Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Otymmyśląc,głowaboli.
(w.355–358)[76]
„Kupiec”.ZarównoKupca,jakiŻywotJózefa,formalniedialogi,
zaliczasiędodramatów.Utworytemożnawprawdziewystawić,ale
przeznaczonebyłygłówniedoczytania.WpierwszymznichRej
nawiązujedoschematumoralitetu,jednegozgłównychgatunków
dramatycznychśredniowiecza.Moralitet,atakżedramatliturgiczny
imisterium,byłyuprawianezpowodzeniemrównieżwokresie
renesansu.Sięgaliponiezarównokontynuatorzytradycji,jak
ihumaniści.
Zasadnicząmoralitetustanowidramatycznadecyzjabohatera,
postawionegoprzedwyboremzłalubdobra.Widz(czytelnik)
powinienidentyfikowaćsięzbohaterem,dlategoprzedstawionyjest
onjakosłabozindywidualizowanapostać,najczęściejprzedstawiciel
stanulubgrupyspołecznej,rzadziejhierarchiirodzinnej,czyjako
człowiekwogólności.Rozstrzygnięcie,jakiegodokonuje
ówKażdy,wiążesięzwyboremdrogiżyciowej(grzechulubcnoty)
iwynikającymizniegokonsekwencjamilubjestostatecznądecyzją
umierającegoolosiejegoduszy.Wtymkonflikciemogą
uczestniczyćinniludzie,osobyboskie,święci,aniołowie,diabły
orazpersonifikacjewystępkówicnót,pojęćfilozoficznych,
teologicznychczymoralnych(np.Pokuta,Miłosierdzie,Sumienie).
Takakonstrukcjapozwalałanaobrazoweukazaniezmagań,
którychdoświadczaKażdy.Celemmoralitetujestpouczenie,
azatemwidzlubczytelnikidentyfikującysięzbohaterem
dowiadujesię,jakpowinienpostąpić.Wmoralitecieniemamiejsca
nawątpliwości,wyraźnyjestpodziałnaracjeaprobowane
iodrzucane.Służytemutakżebiało-czarnyrysunekpostaci
iskłonnośćdosymetriiwukładziereplikiscen.Wtensposób
kształtowanowięcpostawęodbiorcy,przekazująctakżeelementy
doktrynychrześcijańskiej.
Moralitetycharakteryzująsiębrakiemszczegółowookreślonego
miejscaiczasuakcji,nieodtwarzasiętutajżadnychrealiów
historycznych.Akcjamożedziaćsięwszędzieizawsze(wczasie
mitycznym),aleakcentpołożonyjestnienafabułę,lecz
nawypowiedzijednoznacznieokreślonychperson.
Wdramaciedążysiędouogólnień,dlategojegoistotnącechąjest
uniwersalizm.Humaniściwprowadzilizadramatemantycznym