Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Zakażdymrazem,gdywymienianejestimięAnnyBoleyn,natychmiastpojawiasiętosamopytanie:czybyławinnacudzołóstwa?CzybędącżonąHenrykaVIII,
naprawdęoddawałasięuciechomztabunemkochanków,wśródktórychznalazłsięnawetnajlepszyprzyjacielkrólaorazjejrodzonybrat?Zatozostałastraconaona
ipięciumężczyzn.Jeślijednakbyłaniewinna,Henrykbyłbywówczaswielokrotnymmordercą.Nicwięcdziwnego,żesprawatabudziławieleemocjiprzezwiększączęść
minionychpięciuwiekówidodziśpozostajewdzięcznymtematemdosnuciarozmaitychhipotez,znajdującmiejscerównieżwliteraturze.SzczególnieodkądSzekspir
przeniósłnascenęwłasną,wyważonąwersjęhistoriimałżeństwaAnnyijejprowadzeniasię,autorzysztukteatralnych,oper,powieści,popularnychbiografii,twórcy
filmowi,aostatniorównieżstacjetelewizyjnezbiłymająteknaokraszonychmotywamirozbuchanejseksualności,skandaluiżonobójstwaopowieściachonajsłynniejszych
angielskichwładcach.
DlaczegozatempostanowiłemnapisaćjeszczejednąksiążkęoAnnieBoleyn,którejzałożeniazdecydowaniewykraczająpozazaspokajaniepopularnejżądzysensacji,
zwłaszczażenapisałemoniejjużcałkiemsporojakieśdwadzieścialattemu?Otóżdlatego,żepostaćAnnyBoleynmiałaowielewiększeznaczenieniżokolicznościjej
egzekucji,którejmakabryczneszczegółyżołnierzekrólewskiejstrażyprzybocznejzTowerofLondonzwypiekaminatwarzyopowiadajązwiedzającymprzyTower
Green,wmiejscuupamiętniającymszafot(wrzeczywistościoddalonymoładnychparęmetrówoddawnegoszafotu).Idlatego,żerola,jakąodegrała,naprzestrzenilat
corazbardziejrośniewnaszejświadomości.Chronologiawydarzeńpozostajeoczywiściebezzmian,leczzmieniasięnaszeichrozumienie.Zaledwiedziesięćlatminęło
odmomentuodkryciaprzezemniepowodu,dlaktóregoAnnamusiałazginąć,ajeszczemniejodchwili,kiedypublikacjainwentarzaHenrykaVIIIzupełnie
zrewolucjonizowałanasząwcześniejsząwiedzęnatematjejżycia.Dowiedzieliśmysięiwciążdowiadujemycorazwięcejoświecie,wktórymżyła,wszczególności
odworzekrólewskim,którybyłscenązarównojejsukcesu,jakiupadku.Wiemynaprzykład,żemiałaogromnąsłabośćdobłyskotekistrojów,przezdawniejszych
historykówuważanązakobiecykaprys,adziśnazywanądbałościąo„wizerunek”i„prezencję”,będącychnieodłącznymelementemsprawowaniawładzyzarówno
wwiekuXVI,jakiwczasachdzisiejszych.
PostrzeganieAnnywyłącznieprzezpryzmatostatnichchwiljejżyciadajeobrazzniekształcony,choćpodobniejakwiększośćludzijarównieżwłaśnieodtego
zacząłemswojebadania.WłaściwiebardziejniżsamaAnnainteresowałamnierola,jakąodegrałSirWilliamBreretonzMalpaswhrabstwieCheshire,któryjakojeden
zwieluzostałstraconywrazzkrólową.Nieuważałemgozajejkochankaizcałąpewnościąniewidziałagownimjegożona,wzwiązkuzczympoczułempotrzebę
odkryciapowodu,dlaktóregozostałuwikłanywzniszczenieAnnyBoleyn.Wtrakcieswoichstudiówodkryłem,żeprzyczynąśmierciAnny,Breretonaipozostałychbyła
nierozpusta,leczpolityka.Stądwyjaśnieniaichlosunależyszukaćniewalkowie,leczwświeciewładzy.
Bywało,żenazywałemAnnęBoleyntrzeciąnajważniejsząosobąwmoimżyciu,tużponajbliższejrodzinie,bowiemgdyrazsiępostaciązainteresujesz,fascynacja
jużtylkorośnie.PodobniereagowalinaAnnęmężczyźniżyjącywjejczasachorazsamHenryk.Itutajpojawiasiękolejnepytanie:dlaczegoAnnawogólezostała
królową?Jeszczetrzydzieścilattemuhistorycyzkamiennątwarząkonsekwentnieignorowalitopytanie,natomiastuczonyepokiwiktoriańskiejJ.A.Froude(1818–1894)
stwierdził,że:„dlaHenrykaVIIIlepiejbyłobyżyćwświecie,wktórymkobietymożnabypoprostuwyrzucaćdotegostopnianieradziłsobieznimiwżadnym
zeswoichzwiązków”.ZkoleiA.F.Pollard(1869–1948)zajmującysięhistoriąroduTudorówprzeddrugąwojnąświatowąnapisał,żeAnnazawdzięczaswojemiejsce
whistoriiAnglii„wyłącznieztegopowodu,żepotrafiłaprzemówićdomniejwyrafinowanejczęścinaturyHenryka.Niewyróżniałasiębowiemaniurodą,aniintelektem,
ajejcnotaniebudziłaszacunkuaninaniegoniezasługiwałazarównowczasachwspółczesnychAnnie,jakiwwiekachnastępnych”.
Czyjednakmożliwejest,żekobieta,októrąHenrykVIIIztakązawziętościąwalczyłprzezsześćlat,byłaosobąpospolitąibezwartościową?Idlaczegopoślubiłjedną
zeswychpoddanych,skorowśródmonarchówzachodnichpanowałaniepisanazasada,żemałżeństwazawieranowyłączniedlakorzyścipolitycznych,niemalzawsze
zksiężniczkamizzagranicy?JeśliHenrykiemtargałycielesneżądze,toówczesnaobyczajowośćpozwalałajezaspokajaćbezkoniecznościzawieraniazwiązków
małżeńskich.NawetwspółcześniHenrykowiwładcyzagranicznidziwilisięjegodeterminacjidopoślubieniakochanki,anieliczni,którzywiedzieli,żezniąniesypiał,nie
rozumieli,dlaczegotegojeszczeniezrobił.CzyżbywięcAnnarzeczywiściebyłajaksugerowaliPollardiwiększośćhistorykówjedynieobsesjąHenryka?Czy
rzeczywiściejejosobowośćniemiaławiększegoznaczenia?„Tatrzecia”zasprawąnajbardziejburzliwegorozstaniawhistoriizdołałaodsunąćodtronukrólową
ougruntowanejjużpozycji,panującąodwielulatidarzonąogromnymszacunkiem.Ijakwykorzystałaswojezwycięstwo?Rola,jakąodegraładrugażonaHenryka,
zpewnościąmiaławiększeznaczenieniżurodzeniekrólowisłynnejcórkiifakt,żenieobdarzyłagosynem.
StatusAnny,najpierwjakonarzeczonejHenryka,apotemkrólowejmiałrównieżwymiarpubliczny.Przyjejpoparciukrólewskapolitykaobrałakierunki,którenawet
dziśkształtująangielskąpaństwowość.Annabyłaczynnymiskutecznympolitykiem,pogromczyniąkardynałaTomaszaWolseyaniezwyklewpływowegoministra
Henrykacopóźniejskłoniłojegonastępcę,TomaszaCromwella,pragnącegouniknąćpodobnegolosu,dozniszczeniajejsamej.RównieważnabyłareligijnośćAnny,
naktórejwyrosłaprotestanckaAnglia,stającsięarenąogromnychprzemian.TonanichswąreligijnątożsamośćzbudowałacórkaAnnyElżbietaI.Pollardbardzosię
mylił,twierdząc,żepotencjałintelektualnyAnnybyłniewielki.Zaczytywałasiębowiemwtraktatachteologicznych,którebyływówczastematemnumerjedenwśród
inteligencji,imiaławysokorozwiniętygustartystyczny.Stałasięnawetpierwsząmałżonkąpanującegomonarchy,któradostrzegłaipromowałanowystylnazywamy
sztukąrenesansu.
ZdobywanieAnnyoznaczałodlaHenrykaVIIIwieloletniąfrustrację.Frustracjęwznacznejmierzepodzielajejbiograf.Annieudałosiębowiemwykorzystać
zasadyikonwenanseobowiązującewpolityceiwyższychsferach,lecz„wywierającswójwpływ”,niezostawiłażadnegośladunapapierze,azatemżadnychdowodów
swojegodziałania.Manipulacjimożnasięjedyniedomyślaćnapodstawiekonsekwencji,zwłaszczażeniktniewie,coAnnamówiłaHenrykowiwłóżku.Wdodatkunie
zostawiłażadnegopamiętnikaczywspomnień,ajedynąpozostałościąponiejjestniewielkaliczbalistów,wzwiązkuzczymjejżyciewewnętrznerównieżodkrywamy
wyłącznienapodstawieźródełzewnętrznych.Przykładowootym,wcowierzyła,wnioskujemyztego,coczytywałaicopromowała.DodatkowopoznanieAnnyutrudnia
fakt,byłapostaciąkontrowersyjną,zatemznacznaczęśćmateriałówpochodzącychodosóbzjejotoczeniautrzymanajestwtonieoskarżycielskimalbootwarcie
wrogim.TakwięcpisaniebiografiiAnnyBoleynprzypominarozwiązywaniezagadkikryminalnej,zewszystkimiwyzwaniami,ekscytacjąiniepewnością.Nicdziwnego
zatem,żewnioskiróżniąsięodsiebie.Ajednak,choćniejesteśmywstanieodsłonićAnnywjejpełnejpostaci,tojednakdziśobraztenniejestjużjedyniezarysem,ale
jawisięowielewyraźniej.Wiemybowiem,żebyłanajbardziejwpływowąinajważniejsząkrólową-małżonką,jakakiedykolwiekzasiadałanaangielskimtronie,idzisiaj
zasługującąwręcznamianoikonyfeminizmu,skorowspołeczeństwiezdominowanymprzezmężczyznzdobyławysokąpozycjęwyłączniedziękisileswegocharakteru
ideterminacji.PrzyciągającamęskiespojrzeniaAnnabyłarównieżinteligentna,pewnasiebie,delikatna,wyrachowana,mściwa,lubiącawyzywającestrojeibezwzględna
wwalceowładzębyławięcpostacią,którąbyćmożełatwiejpodziwiaćniżlubić.Wsprzecznościztakimjejobrazemstoijednakto,cowyróżnianajbardziej
icoAnnadzieliławówczasztylkojednąinnąangielskąkrólową,amianowiciemałżeństwozawartezmiłości.ZHenrykiemłączyłagłęboka,osobistawięźitylkojedna
królewskaparaprzednimizaryzykowałamałżeństwoopartenauczuciu,jakiegonieośmieliłsięzawrzećjużniktdoXXw.Staraniatychdwojga,abyutrzymaćpełen
czułościzwiązek,orazdostrzegalnewówczasprzebłyskinowoczesnościnadworzeTudorówwyjaśniająwielenatematżyciaiśmierciAnnyBoleyn.Wskazujątakże,
żeimbardziejrozumiemyAnnę,tymbardziejrozumiemynajwiększązagadkęepokiTudorówosobowośćjejmęża,Henryka.
Niniejszaksiążkazostałapodzielonanaczteryczęści.Pierwszaznich,zatytułowanaPochodzenieipoczątki,opisujewczesnelatażyciaAnny,odebraneprzeznią