyskusjach,aletenpośpiechszkodziłpracy:dziełapełne
powtórzeńisprzeczności,wielezagadnieńzostałospłyconych,
cozresztąRejkwitowałkrótko:„acotobiemędrowaćpotrzeba”.
Wrażliwośćpoetyckapozwalałamujednaknatworzenie
plastycznychobrazów,abrakiwwykształceniupokrywałażywość
pióra,intuicjairozmach,cospowodowało,żedziełaRejastałysię
ulubionąlekturąszlachecką.
Obliczewyznaniowepisarza.SpołeczeństwoRzeczpospolitej
wiekuXVIbyłobardzozróżnicowanepodwzględemkonfesji.Obok
siebieżylikatolicy,prawosławniRusini,Żydzi,tatarscy
muzułmanieiOrmianiewyznającymonofizytyzm[11].Powystąpieniu
LutraiwmiarędalszegorozwojureformacjidoPolskicorazszerzej
docierałynowinyreligijne.Wrecepcjinowejwiaryrolęodgrywały
zarównowzględyduchowe,jakiprzynależnośćstanowa,cenzus
majątkowy,wykształcenie,wreszciepowiązaniarodzinneczynacisk
grupyspołecznej.Obózreformacjiszlacheckiejniemiałosobnego
programupolitycznegoispołecznego,zwłaszczażezasadnicze
propozycjeiżądaniazostałyzawartewpostulatachruchu
egzekucyjnego.Przystąpieniedoreformacjiniepociągałozasobą
zmianydotychczasowegosposobużycia,właściwietylkoarianie
stanowilinatymtlewyjątek.ChociażZygmuntIStaryiZygmunt
IIAugustbylikatolikamizainteresowanymiwewzmocnieniu
Kościoła,luteranieikalwiniznajdowalisięwotoczeniuobu
ostatnichJagiellonów.
Katolicyzm,naktóryjużwcześniejspoglądałkrytycznie,porzucił
RejostatecznieprawdopodobniepośmierciZygmuntaIStarego
(1548).Zostałprotestantem,zrazuluteraninem,późniejkalwinem.
CatechismusipóźniejszaodeńPostyllawskazują,żepoglądyReja
takwłaśnieewoluowały[12].Wowymczasiezmianawyznaniabyła
zjawiskiemdośćczęstymwśródszlachty.ZwiązkiOkszyca
zKościołemreformacyjnymprawdopodobniemiałyjednak
charakternieformalny,choćbrałudziałwkilkusynodach[13].Nie
uczestniczyłczynniewtworzeniujegostruktur,pomimo
żewswoichdobrachzmieniłświątyniekatolickienazbory(założył
zbórwNagłowicachiRejowcu,kalwinomoddałkościołykatolickie
wBobinieiOkszy)[14].