"Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu"
Identyfikator Librowy: 101899
Spis treści
Przedmowa 6
I. WSTĘP 18
I.1. Historia odżywiania się ludności na przestrzeni dziejów Juliusz Przysławski 18
I.2. Sposób odżywiania się ludności na ziemiach polskich Henryk Gertig 21
I.3. Wpływ cywilizacji na sposób odżywiania się ludności Juliusz Przysławski 25
I.4. Krótki zarys historii nauki o żywności i żywieniu człowieka Juliusz Przysławski 27
II. PODSTAWOWE SKŁADNIKI ODŻYWCZE 32
II.1. Węglowodany Henryk Gertig 32
II.1.1. Budowa chemiczna, klasyfikacja i właściwości 32
II.1.1.1. Monosacharydy (jednocukry) 32
II.1.1.2. Oligosacharydy (kilkucukry) 34
II.1.1.3. Polisacharydy (wielocukry) 36
II.1.2. Rola i znaczenie węglowodanów w żywieniu człowieka 39
II.1.2.1. Zapotrzebowanie organizmu człowieka na węglowodany 40
II.1.2.2. Podstawowe źródła węglowodanów 41
II.1.3. Zasady oznaczania zawartości węglowodanów i błonnika pokarmowego w żywności 42
II.2. Białka, budowa i właściwości Henryk Gertig 43
II.2.1. Aminokwasy jako podstawowe składniki tworzące strukturę białek 43
II.2.2. Białka, peptydy budowa i właściwości 48
II.2.3. Budowa i właściwości fizykochemiczne jako podstawa klasyfikacji białek 51
II.2.4. Pochodzenie jako podstawa klasyfikacji białek 54
II.2.4.1. Białka pochodzenia zwierzęcego 54
II.2.4.2. Białka pochodzenia roślinnego 55
II.2.5. Wartość odżywcza jako podstawa klasyfikacji białek 56
II.2.6. Ocena wartości odżywczej białek 57
II.2.6.1. Chemiczne metody oznaczania wartości odżywczej białek 57
II.2.6.2. Biologiczne metody oznaczania wartości odżywczej białek 58
II.2.7. Zapotrzebowanie organizmu człowieka na białka i aminokwasy 61
II.2.8. Podstawowe źródła białek w żywieniu człowieka 63
II.3. Tłuszczowce (lipidy) Juliusz Przysławski 65
II.3.1. Wprowadzenie 65
II.3.2. Podstawy klasyfikacji 65
II.3.2.1. Homolipidy (tłuszczowce proste) charakterystyka ogólna 66
II.3.2.2. Heterolipidy (tłuszczowce złożone) charakterystyka ogólna 67
II.3.3. Pochodne lipidów prostych i złożonych 69
II.3.4. Lipidy właściwe (tłuszcze pokarmowe, triacyloglicerole) 70
II.3.5. Budowa chemiczna triacylogliceroli 71
II.3.6. Ogólna charakterystyka i klasyfikacja kwasów tłuszczowych 72
II.3.6.1. Kwasy tłuszczowe nasycone 73
II.3.6.2. Kwasy tłuszczowe jednonienasycone 74
II.3.6.3. Kwasy tłuszczowe wielonienasycone 76
II.3.7. Rola i znaczenie tłuszczów pokarmowych oraz kwasów tłuszczowych w żywieniu człowieka 77
II.3.8. Tłuszcze pokarmowe w promocji zdrowia i zapobieganiu rozwojowi chorób cywilizacyjnych 78
II.3.8.1. Wprowadzenie 78
II.3.8.2. Wpływ nasyconych kwasów tłuszczowych na organizm człowieka 79
II.3.8.3. Wpływ jednonienasyconych kwasów tłuszczowych na organizm człowieka 80
II.3.8.4. Wpływ wielonienasyconych kwasów tłuszczowych na organizm człowieka 82
II.3.9. Przemiany triacylogliceroli i kwasów tłuszczowych w organizmie człowieka 87
II.3.10. Zmiany zachodzące w tłuszczach w trakcie procesów otrzymywania, przetwarzania i przechowywania 92
II.3.11. Zapotrzebowanie organizmu człowieka na tłuszcze pokarmowe i kwasy tłuszczowe 96
II.3.12. Podstawowe źródła tłuszczów i kwasów tłuszczowych w żywieniu człowieka 98
II.3.13. Podstawowe metody analizy tłuszczów pokarmowych i kwasów tłuszczowych 101
II.3.14. Cholesterol i jego znaczenie dla organizmu człowieka 105
III. WITAMINY - Henryk Gertig 109
III.1. Wprowadzenie 109
III.2. Klasyfikacja i nomenklatura witamin 109
III.3. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach 111
III.3.1. Witaminy i prowitaminy pochodne jononu (zespół witamin grupy A) 111
III.3.1.1. Budowa i właściwości 111
III.3.1.2. Aktywność biologiczna 114
III.3.1.3. Rola i znaczenie witamin grupy A dla organizmu człowieka 115
III.3.1.4. Wchłanianie i metabolizm witamin grupy A 115
III.3.1.5. Zapotrzebowanie i źródła witamin grupy A 116
III.3.1.6. Oznaczanie zawartości retinolu i karotenów w środkach spożywczych 117
III.3.2. Witaminy pochodne steroli (zespół witamin grupy D) 118
III.3.2.1. Budowa i właściwości 118
III.3.2.2. Aktywność biologiczna 119
III.3.2.3. Rola i znaczenie witamin grupy D dla organizmu człowieka 120
III.3.2.4. Wchłanianie i metabolizm witamin grupy D 120
III.3.2.5. Zapotrzebowanie i źródła witamin grupy D 121
III.3.2.6. Oznaczanie zawartości witamin grupy D w środkach spożywczych 122
III.3.2.7. Interakcje 122
III.3.3. Tokoferole i tokotrienole (zespół witamin grupy E) 122
III.3.3.1. Budowa i właściwości 122
III.3.3.2. Aktywność biologiczna 124
III.3.3.3. Rola i znaczenie tokoferoli dla organizmu człowieka 125
III.3.3.4. Wchłanianie i metabolizm 126
III.3.3.5. Zapotrzebowanie i źródła tokoferoli 126
III.3.3.6. Oznaczanie zawartości tokoferoli w środkach spożywczych 127
III.3.3.7. Interakcje 127
III.3.4. Witaminy pochodne naftochinonu (zespół witamin grupy K) 128
III.3.4.1. Budowa i właściwości 128
III.3.4.2. Aktywność biologiczna 129
III.3.4.3. Rola i znaczenie witamin grupy K dla organizmu człowieka 129
III.3.4.4. Wchłanianie i metabolizm 130
III.3.4.5. Zapotrzebowanie i źródła witamin grupy K 130
III.3.4.6. Oznaczanie zawartości witamin grupy K w środkach spożywczych 131
III.3.4.7. Interakcje 131
III.4. Witaminy rozpuszczalne w wodzie 132
III.4.1. Tiamina (witamina B1) 132
III.4.1.1. Budowa i właściwości 132
III.4.1.2. Aktywność biologiczna 133
III.4.1.3. Rola i znaczenie tiaminy dla organizmu człowieka 134
III.4.1.4. Wchłanianie i metabolizm 134
III.4.1.5. Zapotrzebowanie i źródła tiaminy 135
III.4.1.6. Oznaczanie zawartości tiaminy w środkach spożywczych 136
III.4.1.7. Interakcje 136
III.4.2. Ryboflawina (witamina B2) 136
III.4.2.1. Budowa i właściwości 136
III.4.2.2. Aktywność biologiczna 137
III.4.2.3. Rola i znaczenie ryboflawiny dla organizmu człowieka 137
III.4.2.4. Wchłanianie i metabolizm 139
III.4.2.5. Zapotrzebowanie i źródła ryboflawiny 140
III.4.2.6. Oznaczanie zawartości ryboflawiny w środkach spożywczych 140
III.4.3. Witaminy pochodne pirydyny (zespół witamin grupy B6) 141
III.4.3.1. Budowa i właściwości 141
III.4.3.2. Rola i znaczenie witamin grupy B6 dla organizmu człowieka 142
III.4.3.3. Wchłanianie i metabolizm 143
III.4.3.4. Zapotrzebowanie i źródła witamin grupy B6 143
III.4.3.5. Oznaczanie zawartości witamin grupy B6 w środkach spożywczych 144
III.4.3.6. Interakcje 145
III.4.4. Kwas nikotynowy i jego amid (niacyna, witamina PP) 145
III.4.4.1. Budowa i właściwości 145
III.4.4.2. Rola i znaczenie niacyny dla organizmu człowieka 146
III.4.4.3. Wchłanianie i metabolizm 146
III.4.4.4. Zapotrzebowanie i źródła niacyny 147
III.4.4.5. Oznaczanie zawartości niacyny w środkach spożywczych 148
III.4.4.6. Interakcje 148
III.4.5. Grupa kwasu pteroilomonoglutaminowego (foliowego) 149
III.4.5.1. Budowa i właściwości 149
III.4.5.2. Rola i znaczenie kwasu foliowego dla organizmu człowieka 151
III.4.5.3. Wchłanianie i metabolizm 152
III.4.5.4. Zapotrzebowanie i źródła kwasu foliowego 152
III.4.5.5. Oznaczanie zawartości folianów w środkach spożywczych 153
III.4.5.6. Interakcje 154
III.4.6. Kobalaminy (witaminy grupy B12, pochodne koryny) 154
III.4.6.1. Budowa i właściwości 154
III.4.6.2. Rola i znaczenie kobalamin dla organizmu człowieka 156
III.4.6.3. Wchłanianie i metabolizm 157
III.4.6.4. Zapotrzebowanie i źródła kobalamin 157
III.4.6.5. Oznaczanie zawartości kobalamin w środkach spożywczych 158
II.4.6.6. Interakcje 159
III.4.7. Kwas pantotenowy (witamina B5) 159
III.4.7.1. Budowa i właściwości 159
III.4.7.2. Rola i znaczenie kwasu pantotenowego dla organizmu człowieka 159
III.4.7.3. Wchłanianie i metabolizm 160
III.4.7.4. Zapotrzebowanie i źródła kwasu pantotenowego 161
III.4.7.5. Oznaczanie zawartości kwasu pantotenowego w środkach spożywczych 162
III.4.7.6. Interakcje 162
III.4.8. Biotyna (witamina H) 162
III.4.8.1. Budowa i właściwości 162
III.4.8.2. Rola i znaczenie biotyny dla organizmu człowieka 163
III.4.8.3. Wchłanianie i metabolizm 163
III.4.8.4. Zapotrzebowanie i źródła biotyny 164
III.4.8.5. Oznaczanie zawartości biotyny w środkach spożywczych 164
III.4.8.6. Interakcje 165
III.4.9. Kwas L-askorbowy (kwas askorbinowy, witamina C) 165
III.4.9.1. Budowa i właściwości 165
III.4.9.2. Rola i znaczenie kwasu L-askorbowego dla organizmu człowieka 167
III.4.9.3. Wchłanianie i metabolizm 169
III.4.9.4. Zapotrzebowanie i źródła kwasu L-askorbowego 169
III.4.9.5. Oznaczanie zawartości kwasu L-askorbowego w środkach spożywczych 170
III.4.9.6. Interakcje 170
III.5. Substancje o działaniu zbliżonym do witamin (witaminoidy) 171
III.5.1. Kwas p-aminobenzoesowy (PABA) 171
III.5.2. Mioinozytol (mezoinozytol, witamina B7) 171
III.5.3. Cholina 172
III.5.4. Ubichinony (koenzym Q) 173
III.5.5. Kwas a-liponowy (lipoinowy) 173
III.5.6. Karnityna (witamina BT) 174
III.5.7. Kwas orotowy (witamina B13) 175
III.5.8. Bioflawonoidy (grupa witamin P) 175
III.5.10. Kwas pangamowy (witamina B15) 176
III.5.9. Amygdalina (letril, witamina B17) 176
IV. SKŁADNIKI MINERALNE - Juliusz Przysławski 178
IV.1. Wprowadzenie 178
IV.2. Równowaga kwasowo-zasadowa 183
IV.3. Metody oznaczania zawartości składników mineralnych w żywności 185
IV.4. Makropierwiastki 187
IV.4.1. Wapń 187
IV.4.1.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 187
IV.4.1.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 189
IV.4.1.3. Objawy niedoborów 191
IV.4.1.4. Działania niepożądane 192
IV.4.1.5. Zapotrzebowanie i źródła 193
IV.4.2. Fosfor 195
IV.4.2.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 195
IV.4.2.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 195
IV.4.2.3. Objawy niedoborów 196
IV.4.2.4. Działania niepożądane 196
IV.4.2.5. Zapotrzebowanie i źródła 196
IV.4.3. Magnez 197
IV.4.3.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 198
IV.4.3.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 198
IV.4.3.3. Objawy niedoborów 199
IV.4.3.4. Działania niepożądane 200
IV.4.3.5. Zapotrzebowanie i źródła 200
IV.4.4. Homeostaza wapniowo-fosforanowo-magnezowa podsumowanie 201
IV.4.5. Sód i chlor 202
IV.4.5.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 203
IV.4.5.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 203
IV.4.5.3. Objawy niedoborów 204
IV.4.5.4. Działania niepożądane 204
IV.4.5.5. Zapotrzebowanie i źródła 205
IV.4.6. Potas 207
IV.4.6.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 207
IV.4.6.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 207
IV.4.6.3. Objawy niedoborów 208
IV.4.6.4. Działania niepożądane 208
IV.4.6.5. Zapotrzebowanie i źródła 209
IV.4.7. Siarka 210
IV.4.7.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 210
IV.4.7.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 210
IV.4.7.3. Objawy niedoborów 211
IV.4.7.4. Działania niepożądane 211
IV.4.7.5. Zapotrzebowanie i źródła 211
IV.5. Mikropierwiastki 212
IV.5.1. Żelazo 212
IV.5.1.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 212
IV.5.1.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 213
IV.5.1.3. Objawy niedoborów 214
IV.5.1.4. Działania niepożądane 215
IV.5.1.5. Zapotrzebowanie i źródła 216
IV.5.2. Cynk 217
IV.5.2.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 218
IV.5.2.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 218
IV.5.2.3. Objawy niedoborów 219
IV.5.2.4. Działania niepożądane 220
IV.5.2.5. Zapotrzebowanie i źródła 221
IV.5.3. Miedź 222
IV.5.3.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 222
IV.5.3.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 223
IV.5.3.3. Objawy niedoborów 224
IV.5.3.4. Działania niepożądane 224
IV.5.3.5. Zapotrzebowanie i źródła 225
IV.5.4. Selen 226
IV.5.4.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 226
IV.5.4.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 227
IV.5.4.3. Objawy niedoborów 228
IV.5.4.4. Działania niepożądane 229
IV.5.4.5. Zapotrzebowanie i źródła 229
IV.5.5. Jod 230
IV.5.5.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 230
IV.5.5.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 231
IV.5.5.3. Objawy niedoborów 232
IV.5.5.4. Działania niepożądane 232
IV.5.5.5. Zapotrzebowanie i źródła 233
IV.5.6. Fluor 234
IV.5.6.1. Wchłanianie, transport i wydalanie 234
IV.5.6.2. Rola i znaczenie dla organizmu człowieka 234
IV.5.6.3. Objawy niedoborów 235
IV.5.6.4. Działania niepożądane 235
IV.5.6.5. Zapotrzebowanie i źródła 235
IV.6. Inne mikropierwiastki 236
IV.6.1. Chrom 236
IV.6.2. Mangan 237
IV.6.3. Kobalt 237
IV.6.4. Molibden 238
IV.6.5. Bor 238
V. PRZEMIANY SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA - Henryk Gertig 239
V.1. Mechanizmy regulujące odczuwanie głodu i sytości 239
V.2. Budowa układu pokarmowego i jego funkcje 241
V.3. Budowa i funkcje układów krążenia, limfatycznego i moczowego 243
V.4. Podstawowe mechanizmy trawienia i wchłaniania 245
V.4.1. Trawienie i wchłanianie węglowodanów 246
V.4.2. Trawienie białek i wchłanianie powstających aminokwasów 247
V.4.3. Trawienie i wchłanianie tłuszczów 248
V.4.4. Wchłanianie witamin 250
V.4.5. Wchłanianie wody i składników mineralnych 251
V.5. Drobnoustroje przewodu pokarmowego i ich funkcje regulacyjne 251
V.6. Metabolizm składników odżywczych w organizmie człowieka 252
V.6.1. Katabolizm i anabolizm węglowodanów 253
V.6.2. Katabolizm i anabolizm tłuszczów (triacylogliceroli) 254
V.6.3. Katabolizm i anabolizm białek 255
V.7. Energometria (kalorymetria) 256
V.7.1. Podstawowa przemiana materii 257
V.7.2. Całkowita przemiana materii 258
V.7.3. Źródła energii zawartej w pożywieniu i jej równoważniki 260
V. 7.4. Bilans energetyczny organizmu człowieka 262
VI. INTERAKCJE LEKÓW ZE SKŁADNIKAMI POŻYWIENIA – Henryk Gertig 264
VI.1. Wprowadzenie 264
VI.2. Wpływ żywności i jej składników na aktywność biologiczną leków 265
VI.2.1. Wpływ żywności na wchłanianie i dostępność biologiczną leków 265
VI.2.2. Wpływ żywności na transport leków w organizmie 267
VI.2.3. Wpływ żywności na metabolizm leków 268
VI.2.4. Wpływ żywności na wydalanie leków 269
VI.3. Wpływ leków na wchłanianie i metabolizm składników odżywczych 270
VI.4. Interakcje leków z substancjami farmakologicznie czynnymi występującymi w żywności 271
VI.5. Interakcje leków z substancjami obcymi występującymi w żywności 272
VII. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PODSTAWOWYCH GRUP ŻYWNOŚCI 274
VII.1. Mleko i przetwory mleczne Henryk Gertig 274
VII.1.1. Mleko spożywcze 274
VII.1.2. Mleko skondensowane i mleko w proszku 276
VII.1.3. Śmietana i śmietanka 277
VII.1.4. Napoje mleczne fermentowane 277
VII.1.5. Sery 278
VII.2. Mięso i przetwory mięsne Henryk Gertig 280
VII.2.1. Wprowadzenie 280
VII.2.2. Skład chemiczny i wartość odżywcza mięsa 280
VII.2.3. Pozyskiwanie mięsa 283
VII.2.4. Przetwory mięsne 284
VII.2.5. Znaczenie epidemiologiczne mięsa i przetworów 285
VII.3. Ryby i przetwory rybne oraz tzw. owoce morza Henryk Gertig 285
VII.3.1. Wprowadzenie 285
VII.3.2. Skład chemiczny i wartość odżywcza ryb 286
VII.3.3. Przetwory rybne 286
VII.3.4. „Owoce morza" 288
VII.4. Jaja i przetwory Henryk Gertig 288
VII.5. Tłuszcze jadalne Juliusz Przysławski 290
VII.5.1. Podstawy klasyfikacji tłuszczów jadalnych 290
VII.5.2. Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego 291
VII.5.3. Tłuszcze pochodzenia roślinnego 293
VII.5.4. Margaryny 296
VII.5.5. Wartość żywieniowa tłuszczów jadalnych 299
VII.6. Zboża i przetwory Henryk Gertig 299
VII.6.1. Podstawy systematyki roślin zbożowych 299
VII.6.2. Skład chemiczny zbóż i produktów pochodnych 300
VII.6.3. Mąka i pośrednie produkty przemiału zbóż 303
VII.6.4. Podstawowe przetwory zbożowe 304
VII.7. Cukier, miody i wyroby cukiernicze Henryk Gertig 306
VII.8. Warzywa i przetwory warzywne Henryk Gertig 309
VII.8.1. Ogólna klasyfikacja warzyw 309
VII.8.2. Skład chemiczny warzyw i ich wartość odżywcza 309
VII.8.3. Podstawowe przetwory warzywne i ich wartość odżywcza 310
VII.9. Owoce i przetwory z owoców Henryk Gertig 313
VII.9.1. Ogólna klasyfikacja owoców 313
VII.9.2. Skład chemiczny owoców i ich wartość odżywcza 314
VII.9.3. Podstawowe przetwory z owoców 314
VII.10. Orzechy Henryk Gertig 318
VII.10.1. Ogólna charakterystyka orzechów 318
VII.10.2. Skład chemiczny orzechów i ich wartość odżywcza 318
VII.11. Grzyby jadalne i przetwory z grzybów 321
VII.11.1. Gatunki grzybów dopuszczone do obrotu 321
VII.11.2. Skład chemiczny grzybów i ich wartość odżywcza 321
VII.11.3. Przetwory z grzybów 323
VII.12. Woda i napoje bezalkoholowe Juliusz Przysławski 323
VII.12.1. Wprowadzenie 323
VII.12.2. Wody przeznaczone do spożycia 325
VII.12.3. Wody pitne i mineralne 326
VII.12.4. Napoje bezalkoholowe 329
VII.12.4.1. Wprowadzenie 329
VII.12.4.2. Napoje bezalkoholowe gazowane 330
VII.12.4.3. Napoje bezalkoholowe niskogazowane 331
VII.12.4.4. Napoje bezalkoholowe niegazowane 332
VII.12.4.5. Napoje bezalkoholowe aspekty żywieniowe i zdrowotne 333
VII.12.4.6. Herbata, kawa, kakao 334
VII.13. Napoje alkoholowe Henryk Gertig 337
VII.13.1. Ogólna charakterystyka 337
VII.13.2. Wina 340
VII.13.3. Piwa 342
VII.13.4. Napoje o dużej zawartości alkoholu 343
VII.14. Przyprawy Henryk Gertig 344
VII.14.1. Wprowadzenie 344
VII.14.2. Ogólna charakterystyka wybranych gatunków roślin przyprawowych 345
VII.14.2.1. Rośliny dostarczające części zielnych 345
VII.14.2.2. Rośliny dostarczające liści 346
VII.14.2.3. Rośliny dostarczające kwiatów 346
VII.14.2.4. Rośliny dostarczające owoców lub nasion 346
VII.14.2.5. Rośliny dostarczające korzeni lub kłączy 348
VII.14.2.6. Rośliny dostarczające kory 349
VIII. PODSTAWY RACJONALNEGO ŻYWIENIA 350
VIII.1. Wprowadzenie Henryk Gertig 350
VIII.2. Normy żywieniowe Henryk Gertig 351
VIII.2.1. Rodzaje norm żywieniowych 352
VIII.2.2. Normy zapotrzebowania energetycznego 353
VIII.2.3. Normy zapotrzebowania na podstawowe składniki odżywcze 353
VIII.2.4. Normy zapotrzebowania na witaminy 356
VIII.2.5. Normy zapotrzebowania na składniki mineralne 356
VIII.2.6. Normy wyżywienia 361
VIII.3. Zalecenia żywieniowe dla różnych grup ludności Juliusz Przysławski 363
VIII.4. Ocena sposobu żywienia Juliusz Przysławski 367
VIII.5. Ocena stanu odżywienia Juliusz Przysławski 373
VIII.6. Wartość odżywcza i jakość zdrowotna żywności Henryk Gertig 379
IX. PODSTAWY DIETETYKI W PROFILAKTYCE CHORÓB CYWILIZACYJNYCH 381
IX.1. Charakterystyka podstawowych diet stosowanych w profilaktyce i leczeniu Henryk Gertig 381
IX.1.1. Wprowadzenie 381
IX.1.2. Dieta podstawowa 382
IX.1.3. Dieta niskotłuszczowa 382
IX.1.4. Dieta niskoenergetyczna 383
IX.1.5. Dieta wysokobiałkowa 383
IX.1.6. Dieta niskobiałkowa 383
IX.1.7. Dieta wysokobłonnikowa 384
IX.1.8. Dieta niskobłonnikowa 384
IX.1.9. Dieta modyfikowana składnikami mineralnymi 384
IX.2. Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego Henryk Gertig 385
IX.3. Suplementy diety Henryk Gertig 386
IX.4. Żywieniowe uwarunkowania rozwoju chorób dietozależnych Juliusz Przysławski 387
IX.4.1. Białko 388
IX.4.2. Tłuszcze pokarmowe jako jeden z głównych czynników ryzyka 389
IX.4.3. Węglowodany 390
IX.4.4. Błonnik pokarmowy w prewencji chorób cywilizacyjnych 391
IX.4.5. Witaminy antyoksydacyjne w prewencji chorób cywilizacyjnych 391
IX.5. Żywienie w wybranych chorobach cywilizacyjnych Juliusz Przysławski 395
IX.5.1. Żywienie w chorobach serca i naczyń 396
IX.5.2. Żywienie w nadciśnieniu tętniczym 403
IX.5.3. Żywienie w cukrzycy 405
IX.5.4. Żywienie w otyłości 411
IX.5.5. Choroby przewodu pokarmowego 415
IX.5.5.1. Choroby żołądka i dwunastnicy 416
IX.5.5.2. Choroby jelita cienkiego i grubego 418
IX.5.6. Żywienie w osteoporozie 421
IX.5.7. Żywienie w chorobach nowotworowych 425
IX.6. Anoreksja i bulimia Juliusz Przysławski 427
X. SPECYFICZNE SPOSOBY ODŻYWIANIA SIĘ NIEKTÓRYCH GRUP LUDNOŚCI - Juliusz Przysławski 431
X.1. Wegetarianizm 431
X.2. Dieta śródziemnomorska 436
X.3. Inne rodzaje polecanych diet 442
X.3.1. Trochę historii 442
X.3.2. Dieta Andersona 443
X.3.3. Dieta Atkinsa 444
X.3.4. Dieta Budwig 444
X.3.5. Dieta Cambridge 444
X.3.6. Dieta Diamondów 445
X.3.7. Dieta Haya 446
X.3.8. Dieta Montignac 446
X.3.10. Dieta makrobiotyczna 447
X.3.9. Dieta optymalna Kwaśniewskiego 447
Piśmiennictwo 449
Wykaz skrótów 453
Skorowidz 457