Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kąsał.
Takżeiwieprz,patrz,jakosienaludziwnetbędziepuszczał,zębamizgrzytał,
ażpianyzniegopocieką.[...]
Azażsieonyzapaloneoczywełbiewierciećniebędąjakouszalonego?
Azażniedrżąwargi?
Azażniezgrzytajązęby?
Azażmożezpokojempostać?Jednosiewierci,kręci,nogamidrepce,anie
wie,gdziesiewrazić.
Azażręcezpokojemzadzierżećmoże?Jednoimikiwa,grozi,ajeslisie
pomścićniemoże,tedyalbosiedrapie,albozszalonegołbawłosyskubie.
Jużmowa,
jużwzrok,
jużsłuch,
jużwszytkismysływnimsprosniesieodmienićmuszą.
Obrońcajęzykapolskiego.Nadstworzeniemliteratury
narodowejdyskutowanojeszczeprzedwystąpieniemReja.Jużok.
1470r.JanOstrorógprotestowałprzeciwkowyłącznościoświaty
kościelno-łacińskiej,a60latpóźniejszlachtanasejmikuśredzkim
dopraszałasiędrukowaniaksiążek(kronik,Bibliiipraw)wjęzyku
polskim.Głostendochodziłrównieżześrodowiskaimpresorów
krakowskich(m.in.Wietora,Unglera),zaśMarcinBielskitych,
którzygardzilirodzimymjęzykiem,nazywałpasierbami,niesynami
Rzeczypospolitej[49].Niewątpliwiepoglądomtymsprzyjałafala
ogarniającejkrajreformacji,wktórejideologięwpisanebyło
rozpowszechnianiesłowaBożegowjęzykuojczystym.Rejwłączył
siędowalkioliteraturęnarodowąnietylkozpobudekreligijnych,
pragnął,byjegonaródmógłposzczycićsięwłasnąliteraturą.Swój
programzawarłwewstępachizakończeniachdzieł,wktórych
wskazywał,żepisze,„niedlaczegoinszego,jednodlajęzyka
swojegopolskiego”(Postylla),innibowiemońniedbają.Walkę
ojęzyknarodowywpołączeniuzuprawianiemdydaktykipodjął
przedRejemchybatylkoMarcinBielski,jednakżetoRejstałsiędla
potomnychsymbolemtegoruchuinajpełniejszymwyrazicielem
jegodążeń.ZwierszaDotego,coczytałkończącegoFigliki
pochodzibodajnajbardziejznanycytatzjegotwórczości:
Aniechajnarodowiewżdypostronniznają,
IżPolacyniegęsi,iżswójjęzykmają!
