"Chirurgia. Podręcznik dla studentów"

Spis treści

PRZEDMOWA DO II WYDANIA 6

PRZEDMOWA DO I WYDANIA 8

1. WPROWADZENIE DO CHIRURGII-Jan Fibak 18

ZAGADNIENIA OGÓLNE 18

Uzyskanie zgody pacjenta 18

Mianownictwo metod leczenia chirurgicznego 19

Choroby chirurgiczne 21

Operacja jako metoda diagnostyczna 22

Wskazania operacyjne 22

Jakość życia 23

Dojścia operacyjne 24

Hospitalizacja 24

Dokumentacja lekarska 25

Minimalizacja zabiegów 26

Korzystanie z czasopism medycznych 28

Rozpoznawanie chorób chirurgicznych 28

2. OBRAŻENIA TKANEK MIĘKKICH - Jan Fibak 30

Stłuczenie tkanki 30

Postacie ran 32

Tkankowa reakcja pourazowa 35

Gojenie się ran 36

Czas gojenia się rany 37

Obkurczanie się ran 37

Leczenie ran urazowych 39

Tężec 40

Zgorzel gazowa 42

3. ZABURZENIA WODNO-ELEKTROLITOWE - Jan Fibak 44

Przestrzenie wodne 44

Problemy kliniczne gospodarki wodnej 45

Zaburzenia elektrolitowe 46

Równowaga kwasowo-zasadowa 49

4. WSTRZĄS - Jan Fibak 51

Przyczyny i objawy wstrząsu 51

Wstrząs hipowolemiczny 53

Wstrząs septyczny 58

Wstrząs kardiogenny 60

Wstrząs anafilaktyczny 61

5. LECZENIE KRWIĄ I PREPARATAMI KRWI - Jan Fibak 63

Wskazania do przetoczenia krwi i preparatów krwi 63

Płyny osoczozastępcze 65

Technika przetaczania krwi 66

Powikłania związane z przetaczaniem krwi 67

Autotransfuzja 69

Niektóre problemy przetaczania krwi 70

Przykłady wskazań do przetoczenia 71

6. LECZENIE ŻYWIENIOWE W CHIRURGII - Jan Fibak, Urszula Skowrońska-Piekarska 73

Przyczyny i rodzaje niedożywienia 73

Ocena stanu odżywienia 74

Zaburzenia metaboliczne w okresie głodowania i po urazie 75

Żywienie dojelitowe 76

Żywienie pozajelitowe 80

Wybór metody żywienia 81

7. ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM SZPITALNYM - Jan Fibak 83

Poziomy dekontaminacji 83

Zakażenia szpitalne 84

Mycie i dezynfekcja rąk 85

Mycie, dezynfekcja i sterylizacja narzędzi 87

Postępowanie z brudną bielizną 88

Sprzątanie i usuwanie odpadów 89

Zapobieganie zakażeniom w sali operacyjnej 90

8. ZAKAŻENIA OKOŁOOPERACYJNE - Jan Fibak 92

Przyczyny zakażeń i gorączki 92

Gorączka w dniu operacji 93

Gorączka w pierwszym dniu pooperacyjnym 94

Powikłania płucne 94

Zakażenia rany operacyjnej 95

Zakażenie dróg moczowych 96

Zapobiegawcze podawanie antybiotyków 96

Odczyny gorączkowe na przetoczenie 97

Zakażenie cewnika naczyniowego 97

Zagrożenie zakażeniem HIV 98

9. ZAPOBIEGANIE POOPERACYJNEJ ZAKRZEPICY ŻYLNEJ - Jan Fibak 100

Epidemiologia 100

Przyczyny 100

Objawy i wykrywanie 101

Powstawanie i rozwój zakrzepicy 101

Czynniki ryzyka 102

Zapobieganie zakrzepicy pooperacyjnej 102

Metody mechaniczne 103

Metody farmakologiczne 105

10. PRZESZCZEPIANIE NARZĄDÓW - Konstanty Tukałło 107

Immunologia przeszczepów i antygeny zgodności tkankowej 108

Odrzucenie przeszczepu 109

Pobieranie przeszczepu 110

Immunosupresja 112

Zakażenie po transplantacji 114

Przeszczepianie nerki 115

Przeszczepianie wątroby 118

Przeszczepianie jelita 120

Przeszczepianie trzustki 120

11. CHIRURGIA DZIECIĘCA (WYBRANE ZAGADNIENIA) - Andrzej Jankowski 121

Przepuklina oponowo-rdzeniowa 122

Wodogłowie 123

Wrodzone zarośnięcie przełyku 125

Wrodzona niedrożność dwunastnicy 126

Niedrożność jelita cienkiego 128

Wrodzone wady rozwojowe odbytnicy i odbytu 130

Martwicze zapalenie jelit 131

Wrodzone przerostowe zwężenie odźwiernika 132

Choroba Hirschsprunga 134

Wgłobienie jelit 135

Wrodzona przepuklina przeponowa 137

Przepuklina pępowinowa 138

Niedrożność dróg żółciowych 139

Wynicowanie pęcherza moczowego 141

Spodzlectwo 142

Zastawka cewki tylnej 143

Wnętrostwo 144

Przepuklina pachwinowa 146

Guz krzyżowo-ogonowy 147

Stulejka 147

Nerczak zarodkowy (guz Wilmsa) 149

Nerwiak współczulny zarodkowy 150

12. ODRĘBNOŚCI CHIRURGII WIEKU PODESZŁEGO - Jan Fibak 151

Określenie wieku starczego 151

Czynniki ryzyka 152

Choroby chirurgiczne typowe dla wieku starczego 154

Odrębność objawów chorobowych 156

Odrębność postępowania leczniczego 156

13. PODSTAWOWE ELEMENTY CHIRURGII PLASTYCZNEJ - Jerzy Kolasiński 159

Cięcia chirurgiczne 159

Plastyka-Z 160

Wolne przeszczepy skórne 161

Płaty skórne 163

14. ZABIEGI OPERACYJNE U CHORYCH NA CUKRZYCĘ - Bogna Wierusz-Wysocka 165

Postępowanie w okresie przedoperacyjnym 167

Dzień operacji 169

Okres pooperacyjny 170

Operacja ze wskazań nagłych 170

15. CHIRURGIA GRUCZOŁÓW WYDZIELANIA WEWNĘTRZNEGO Paweł Stajgis 172

CHIRURGIA NARZĄDOWA 172

Tarczyca 172

Rak tarczycy 183

Gruczoły przytarczyczne (przytarczyce) 187

Nadnercza 192

Część wewnątrzwydzielnicza trzustki 202

16. CHOROBY GRUCZOŁU SUTKOWEGO - Jan Fibak 207

Nienowotworowe choroby gruczołu sutkowego 207

Nowotwory łagodne gruczołu sutkowego 210

Rak gruczołu sutkowego 212

17. CHIRURGIA KLATKI PIERSIOWEJ - Jan Fibak 232

Choroby klatki piersiowej 232

Obrażenia klatki piersiowej 247

Małe zabiegi na klatce piersiowej 267

18. ZARYS CHIRURGII SERCA - Wojciech Dyszkiewicz 273

Krążenie pozaustrojowe i systemy wspomagania krążenia 273

Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego 277

Chirurgiczne leczenie wad zastawkowych serca 281

Tętniaki aorty piersiowej 285

Kierunki rozwoju współczesnej kardiochirurgii 287

19. CHIRURGICZNE CHOROBY NACZYŃ. NADCIŚNIENIE WRÓTNE - Stanisław Zapałski 288

Chirurgiczne choroby tętnic 288

Zaburzenia naczynioruchowe 319

Chirurgiczne choroby żył 323

Zaburzenia w układzie chłonnym 332

Nadciśnienie wrotne 333

20. OBJAWY CHIRURGICZNYCH CHORÓB UKŁADU TRAWIENNEGO - Jan Fibak 340

Ból brzucha 340

Ból w nadbrzuszu 344

Ból śródbrzusza 346

Ból podbrzusza 347

Obrona mięśniowa 348

Wymioty 349

Zaburzenia połykania 350

Zwracanie 350

Wodobrzusze 351

Wzdęcia brzucha 351

Zaparcie 353

21. BADANIE ENDOSKOPOWE UKŁADU TRAWIENNEGO - Adam Jacyna-Onyszklewicz 355

Badanie endoskopowe dolnego odcinka przewodu pokarmowego 357

Badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego 357

Badanie endoskopowe dróg żółciowych 358

22. ENDOSKOPIA ZABIEGOWA UKŁADU TRAWIENNEGO - Przemysław Pyda 360

Przygotowanie do zabiegu endoskopowego 360

Tamowanie i zapobieganie krwawieniom z przewodu pokarmowego 361

Polipektomia 364

Mukosektomia 366

Papilotomia i sfinkterotomia 367

Endoskopowe usuwanie złogów z dróg żółciowych 368

Endoskopowe usuwanie złogów z przewodów trzustkowych 370

Litotrypsja endoskopowa złogów żółciowych 370

Poszerzanie zwężeń przewodu pokarmowego 370

Udrażnianie przewodu pokarmowego 372

Protezowanie przełyku 373

Poszerzanie zwężeń i protezowanie dróg żółciowych 374

Gastrostomia endoskopowa 375

Cystogastrostomia 377

Usuwanie ciał obcych z przewodu pokarmowego metodą endoskopową 378

Mikrochirurgia przezodbytnicza 379

23. SZEW MECHANICZNY - Jacek Karoń 380

Podstawowe zasady szycia tkanek 380

Podział i zastosowanie staplerów 381

Technika zakładania i charakterystyka szwu mechanicznego 385

Powikłania oraz ograniczenia szwu mechanicznego 387

24. LAPAROSKOPOWA TECHNIKA CHIRURGICZNA – Wojciech Burchardt 390

Instrumentarium laparoskopowe 390

Sterylizacja i dezynfekcja narzędzi laparoskopowych 394

Znieczulenie do zabiegów laparoskopowych 394

Diagnostyka laparoskopowa 395

Operacje laparoskopowe 395

Cholecystektomia laparoskopowa 397

Inne operacje laparoskopowe 401

25. OSTRE CHOROBY JAMY BRZUSZNEJ - Jan Fibak 402

Choroby otrzewnej 402

Zapalenie otrzewnej 404

Krwotok z górnego odcinka przewodu pokarmowego 411

Ciało obce w przewodzie pokarmowym 420

Obrażenia brzucha 421

26. CHIRURGIA PRZEŁYKU I PRZEPONY -Michał Drews 425

Symptomatologia chorób przełyku 426

Metody rozpoznawania chorób przełyku 427

Przedziurawienie przełyku 428

Oparzenia chemiczne przełyku 429

Refluksowe zapalenie przełyku 429

Achalazja wpustu 432

Uchyłki przełyku 433

Guzy łagodne przełyku 435

Rak przełyku 436

Przepukliny rozworu przełykowego 438

Wrodzone przepukliny przeponowe 439

Przepukliny urazowe przepony 440

27. CHIRURGIA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY - Michał Drews 441

Metody rozpoznawania chorób żołądka 443

Symptomatologia chorób żołądka 443

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy 444

Rak żołądka 453

Inne nowotwory żołądka i dwunastnicy 457

Inne choroby żołądka i dwunastnicy 458

28. NIENOWOTWOROWE CHOROBY JELIT I ODBYTU - Jan Fibak 460

Niedrożność jelit 460

Choroba Leśniowskiego-Crohna 468

Przetoka jelita cienkiego 469

Uchyłek Meckla 470

Zespół upośledzonego wchłaniania 471

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego 472

Choroby jelita grubego 482

Uchyłkowatość i zapalenie uchyłków okrężnicy 484

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego 486

Urazy jelita grubego 489

Jelito drażliwe 490

Nienowotworowe choroby odbytu 490

Żylaki odbytu 491

Wypadanie odbytu 493

Szczelina odbytu 494

Ropień okołoodbytowy 495

Przetoka odbytu 496

Sztuczny odbyt brzuszny (stomia) 497

Kłykciny kończyste 498

Świąd odbytu 499

Torbiel włosowa 500

29. CHOROBY NOWOTWOROWE JELIT I ODBYTU– Paweł Murawa 501

Nowotwory jelita cienkiego 501

Rakowiak 502

Polipy jelita grubego 503

Wrodzony zespół niepolipowaty raka jelita grubego i odbytnicy 507

Rak jelita grubego 508

Nowotwory odbytu 524

30- CHIRURGIA WĄTROBY - Wojciech Burchardt 526

Uwagi dotyczące anatomii i fizjologii 526

Podstawowe badania diagnostyczne wątroby 527

Nowotwory złośliwe wątroby 529

Nowotwory łagodne wątroby 531

Torbiele wątroby 532

Ropień wątroby 533

Uraz wątroby 533

Technika operacji wątroby 534

31. CHIRURGIA PĘCHERZYKA I PRZEWODÓW ŻÓŁCIOWYCH - Jan Fibak 538

Żółtaczka 538

Kamica pęcherzyka żółciowego 541

Kamica przewodu żółciowego wspólnego 546

Powikłania kamicy żółciowej 548

Leczenie kamicy żółciowej 549

Rak pęcherzyka żółciowego 552

Rak przewodów żółciowych 553

32. CHIRURGIA TRZUSTKI- Jan Fibak 554

Uwagi dotyczące anatomii i fizjologii 554

Metody badania morfologii i czynności trzustki 555

Ostre zapalenie trzustki 556

Przewlekłe zapalenie trzustki 564

Rzekoma torbie! trzustki 565

Rak trzustki 566

33. CHIRURGIA ŚLEDZIONY -Jan Fibak 570

34. PRZEPUKLINY BRZUSZNE - Jan Fibak 572

Budowa i występowanie przepuklin 572

Szczególne rodzaje przepuklin 574

Uwięźnięcie i zadzierzgnięcie przepukliny 575

Leczenie przepukliny 579

Rozpoznawanie przepukliny 579

Przepuklina pachwinowa 580

35. CHOROBY UKŁADU MOCZOWO-PŁCIOWEGO – Zbigniew Kwias 582

Badanie układu moczowego 582

Zakażenia układu moczowego 598

Obrażenia narządów układu moczowo-płciowego 604

Kamica układu moczowego 609

Torbiel nerki 616

Wysiłkowe nietrzymanie moczu u kobiet 616

Choroby gruczołu krokowego (stercza) 617

Nowotwory układu moczowego 623

Podstawowe zabiegi urologiczne stosowane w praktyce chirurgicznej 629

36. PODSTAWY NEUROTRAUMATOLOGII - Stanisław Nowak 636

CHIRURGIA URAZOWA 636

Podstawy diagnostyki 637

Obrażenia powłok czaszki 639

Złamania sklepienia i podstawy czaszki 640

Wstrząśnienie mózgu 646

Stłuczenie mózgu 648

Pourazowy obrzęk mózgu 651

Pourazowy krwiak wewnątrzczaszkowy 652

Urazy czaszkowo-mózgowe drążące i przenikające czaszkę i mózgowie 656

Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego 657

37. CIĘŻKIE OBRAŻENIA CIAŁA - Krzysztof Słowiński 662

Uwagi ogólne 662

Działania na miejscu wypadku i w czasie transportu 663

Działania w izbie przyjęć i na oddziale szpitalnym 665

Leczenie operacyjne chorych z ciężkimi obrażeniami ciała 666

Liczbowe skale stopnia ciężkości obrażeń i stanu chorego 668

38. ZŁAMANIA KOŚCI - Krzysztof Słowiński 670

Pojęcia ogólne i podział złamań kości 670

Objawy złamania kości 673

Wczesne powikłania złamań kości 674

Późne powikłania złamań kości 678

Proces gojenia się złamań kości 680

Powikłania zrostu kości 681

Złamania patologiczne 684

Złamania zmęczeniowe 684

Doraźne postępowanie w złamaniach kości 685

Najczęstsze złamania kości i ich leczenie 688

39. OBRAŻENIA STAWÓW - SKRĘCENIA I ZWICHNIĘCIA - Krzysztof Słowiński 716

Skręcenie stawu 716

Zwichnięcie stawu 718

40. REHABILITACJA MEDYCZNA CHORYCH PO URAZIE - Jerzy Król 723

Uzasadnienie potrzeby rehabilitacji 723

Środki i sposoby rehabilitacji funkcjonalnej 724

Rehabilitacja funkcjonalna w obrażeniach kończyn górnych 727

Obrażenia kręgosłupa 729

Usprawnianie po obrażeniach urazowych kończyn dolnych 729

41. OPARZENIA I ODMROŻENIA - Jerzy Sikorski 731

Oparzenia cieplne 731

Odmrożenia 742

Obrażenia elektryczne 744

Oparzenia chemiczne 746

42. CHOROBY POWŁOK- Jan Fibak 748

Nowotwory złośliwe skóry 748

Choroby zapalne powłok 750

43. MAŁE ZABIEGI CHIRURGICZNE -Jan Fibak 756

Wstrzyknięcie domięśniowe 756

Odsłonięcie żyły 757

Szycie chirurgiczne 757

Szycie skóry 758

Znieczulenie do małych zabiegów 760

Skorowidz 761