"Normy żywienia człowieka. Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych"

Spis treści

Przedmowa 6

1. Wprowadzenie – Barbara Bułhak-Jachymczyk, Mirosław Jarosz 16

1.1. Rys historyczny rozwoju norm żywienia 17

1.2. Współczesne metody opracowywania norm 20

1.3. Rodzaje norm żywienia 23

1.4. Podstawowe założenia nowych, zaktualizowanych norm żywienia dla ludności Polski 25

Piśmiennictwo 28

2. Energia – Barbara Bułhak-Jachymczyk 33

2.1. Wiadomości podstawowe 33

2.2. Metody stosowane do oceny zapotrzebowania człowieka na energię 35

2.3. Metody ustalania norm na energii 38

2.4. Normy na energii dla ludności Polski 51

Piśmiennictwo 58

3. Białko – Barbara Bułhak-Jachymczyk 62

3.1. Wiadomości podstawowe 62

3.2. Ocena zapotrzebowania na azot białkowy 67

3.3. Ocena zapotrzebowania na aminokwasy egzogenne 70

3.4. Metody ustalania norm na białko 76

3.5. Normy na białko dla ludności Polski 86

Piśmiennictwo 89

4. Tłuszcze – Lucjan Szponar, Hanna Mojska, Maciej G. Ołtarzewski 92

4.1. Wprowadzenie 92

4.2. Budowa, występowanie oraz funkcje metaboliczne głównych składników tłuszczów pokarmowych 93

4.3. Normy spożycia tłuszczu 109

Piśmiennictwo 126

5. Cholesterol – Wiktor B. Szostak, Dorota Szostak-Węgierek 131

5.1. Wprowadzenie 131

5.2. Metabolizm cholesterolu 131

5.3. Źródła pokarmowe cholesterolu 132

5.4. Rola cholesterolu pokarmowego w powstawaniu miażdżycy 133

5.5. Współczesne poglądy na temat norm spożycia cholesterolu 134

Piśmiennictwo 135

6. Węglowodany – Grażyna Nowicka, Bogumiła Panczenko-Kresowska 138

6.1. Wiadomości podstawowe 138

6.2. Określanie zapotrzebowania organizmu człowieka na węglowodany przyswajalne 147

6.3. Określanie poziomu zalecanego spożycia węglowodanów 151

6.4. Spożycie węglowodanów a zachowanie zdrowia – zalecenia dotyczące ilości energii w diecie pochodzącej z węglowodanów 151

6.5. Podsumowanie 157

Piśmiennictwo 158

7. Włókno pokarmowe (błonnik pokarmowy) – Hanna Kunachowicz, Małgorzata Paczkowska 160

7.1. Wprowadzenie 160

7.2. Zalecane spożycie włókna pokarmowego 169

Piśmiennictwo 170

8. Witaminy – Barbara Bułhak-Jachymczyk 173

8.1. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach 175

8.2. Witaminy rozpuszczalne w wodzie 194

8.3. Górny tolerowany poziom spożycia witamin 226

Piśmiennictwo 229

9. Składniki mineralne – Anna Wojtasik, Barbara Bułhak-Jachymczyk 234

9.1. Wapń 235

9.2. Fosfor 241

9.3. Magnez 246

9.4. Żelazo 251

9.5. Cynk 257

9.6. Jod 262

9.7. Selen 266

9.8. Miedź 272

9.9. Fluor 276

9.10. Górny tolerowany poziom spożycia (UL) składników mineralnych 283

Piśmiennictwo 287

10. Woda i elektrolity – Mirosław Jarosz, Lucjan Szponar, Ewa Rychlik 292

10.1. Woda 292

10.2. Gospodarka wodno-elektrolitowa 300

10.3. Sód i chlor 303

10.4. Potas 311

Piśmiennictwo 317

11. Zastosowanie norm żywienia w ocenie spożycia na poziomie indywidualnym i grupowym – Jadwiga Charzewska, Zofia Chwojnowska, Małgorzata Rogalska-Niedźwiedź, Bożena Wajszczyk 321

11.1. Wprowadzenie 321

11.2. Charakterystyka metod badania spożycia żywności 322

11.3. Zastosowanie norm żywienia w ocenie spożycia indywidualnego 325

11.4. Zastosowanie norm żywienia w ocenie spożycia w grupach osób 329

Piśmiennictwo 336

12. Zastosowanie norm żywienia w planowaniu spożycia żywności– Małgorzata Rogalska-Niedźwiedź, Jadwiga Charzewska, Elżbieta Chabros 338

12.1. Wprowadzenie 338

12.2. Normy żywienia w planowaniu spożycia 339

12.3. Wybór poziomu normy 340

12.4 Etapy planowania diety 341

12.5. Planowanie diet na poziomie indywidualnym 343

12.6. Planowanie diet dla grup osób 345

12.7. Czynniki modyfikujące planowanie diety 349

12.8. Ograniczenia w stosowaniu norm do planowania spożycia 350

Piśmiennictwo 351

13. Rola żywienia i aktywności fizycznej w zapobieganiu nadwadze i otyłości oraz przewlekłym chorobom niezakaźnym – Mirosław Jarosz, Wioleta Respondek 354

13.1. Wprowadzenie 354

13.2. Przyczyny nadwagi i otyłości oraz przewlekłych chorób niezakaźnych 355

13.3. Nadwaga i otyłość 357

13.4. Choroby układu krążenia 358

13.5. Nowotwory złośliwe 361

13.6. Osteoporoza 363

13.7. Aktywność fizyczna 364

13.8. Podsumowanie 369

Piśmiennictwo 370

14. Zastosowanie norm na energii w ocenach rozmiarów niedożywienia na świecie, dokonywanych przez Organizację ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) – Włodzimierz Sekuła, Katarzyna Figurska 373

14.1. Wprowadzenie 373

14.2. Omówienie stosowanych określeń 374

14.3. Podstawy metodologiczne szacunków odsetka i liczby ludzi niedożywionych 375

14.4. Aktualne wyniki ocen rozmiarów niedożywienia na świecie 381

Piśmiennictwo 387

15. Normy żywienia jako podstawa zaleceń odnoszących się do znakowania raz wzbogacania żywności– Hanna Kunachowicz, Alicja Walkiewicz, Beata Przygoda, Iwona Traczyk 389

15.1. żywność ogólnego spożycia z dodatkiem witamin i składników mineralnych dopuszczona do obrotu w kontekście przepisów prawnych Unii Europejskiej 389

15.2. Normy przyjęte w celu znakowania produktów i zasady ich stosowania 393

15.3. Lista witamin i składników mineralnych dodawanych do produktów spożywczych w kontekście przepisów Unii Europejskiej 398

15.4. Wykaz produktów spożywczych z dodatkiem witamin i składników mineralnych dopuszczonych na polskim rynku 399

Piśmiennictwo 402

16. Rola suplementów diety w realizacji norm żywienia – Longina Kłosiewicz-Latoszek, Katarzyna Stoś, Wioleta Respondek 404

16.1. Definicja i składniki suplementów 404

16.2. Rola suplementów 405

16.3. Suplementy jako uzupełnienie nieracjonalnej diety 406

16.4. Suplementy a przewlekłe choroby niezakaźne 407

16.5. Stosowanie suplementów w praktyce 410

16.6. Suplementy diety a sposób żywienia populacji polskiej 413

Piśmiennictwo 414

17. Nowa żywność jako źródło składników o działaniu fizjologicznym – Katarzyna Stoś, Hanna Kunachowicz, Lucjan Szponar 416

17.1. Wprowadzenie 416

17.2. Definicja nowej żywności 417

17.3. Aspekty legislacyjne 417

17.4. Wybrane nowe składniki żywności dopuszczone do obrotu w Unii Europejskiej 417

Piśmiennictwo 421

18. Żywność genetycznie zmodyfikowana – potencjalne źródło składników odżywczych w diecie – Iwona Traczyk, Alicja Walkiewicz 424

18.1. Definicja żywności genetycznie zmodyfikowanej. Metody modyfikacji stosowane w produkcji żywności 424

18.2. Produkty genetycznie zmodyfikowane obecne na rynku 425

18.3. Potencjalna rola żywności genetycznie zmodyfikowanej w realizacji norm żywienia 427

18.4. Jak odróżnić żywność genetycznie zmodyfikowanà od żywności tradycyjnej? 430

Piśmiennictwo 431

Normy żywienia dla ludności Polski – tabele zbiorcze 433

Skorowidz 448