"Gramatyka niemiecka z uwagami konfrontatywnymi"

Spis treści

OD AUTORA 6

1. Słowo wstępne 18

1.1. Jak człowiek opanowuje język? 18

1.2. Czym jest gramatyka? 19

1.3. Rys historyczny gramatyki niemieckiej 22

1.4. Ocena gramatyk niemieckich 23

2. Jednostki strony dźwiękowej języka 28

2.0. Ogólnoludzkie cechy językowe 28

2.1. Definicja tekstu 29

2.2. Terminologia gramatyczna 30

2.3. Jednostki strony dźwiękowej języka 31

2.3.1. Sekwencja jednego mówcy 31

2.3.2. Wypowiedź 33

2.3.3. Sekwencje wypowiedzi 35

2.3.4. Sylaby 36

2.3.5. Głoski 37

2.3.6. Głoski i litery 38

2.3.7. Głoski i fonemy 39

2.4. Wymowa głosek języka niemieckiego 41

2.4.0. Realizacja dźwiękowa mowy 41

2.4.1. Narządy mowy i ich czynności 42

2.5. Artykulacja głosek 46

2.5.0. Wprowadzenie ogólne 46

2.5.1. Samogłoski 47

2.5.1.0. Terminologia opisu 47

2.5.1.1. Artykulacja samogłosek 51

2.5.1.2. Wspólne cechy artykulacyjne samogłosek 57

2.5.3. Dwugłoski 58

2.5.4. Ortograficzna reprezentacja samogłosek 59

2.5.5. Spółgłoski 62

2.5.5.0. Samogłoski a spółgłoski 62

2.5.5.1. Terminologia opisu 63

2.5.5.2. Spółgłoski zwarto-wybuchowe 66

2.5.5.3. Spółgłoski szczelinowe 71

2.5.5.4. Spółgłoski zwarto-szczelinowe 79

2.5.5.5. Spółgłoski półotwarte 79

2.5.5.6. Koartykulacja 83

2.5.5.7. Asymilacja 84

2.6. Uwagi końcowe 85

3. Jednostki strony znaczeniowej języka 88

3.0. Uwagi wstępne 88

3.1. Znaczenie i sens 89

3.2. Jednostki językowe strony dźwiękowej ze znaczeniem 90

3.3 Granice słowa 96

3.3.0. Rys historyczny 96

3.3.1. Słowoformy prymarne 98

3.3.2. Słowoformy sekundarne 102

3.3.3. Słowoformy tercjarne 104

3.4. Uwagi końcowe 110

3.5. Analiza słowoform 113

3.5.0. Rys historyczny 113

3.5.1. Podstawowe terminy analizy 113

3.5.2. Procedura analizy słowoform 118

3.5.3. Analiza słowoform prostych 123

3.5.4. Słowoformy złożone 125

3.6. Podsumowanie 130

4. Klasyfikacja słowoform 132

4.0. Rys historyczny 132

4.1. Pierwsza część mowy (pytania prymarne) 133

4.2. Druga część mowy (odnośniki) 136

4.3. Trzecia część mowy (ekwiwalenty wypowiedzi) 140

4.4. Czwarta część mowy (finitum) 141

4.5. Piąta część mowy (potencjalne finitum) 146

4.6. Szósta część mowy (modyfikator (potencjalnego) finitum) 150

4.7. Siódma część mowy (obligatoryjny zaimek zwrotny) 151

4.8. Ósma część mowy (indefinitum) 153

4.9. Dziewiąta część mowy (partykuły) 155

4.10. Dziesiąta część mowy (słowoformy modalne) 156

4.11. Jedenasta część mowy (słowoformy deiktyczne) 157

4.12. Dwunasta część mowy (przysłówek) 159

4.13. Klasyfikacja potencjalnych wypowiedzi minimalnych 161

4.14. Trzynasta część mowy (rzeczownik) 167

4.15. Czternasta część mowy (słowoformy funkcyjne) 168

4.16. Piętnasta część mowy (przymiotnik) 169

4.17. Szesnasta część mowy (imiesłów czasu neutralnego) 171

4.18. Klasyfikacja wypowiedzeń według ilości finitów 173

4.19. Siedemnasta część mowy (spójniki współrzędne) 176

4.20. Osiemnasta część mowy (spójniki podrzędne) 177

4.21. Podsumowanie 178

5. Czasownik 182

5.1. Termin czasownik 182

5.2. Gramatyczne kategorie czasownika 182

5.3. Czasy gramatyczne 184

5.4. Klasyfikacja potencjalnego finitum 186

5.5. Tworzenie prostych słowoform czasownikowych 190

5.5.0. Uwagi wstępne 190

5.6. Czas neutralny trybu oznajmującego 191

5.7. Tryb rozkazujący 204

5.8. Czas neutralny trybu przypuszczającego 208

5.9. Imiesłów czasu neutralnego 210

5.10. Czasowniki nieregularne 211

5.10.0. Objaśnienie do tabeli czasowników nieregularnych 211

5.10.1. Lista czasowników nieregularnych 212

5.11. Imiesłów czasu przeszłego 222

5.12. Czas przeszły narracyjny trybu oznajmującego 225

5.13. Czas przeszły narracyjny trybu przypuszczającego 228

5.14. Czasowniki regularne i nieregularne 230

5.15. Syntaktyczne kompleksy czasownikowe 232

5.15.1. Kompleksowe bezokoliczniki 232

5.15.2. Haben lub sein w bezokoliczniku czasu przeszłego 236

5.15.2.1. Bezokolicznik czasu przeszłego z haben 237

5.15.2.2. Bezokolicznik czasu przeszłego z sein 239

5.15.3. Bezokolicznik zastępczy 242

5.16. Tworzenie złożonych czasów gramatycznych trybu oznajmującego 244

5.16.0 Wprowadzenie 244

5.16.1. Nowe reguły tworzenia złożonych czasów gramatycznych 246

5.16.1.1. Czas modalny trybu oznajmującego 246

5.16.1.2. Zastępczy tryb przypuszczający 247

5.16.1.3. Czas neutralny strony biernej trybu oznajmującego 248

5.16.1.4. Czas przeszły narracyjny strony biernej trybu oznajmującego 248

5.16.1.5. Czas przeszły dialogowy trybu oznajmującego 248

5.16.1.6. Czas przeszły niedialogowy trybu oznajmującego 249

5.16.1.7. Tworzenie trybu przypuszczającego złożonych czasów gramatycznych 249

5.16.2. Rozszyfrowywanie złożonych czasów gramatycznych 250

5.17. Podsumowanie 252

5.18. Uwagi końcowe 253

6. Rzeczownik jako jądro wypowiedzi minimalnych 258

6.1. Pisownia i znaczenie rzeczowników 258

6.2. Semantyczna klasyfikacja rzeczowników 259

6.3. Kategorie rzeczownika 262

6.3.1. Liczba 262

6.3.2. Przypadek 266

6.3.3. Rodzaj gramatyczny 267

6.3.4. Formalna neutralizacja rodzaju gramatycznego 274

6.4. Deklinacja rzeczownika 275

6.4.0. Rys historyczny 275

6.4.1. Wykładniki syntaktyczne rzeczownika 276

6.4.2. Opuszczanie wykładników syntaktycznych w wypowiedzi 279

6.4.3. Fakultatywność wykładników syntaktycznych 283

6.4.4. Wykładniki syntaktyczne substantywizacji 284

6.5. Uwagi końcowe 286

7. Czternasta część mowy (słowoformy funkcyjne) 290

7.1. Klasyfikacja słowoform funkcyjnych 290

7.2. Rodzajniki 293

7.3. Lista rodzajników 294

7.4. Deklinacja rodzajników 295

7.5. Funkcje gramatyczne rodzajników 297

7.6. Użycie rodzajników 301

7.6.1. Wprowadzenie 301

7.6.2. Rodzajnik określony 302

7.6.3. Rodzajnik nieokreślony 304

7.6.4. Rodzajnik zerowy 306

7.6.5. Rodzajniki przyimkowe 309

7.7. Przyimki 311

7.7.1. Cechy syntaktyczno-morfologiczne 311

7.7.2. Rekcja przyimków 314

8. Stopniowanie 324

8.1. Terminologia 324

8.2. Stopniowanie za pomocą sufiksów 327

8.3. Zmiany w tematach w stopniu wyższym i najwyższym 331

8.4. Stopniowanie za pomocą innych środków językowych 334

9. Syntaktyczne wykładniki przymiotników 336

9.0. Rys historyczny 336

9.1. Pozycja przymiotnika 337

9.2. Przymiotniki bez syntaktycznych wykładników 338

9.3. Przymiotniki z wykładnikami syntaktycznymi 339

9.4. Uwagi końcowe 346

10. Syntaktyczna analiza wypowiedzi 348

10.0. Rys historyczny 348

10.1. Człony wypowiedzi 350

10.2. Klasyfikacja członów wypowiedzi 352

10.2.1. Pierwszy człon wypowiedzi (parenteza) 353

10.2.2. Drugi człon wypowiedzi (człon wiodący) 354

10.2.3. Trzeci człon wypowiedzi (potencjalny człon wiodący) 354

10.2.4. Czwarty człon wypowiedzi (modyfikator) 355

10.2.5. Piąty człon wypowiedzi (człon modalny) 355

10.2.6. Szósty człon wypowiedzi (człon partykuły) 356

10.2.7. Siódmy człon wypowiedzi (człon spójnikowy) 356

10.2.8. Ósmy człon wypowiedzi (formalny podmiot) 357

10.2.9. Dziewiąty człon wypowiedzi (formalne dopełnienie w bierniku) 357

10.2.10. Dziesiąty człon wypowiedzi (formalne dopełnienie w celowniku) 358

10.2.11. Jedenasty człon wypowiedzi (formalne dopełnienie przyimkowe) 359

10.2.12. Dwunasty człon wypowiedzi (podmiot) 359

10.2.13. Trzynasty człon wypowiedzi (człon was?) 360

10.2.14. Czternasty człon wypowiedzi (dopełnienie w bierniku) 363

10.2.15. Piętnasty człon wypowiedzi (dopełnienie w celowniku) 363

10.2.16. Szesnasty człon wypowiedzi (fakultatywny celownik) 364

10.2.17. Siedemnasty człon wypowiedzi (dopełnienie w dopełniaczu) 365

10.2.18. Osiemnasty człon wypowiedzi (dopełnienie przyimkowe) 366

10.2.19. Dziewiętnasty człon wypowiedzi (człon przyimkowy) 367

10.2.20. Dwudziesty człon wypowiedzi (człon wie?) 368

10.2.21. Dwudziesty pierwszy człon wypowiedzi (człon wo?) 368

10.2.22. Dwudziesty drugi człon wypowiedzi (człon wohin?) 369

10.2.23. Dwudziesty trzeci człon wypowiedzi (człon woher?) 369

10.2.24. Dwudziesty czwarty człon wypowiedzi (człon wann?) 370

10.2.25. Dwudziesty piąty człon wypowiedzi (człon bis wann?) 370

10.2.26. Dwudziesty szósty człon wypowiedzi (człon seit wann?) 370

10.2.27. Dwudziesty siódmy człon wypowiedzi (człon wie oft?) 371

10.2.28. Dwudziesty ósmy człon wypowiedzi (człon wie lange?) 371

10.2.29. Dwudziesty dziewiąty człon wypowiedzi (człon wie weit?) 372

10.2.30. Trzydziesty człon wypowiedzi (człon wie viel?) 372

10.2.31. Trzydziesty pierwszy człon wypowiedzi (człon warum?) 372

10.3. Proste i złożone człony wypowiedzi 373

10.4. Klasyfikacja wypowiedzi złożonych 377

10.4.1 Uściślenia terminologiczne 377

10.4.2. Wypowiedzi podrzędne 379

10.4.2.1. Paradygmatyczne wypowiedzi klasy piątej 379

10.4.2.2. Paradygmatyczne wypowiedzi klasy czwartej 384

10.4.2.3. Wypowiedzi współrzędne 387

10.5. Uwagi końcowe 388

11. Prozodia 392

11.0. Terminologia 392

11.1. Akcentuacja słowoform prostych 394

11.2. Akcentuacja słowoform obcych 397

11.3. Akcentuacja skrótowców sylabowych i literowych 399

11.4. Akcentuacja wyrazów złożonych 400

11.5. Akcentuacja słowoform w wypowiedzi 402

11.6. Intonacja wypowiedzi 407

11.7. Podsumowanie 411

12. Czasy gramatyczne w wypowiedzi 414

12.1. Użycie czasów gramatycznych trybu oznajmującego 414

12.1.0. Uwagi konfrontatywne 414

12.1.1. Czas neutralny 415

12.1.1.1. Teraźniejszość czasu neutralnego 415

12.1.1.2. Przyszłość czasu neutralnego 416

12.1.1.3. Przeszłość czasu neutralnego 417

12.1.1.4. Ponadczasowość 417

12.1.1.5. Niekonwencjonalne użycie czasu neutralnego 418

12.1.2. Czas narracyjny 419

12.1.3. Czas przeszły dialogowy (Perfekt) 421

12.1.4. Czas przeszły niedialogowy (Plusquamperfekt) 422

12.1.5. Czas modalny I (Futur I) 422

12.1.6. Czas modalny II (Futur II) 424

12.1.7. Relatywne użycie czasów gramatycznych 425

12.1.8. Wymienialność czasów gramatycznych 427

12.2. Użycie trybu przypuszczającego 428

12.2.0. Uwagi wstępne 428

12.2.1. Mowa niezależna i zależna 428

12.2.2. Użycie trybu przypuszczającego w wypowiedziach pojedynczych 436

12.2.3. Użycie trybu przypuszczającego w wypowiedziach złożonych 439

12.3. Strona czynna i bierna w wypowiedzi 442

12.3.1. Krótkie wprowadzenie 442

12.3.2. Opozycja wypowiedź czynna : wypowiedź bierna 443

12.3.3. Przekształcenie wypowiedzi czynnej na bierną 447

12.3.4. Użycie strony biernej 455

12.5. Uwagi końcowe 456

13. Szyk członów wypowiedzi 458

13.0. Wprowadzenie 458

13.1. Ścisły szyk członów wypowiedzi w wypowiedzi pojedynczej 461

13.1.1. Pozycja członu wiodącego 462

13.1.2. Pozycja potencjalnych członów wiodących 462

13.1.3. Pozycja modyfikatora 463

13.1.4. Pozycja członu was? i wie? 464

13.1.5. Pozycja członu partykuły nicht 464

13.2. Struktura wypowiedzi pojedynczej 466

13.2.1. Występowanie członków wypowiedzi w przedpolu 469

13.2.1.1. Jednoczłonowe obsadzenie przedpola 469

13.2.1.2. Wieloczłonowe obsadzenie przedpola 471

13.2.2. Szyk członów wypowiedzi w polu centralnym 474

13.2.2.0. Uwagi wstępne 474

13.2.2.1. Dwuczłonowe obsadzenie pola centralnego z podmiotem 475

13.2.2.2. Dwuczłonowe obsadzenie pola centralnego bez podmiotu 477

13.2.2.3. Trójczłonowe obsadzenie pola centralnego z podmiotem 484

13.2.2.4. Trójczłonowe obsadzenie pola centralnego bez podmiotu 492

13.2.2.5. Wieloczłonowe obsadzenie pola centralnego 496

13.3. Szyk członów wypowiedzi w wypowiedziach złożonych 499

13.3.1. Szyk członów wypowiedzi w wypowiedziach współrzędnych 499

13.3.2. Szyk członów wypowiedzi w wypowiedziach podrzędnych 502

13.4. Występowanie członów wypowiedzi w polu końcowym 513

13.5. Uwagi końcowe 517

14. Walencja 520

14.0. Rys historyczny 520

14.1. Prymarne i sekundarne słowa semantyczne w wypowiedzi 522

14.2. Obligatoryjne i fakultatywne człony walencyjne 525

14.3. Uwagi końcowe 530

LITERATURA 532

Literatura językoznawcza 532

Literatura źródłowa 532

INDEKS TERMINÓW 544