"Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci"

Table of Contents

Wstęp 6

1. Rozwój psychiczny dziecka — AgnieszkaKulik 16

Okres niemowlęcy 21

Okres poniemowlęcy 24

Wiek przedszkolny 28

Młodszy wiek szkolny 32

Okres dorastania 35

Dojrzewanie 35

Kryzys młodzieńczy 36

Wiek młodzieńczy 37

2. Rodzina jako system. Wpływ systemu rodzinnego na funkcjonowanie dziecka — Ewa Paszkiewicz 40

3. Zaburzenia emocjonalne we wczesnym dzieciństwie — Lidia Popek 48

Reaktywne zaburzenia przywiązania w dzieciństwie 50

Zaburzenia selektywności przywiązania w dzieciństwie 51

Zaburzenia odżywiania w niemowlęctwie i dzieciństwie 53

Ruminacje 56

Pica 57

Czynności nawykowe 58

Podsumowanie 59

4. Upośledzenie umysłowe — Jadwiga Komender 60

Epidemiologia 61

Etiologia 62

Obraz kliniczny 62

Czynniki biomedyczne 64

Czynniki środowiskowe 65

Czynniki psychologiczne 65

Rozpoznanie 65

Zasady zapobiegania upośledzeniu umysłowemu 66

Leczenie upośledzenia umysłowego 67

5. Całościowe zaburzenia rozwoju —Beata J.Kozielec, Gabriela Jagielska 69

Autyzm 69

Epidemiologia 70

Etiologia 70

Ciąża i okres okołoporodowy 71

Obraz kliniczny na podstawie kryteriów klasyfikacji ICD-10 73

Rokowanie 77

Inne całościowe zaburzenia rozwoju 78

Zespół Retta 78

Dziecięce zaburzenie dezintegracyjne 80

Zespół Aspergera 81

Postępowanie diagnostyczne w przypadku całościowych zaburzeń rozwoju 82

Farmakoterapia 84

Terapia psychologiczna 85

6. Moczenie mimowolne i zanieczyszczanie się — Urszula Szymańska, Hanna Szymanik-Grzelak 88

Moczenie mimowolne 88

Oddawanie moczu w okresie rozwoju 89

Zaburzenia w oddawaniu moczu u dzieci 90

Podział moczenia 92

Diagnostyka zaburzeń oddawania moczu 96

Leczenie 99

Psychologiczne aspekty moczenia mimowolnego 104

Nietrzymanie stolca 107

Etiologia 109

Diagnostyka 110

Postępowanie lecznicze w zaparciach prostych 111

Psychologiczne aspekty nietrzymania stolca 113

7. Zaburzenia snu — Krystyna Szymańska 115

Czynniki wpływające na sen dziecka 117

Klasyfikacja zaburzeń snu u dzieci 121

Najczęstsze zaburzenia snu u dzieci występujące w 1.–3. roku życia 121

Najczęstsze zaburzenia snu u dzieci występujące po 3.roku życia 123

Zespoły z nadmierną sennością 124

Zaburzenia snu u dzieci niezwiązane z przedziałem wiekowym 125

8. Zaburzenia nastroju u dzieci — Agata Brzozowska, Tomasz Wolańczyk 127

Zaburzenia depresyjne 128

Epidemiologia 132

Etiopatogeneza depresji 132

Leczenie zaburzeń depresyjnych 134

Mania i zaburzenia afektywne dwubiegunowe 136

Epidemiologia 137

Etiologia 137

Leczenie 138

9. Próby samobójcze i samobójstwa u dzieci — Agata Brzozowska, Marian Ciupak 140

Patogeneza zachowania samobójczego, czynniki ryzyka 141

Myśli, groźby i próby samobójcze 142

Postępowanie w przypadku próby samobójczej 144

Dalsze postępowanie i pomoc 146

10. Zaburzenia lękowe i zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne — Anita Bryńska 148

Zaburzenia lękowe 149

Lęk przed separacją w dzieciństwie (F93.0) 153

Zaburzenia lękowe w postaci fobii (F40) 155

Lęk społeczny w dzieciństwie (F93.2) 158

Mutyzm wybiórczy (F94.0) 159

Uogólnione zaburzenia lękowe (F41.1, F93.80) 160

Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne 161

Zaburzenie lękowe z napadami lęku (lęk paniczny) (F41.0) 161

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (F42) 164

Dane epidemiologiczne i obraz kliniczny 166

Etiologia 168

Popaciorkowcowe autoimmunologiczne zaburzenia neuropsychiatryczne (PANDAS) 170

Leczenie 172

11. Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) i zaburzenia przebiegające pod postacią somatyczną — Mariola Skowrońska, Tomasz Wolańczyk 175

Kryteria diagnostyczne zaburzeń czynnościowych 176

Zaburzenia pod postacią somatyczną 177

Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) 180

Psychologiczne wyjaśnienia zaburzeń psychosomatycznych 183

Teoria systemów 183

Model poznawczy zaburzeń psychosomatycznych 184

Koncepcja aleksytymii 186

Postępowanie w zaburzeniach pod postacią somatyczną i zaburzeniach konwersyjnych dzieci i młodzieży 187

Leczenie 190

12. Zaburzenia tikowe — Anita Bryńska, Tomasz Wolańczyk 193

Rozpoznanie 193

Klasyfikacja tików 197

Zaburzenia współistniejące. Różnicowanie tików z innymi zaburzeniami 199

Etiologia zaburzeń tikowych 200

Leczenie 201

13. Specyficzne trudności w uczeniu się — Małgorzata Święcicka 206

Definicja i rozpoznanie 206

Objawy specyficznych trudności w nauce czytania i pisania 208

Objawy specyficznych trudności w uczeniu się matematyki 212

Współwystępowanie specyficznych trudności w uczeniu się z innymi zaburzeniami 213

Pomoc dzieciom ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się 214

14. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej — Agnieszka Pisula, Tomasz Wolańczyk 216

Terminologia 216

Kryteria diagnostyczne 217

Obraz zaburzenia w zależności od wieku 222

Epidemiologia 224

Zaburzenia współwystępujące 225

Etiologia 226

Rozpoznanie 228

Diagnostyka specjalistyczna 230

Leczenie 231

Metody niefarmakologiczne 231

Farmakoterapia 233

Monitorowanie postępów terapii 236

15. Zaburzenia zachowania — Artur Kołakowski 239

Definicja, kryteria diagnostyczne, problemy klasyfikacyjne i pojęciowe 239

Agresja, konflikt z prawem 249

Rozpowszechnienie 252

Modele powstawania zaburzeń zachowania (etiologia,czynniki ryzyka, czynniki podtrzymujące i czynniki ochronne) 253

Leczenie i profilaktyka 257

16. Zaburzenia odżywiania — Gabriela Jagielska, Celina Tomaszewicz-Libudzic, ArturWiśniewski 260

Jadłowstręt psychiczny 260

Obraz kliniczny 260

Epidemiologia 262

Etiologia 262

Przebieg choroby 264

Powikłania somatyczne w przebiegu jadłowstrętu psychicznego 266

Przewlekłe powikłania jadłowstrętu psychicznego 270

Diagnostyka różnicowa 271

Leczenie 272

Żarłoczność psychiczna 278

Obraz kliniczny 278

Epidemiologia 279

Diagnostyka różnicowa 280

Powikłania somatyczne żarłoczności psychicznej 280

Otyłość 282

Leczenie 282

17. Używanie substancji psychoaktywnych przez dzieci i młodzież — Helena Baran-Furga, Karina Steinbarth-Chmielewska 285

Epidemiologia 285

Podział substancji psychoaktywnych i podstawowe definicje. Charakterystyka wybranych narkotyków 286

Problemy diagnostyczne zaburzeń psychicznych i zachowania związane z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych 290

Charakterystyka zaburzeń psychicznych i zachowań związanych z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych wg ICD-10 295

Alkohol 295

Opiaty/opioidy 297

Kanabinole 298

Leki uspokajające i nasenne 300

Kokaina i inne substancje stymulujące, w tym kofeina 301

Substancje halucynogenne 303

Nikotyna 305

Lotne rozpuszczalniki 306

Podstawowe metody leczenia 308

Noworodki matek przyjmujących substancje psychoaktywne 312

18. Zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych — Tomasz Wolańczyk 316

Zaburzenia narządów zmysłów 317

Zaburzenia słuchu 317

Zaburzenia widzenia 318

Choroby układu nerwowego 319

Mózgowe porażenie dziecięce 319

Padaczka 319

Urazy głowy 322

Migrena i inne bóle głowy 323

Infekcje 324

Majaczenie (ostry zespół mózgowy) 324

Zaburzenia psychiczne poinfekcyjne 325

Infekcje paciorkowcowe 326

Pląsawica Sydenhama 326

Popaciorkowcowe autoimmunologiczne zaburzenia neuropsychiatryczne u dzieci (PANDAS) 327

Zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) i zakażenie wirusemHIV 327

Choroby endokrynologiczne 328

Cukrzyca insulinozależna 328

Nadczynność tarczycy 329

Choroby metaboliczne 330

Niedoczynność tarczycy 330

Fenyloketonuria 331

Mukopolisacharydozy 331

Choroba Lescha-Nyhana 332

Galaktozemia 332

Choroby układu oddechowego 333

Astma (dychawica oskrzelowa) 333

Choroby hematologiczne 334

Hemofilia 334

Mukowiscydoza 334

19. Problemy dziecka z chorobą przewlekłą i jego rodziny —Mariola Skowrońska 336

Rodzina 336

Rodzeństwo 338

Przystosowanie społeczne i relacje rówieśnicze 339

Przystosowanie emocjonalne 340

Rozwój poznawczy 341

Koncepcja siebie 342

Wybrane sytuacje związane z chorobą przewlekłą dziecka 343

Hospitalizacja 343

Ból 345

Kiedy dziecko odchodzi 346

Promocja zdrowia psychicznego 349

Zakończenie 351

20. Maltretowanie fizyczne i wykorzystywanie seksualne dziecka — Agata Brzozowska, Magda Błachno 353

Epidemiologia 354

Przyczyny maltretowania 355

Charakterystyka różnych form przemocy i jej rozpoznawanie 357

Przemoc fizyczna 357

Wykorzystanie seksualne 359

Zaniedbanie i krzywdzenie emocjonalne 361

Czynniki wzbudzające podejrzenie istnienia przemocy 363

Postępowanie 364

Skorowidz 367