"Psychologia kliniczna"

Identyfikator Librowy: 167402

Spis treści

Wstęp (L. Cierpiałkowska, H. Sęk) 16

Część I Podstawy psychologii klinicznej 20

Rozdział 1 Psychologia kliniczna jako dziedzina badań i praktyki (L. Cierpiałkowska, H. Sęk) 22

1.1. Korzenie i nurty rozwojowe psychologii klinicznej 24

1.2. Sposoby ujmowania, przedmiot i zadania psychologii klinicznej 29

1.3. Podsumowanie 34

Rozdział 2 Teoretyczne i metodologiczne podstawy psychologii klinicznej (L. Cierpiałkowska, H. Sęk) 36

2.1. Z naczenie teoretycznych podstaw w psychologii klinicznej 38

2.2. T eorie, orientacje i modele w psychologii klinicznej 38

2.3. O rientacja patogenetyczna i salutogenetyczna oraz ich znaczenie dla psychologii klinicznej 40

2.4. Podsumowanie 49

Rozdział 3 Pojęcie normy, normalności i zdrowia (L. Cierpiałkowska, H. Sęk) 50

3.1. Norma i normalność w psychologii klinicznej 52

3.2. Sposoby konstruowania pojęć zdrowia 54

3.3. Psychologiczne koncepcje jakości życia i dobrostanu 58

3.4. Podsumowanie 61

Rozdział 4 Psychologia kliniczna i zdrowia a psychopatologia – wzajemne zależności (L. Cierpiałkowska, H. Sęk) 64

4.1. Psychologia zaburzeń psychicznych a psychopatologia 66

4.2. Psychologia kliniczna a klasyfikacje zaburzeń psychicznych 70

4.3. Kategorie wyjaśniające zdrowie i zaburzenia psychiczne w psychologii klinicznej 77

4.4. Podsumowanie 80

Rozdział 5 Etyka postępowania psychologa klinicznego w badaniach naukowych i praktyce (J.M. Brzeziński) 82

5.1. Psychologia kliniczna na tle psychologii w ogóle 84

5.2. Metodologiczny wymóg intersubiektywności jako jeden z warunków etyczności badania naukowego w psychologii klinicznej 85

5.3. Dwa konteksty etyczne badań naukowych i działań praktycznych w obrębie psychologii klinicznej 89

5.4. Standardy postępowania psychologa klinicznego w sferze praktyki społecznej 90

5.5. Z asady relacji psychologa klinicznego z osobami uczestniczącymi w badaniach naukowych i postępowaniu praktycznym 94

5.6. Nierzetelność w badaniach naukowych – przewinienia ffp (fabrykowanie, fałszowanie, plagiatowanie) 97

5.7. Ważne informacje dla tworzenia przekonań o etyce zawodowej psychologa klinicznego 97

5.8. Podsumowanie 98

Część II Kierunki i podejścia w ps ych ologii klinic znej 100

Rozdział 6 Współczesna psychoanaliza i jej znaczenie dla psychologii klinicznej (L. Cierpiałkowska) 102

6.1. Psychoanaliza jako teoria rozwoju i zaburzeń okresu edypalnego 104

6.2. Z aburzenia okresu preedypalnego w teorii relacji z obiektem i psychologii self 111

6.3. Psychologia defektu i fałszywego self 123

6.4. Podsumowanie 126

Rozdział 7 Kierunki behawioralne i podejście poznawcze w psychologii klinicznej (D. Górska, A Jasielska) 128

7.1. Podejście behawioralne 130

7.2. Podejście poznawcze 137

7.3. Nowe kierunki w rozwoju podejść poznawczo-behawioralnych 150

7.4. Podsumowanie 155

Rozdział 8 Podejście fenomenologiczne, egzystencjalne i humanistyczne w psychologii klinicznej (H. Sęk) 158

8.1. Znaczenie nurtów filozoficznych dla tworzenia założeń psychologicznych w orientacji fenomenologiczno-egzystencjalnej i humanistycznej 160

8.2. Założenia fenomenologii i egzystencjalizmu oraz ich znaczenie dla psychologii 160

8.3. Psychologia humanistyczna a psychologia kliniczna 163

8.4. Podsumowanie 169

Rozdział 9 Koncepcje systemowe i ich znaczenie dla psychologii klinicznej (B. Józefik) 172

9.1. Rozumienie psychopatologii w ujęciu systemowym – założenia ogólne 174

9.2. Mechanizmy rozwoju objawów w głównych nurtach systemowych 181

9.3. Znaczenie i ograniczenia diagnozy systemowej w psychologii klinicznej 191

9.4. Podsumowanie 192

Część III Psychologiczna diagnoza kliniczna 194

Rozdział 10 Modele diagnozy klinicznej a problemy diagnostyczne (L.Cierpiałkowska, E. Soroko, H. Sęk) 196

10.1. Konteksty diagnozowania i diagnozy 198

10.2. Podstawowe założenia koncepcji diagnozy klinicznej 199

10.3. Diagnoza prospektywna w psychoterapii 211

10.4. Podsumowanie 213

Rozdział 11 Postępowanie diagnostyczne psychologa klinicznego a konteksty i sytuacje społeczne tworzenia diagnozy (L. Cierpiałkowska, H. Sęk, E. Soroko) 216

11.1. Postępowanie diagnostyczne jako czynność profesjonalna psychologa klinicznego – znaczenie kontekstów 218

11.2. Postępowanie diagnostyczne wobec grup i społeczności 225

11.3. Podsumowanie 232

Rozdział 12 Metody stosowane w psychologicznej diagnozie klinicznej (E. Soroko) 234

12.1. Psychologiczna diagnoza kliniczna – zbieranie danych: metody, techniki, narzędzia, testy 236

12.2. Najważniejsze grupy metod stosowanych w psychologii klinicznej 237

12.3. Wybrane problemy dotyczące stosowania metod diagnostycznych w psychologii klinicznej 256

12.4. Podsumowanie 261

Rozdział 13 Jakość diagnozy klinicznej i jej uwarunkowania (E. Soroko, L. Cierpiałkowska) 264

13.1. Rola diagnozowania opartego na dowodach 266

13.2. Dbanie o jakość procesu diagnozowania 270

13.3. Wybrane standardy w obszarze psychologii klinicznej 276

13.4. Podsumowanie 278

Część IV Psychologia zaburzeń psychicznych człowieka dorosłego 280

Rozdział 14 Psychologia zaburzeń osobowości (L. Cierpiałkowska, D. Górska) 282

14.1. Zaburzenia osobowości w modelach opisowych 284

14.2. Współczesna psychoanaliza a zaburzenia osobowości 290

14.3. Psychologia poznawcza i integracyjna a zaburzenia osobowości 295

14.4. Koncepcje bio-psycho-społeczne i ewolucyjne zaburzeń osobowości 301

14.5. Psychoterapia zaburzeń osobowości 302

14.6. Podsumowanie 303

Rozdział 15 Psychologia zaburzeń lękowych i dysocjacyjnych (L. Cierpiałkowska, D. Górska) 306

15.1. Zaburzenia lękowe i dysocjacyjne w modelach opisowych 308

15.2. Współczesna psychoanaliza a zaburzenia lękowe i dysocjacyjne 311

15.3. Psychologia behawioralna i poznawcza zaburzeń lękowych 313

15.4. Koncepcje biologiczne zaburzeń lękowych i zaburzeń z objawami somatycznymi 317

15.5. Efektywność leczenia zaburzeń lękowych, dysocjacyjnych i zaburzeń z objawami somatycznymi 317

15.6. Podsumowanie 319

Rozdział 16 Psychologia schizofrenii (S. Steuden, H. Sęk) 322

16.1. Spektrum schizofrenii i zaburzenia psychotyczne 324

16.2. Zaburzenia spektrum schizofrenii i zaburzenia psychotyczne w klasyfikacjach 326

16.3. Schizofrenia w świetle klasyfikacji psychiatrycznych 328

16.4. Psychologiczne badania eksperymentalne w schizofrenii 330

16.5. Koncepcje wyjaśniające mechanizmy zaburzeń w schizofrenii 334

16.6. Sposób doświadczania zaburzeń schizofrenicznych 338

16.7. Psychologiczne teorie wyjaśniające konsekwencje schizofrenii w życiu rodzinnym 340

16.8. Społeczne konsekwencje schizofrenii 343

16.9. Podsumowanie 345

Rozdział 17 Psychologia zaburzeń nastroju (H. Sęk) 348

17.1. Zaburzenia nastroju – charakterystyka objawów i zespołów symptomów 350

17.2. Zaburzenia nastroju w świetle klasyfikacji zaburzeń 353

17.3. Koncepcje wyjaśniające mechanizm i patogenezę zaburzeń afektywnych 355

17.4. Wybrane zagadnienia psychologicznej diagnozy i terapii zaburzeń nastroju 362

17.5. Podsumowanie 364

Rozdział 18 Psychologiczne następstwa doświadczeń traumatycznych (N. Ogińska-Bulik) 366

18.1. Trauma i jej negatywne następstwa 368

18.2. Pozytywne skutki doświadczeń traumatycznych – zjawisko potraumatycznego wzrostu 375

18.3. T erapia PTSD i wspieranie wzrostu po traumie 379

18.4. Podsumowanie 381

Rozdział 19 Psychologia uzależnień (L. Cierpiałkowska) 384

19.1. Wprowadzenie 386

19.2. Zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych i uzależnienia behawioralne 386

19.3. Biologiczne modele uzależnienia od środków psychoaktywnych 392

19.4. Koncepcje i modele psychospołeczne ryzykownego picia alkoholu i używania innych substancji psychoaktywnych 398

19.5. Modele i efektywność programów leczenia 404

19.6. Podsumowanie 406

Rozdział 20 Psychologia zaburzeń odżywiania (B. Ziółkowska) 408

20.1. Wprowadzenie 410

20.2. Z aburzenia odżywiania w świetle obowiązujących klasyfikacji diagnostycznych 410

20.3. Psychofizjologiczny mechanizm sięgania po jedzenie 417

20.4. Mechanizm i patogeneza zaburzeń odżywiania w wybranych podejściach psychologicznych 419

20.5. Psychoterapia i leczenie zaburzeń odżywiania 424

20.6. Podsumowanie 426

Rozdział 21 Psychologia zaburzeń seksualnych (M. Beisert) 428

21.1. Klasyfikacja zaburzeń seksualnych 430

21.2. Tożsamość płciowa i jej zaburzenia 430

21.3. Orientacja seksualna i jej zaburzenia 433

21.4. Zaburzenia preferencji seksualnych 437

21.5. Realizacja roli płciowej 442

21.6. Dysfunkcje seksualne 443

21.7. Leczenie i pomoc psychologiczna 444

21.8. Podsumowanie 447

Część V Dziedziny zastosowań psychologii klinicznej 450

Rozdział 22 Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży (I. Grzegorzewska, E. Pisula, A.R. Borkowska) 452

22.1. Specyfika zaburzeń okresu dzieciństwa i adolescencji 454

22.2. Zaburzenia emocjonalne u dzieci i młodzieży 463

22.3. Zaburzenia behawioralne u dzieci i młodzieży 466

22.4. Dziecko w sytuacji trudnej 468

22.5. Specyfika terapii dzieci i młodzieży z zaburzeniami emocjonalnymi i zachowania 473

22.6. Całościowe zaburzenia rozwoju – definicja, klasyfikacja i etiologia 474

22.7. Charakterystyka kliniczna całościowych zaburzeń rozwoju 477

22.8. Diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu 480

22.9. Terapia i wspieranie rozwoju osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu 481

22.10. Problemy rodziny z dzieckiem z zaburzeniami ze spektrum autyzmu 484

22.11. Neuropsychologia dzieci i młodzieży 487

22.12. Neuropsychologiczna diagnoza dziecka 495

22.13. Terapia dziecka z dysfunkcją OU N i jego rodziny 496

22.14. Podsumowanie 497

Rozdział 23 Neuropsychologia kliniczna jako dziedzina badań i praktyki (A. Herzyk) 500

23.1. Kształtowanie się przedmiotu i zakresu badań w neuropsychologii klinicznej w kontekście rozwoju neuronauk 502

23.2. Przesłanki taksonomii zespołów i objawów neuropsychologicznych 506

23.3. Charakterystyka przedmiotu badań neuropsychologicznych w psychiatrii 512

23.4. Postępowanie diagnostyczne i oddziaływania terapeutyczne w neuropsychologii 513

23.6. Podsumowanie 516

Rozdział 24 Kliniczna psychologia zdrowia (I. Heszen) 518

24.1. Wprowadzenie 520

24.2. Choroba w paradygmacie stresu psychologicznego 520

24.3. Osobowość a zachorowalność i radzenie sobie z chorobą 534

24.4. Podsumowanie 540

Rozdział 25 Psychologia niepełnosprawności i rehabilitacja psychologiczna (S. Kowalik) 542

25.1. Wprowadzenie 544

25.2. Niepełnosprawność i rehabilitacja – ustalenia pojęciowe i klasyfikacja 545

25.3. Psychologiczne koncepcje niepełnosprawności i rehabilitacji 547

25.4. Podsumowanie 554

Rozdział 26 Psychologia kliniczna seniorów (S. Steuden) 556

26.1. Psychologia starzenia się i starości – subdyscyplina psychologii klinicznej 558

26.2. Charakterystyka procesu starzenia się i starości 559

26.3. Doświadczanie starości przez osoby starsze 562

26.4. Miejsce osoby starszej w rodzinie i społeczeństwie 565

26.5. Formy aktywizacji osób starszych wspierające zdrowie 567

26.6. Starzenie się patologiczne – wybrane zagadnienia 569

26.7. Podsumowanie 573

Rozdział 27 Psychologia sądowa a psychologia kliniczna (B. Pastwa-Wojciechowska, J. Groth) 576

27.1. Przedmiot i zadania psychologii sądowej 578

27.2. Problemy opiniodawcze w obszarze psychologii sądowej 582

27.3. Specyfika diagnozy sądowo-psychologicznej 587

27.4. Problemy diagnostyczne psychologii penitencjarnej 593

27.5. Etyczno-zawodowe problemy biegłego psychologa sądowego i psychologa penitencjarnego 596

27.6. Podsumowanie 601

Część VI Typy pomocy psychologicznej w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych 604

Rozdział 28 Psychoterapia indywidualna i grupowa (L. Cierpiałkowska, Cz. Czabała) 606

28.1. Psychoterapia i pomoc psychologiczna 608

28.2. Psychoterapia jako metoda leczenia indywidualnego i grupowego 617

28.3. Psychoanaliza i psychoterapia psychodynamiczna 622

28.4. Terapia behawioralna i poznawczo-behawioralna 626

28.5. Psychoterapia humanistyczna i egzystencjalna 632

28.6. Klasyczna i postmediolańska systemowa terapia rodzin 636

28.7. Podsumowanie 638

Rozdział 29 Poradnictwo psychologiczno-zdrowotne (L. Cierpiałkowska, Cz. Czabała) 640

29.1. Poradnictwo psychologiczne – teoria i praktyka 642

29.2. Etapy i cele poradnictwa psychologicznego w różnych modelach 651

29.3. Poradnictwo społeczne a przemiany społeczno-kulturowe 653

29.4. Podsumowanie 656

Rozdział 30 Promocja zdrowia i prewencja zaburzeń (H. Sęk, Ł. Kaczmarek) 658

30.1. Promocja zdrowia w naukach o zdrowiu i podejściu Światowej Organizacji Zdrowia 660

30.2. Koncepcje promocji zdrowia w psychologii 662

30.3. Prewencja psychologiczna – terminologia i poziomy prewencji 665

30.4. Promocja zdrowia i prewencja zaburzeń – podobieństwa i różnice 668

30.5. Zastosowanie teorii w planowaniu programów promocji zdrowia i prewencji zaburzeń 670

30.6. Inspiracje z obszaru psychologii pozytywnej dla promocji i prewencji 670

30.7. Podsumowanie 671

Rozdział 31 Pomoc psychologiczna w różnych typach kryzysu (D. Kubacka-Jasiecka, M. Ziarko) 674

31.1. Kryzys emocjonalny (psychologiczny) 676

31.2. Rodzaje kryzysów 678

31.3. Pomoc w kryzysach emocjonalnych 681

31.4. Podejście systemowe w interwencji kryzysowej 685

31.5. Choroba przewlekła jako sytuacja kryzysowa 688

31.6. Pomoc psychologiczna osobom dotkniętym kryzysem zdrowotnym 693

31.7. Podsumowanie 695

Rozdział 32 Społeczna rehabilitacja zaburzeń psychicznych. Środowiskowe metody pomocy osobom z doświadczeniem choroby psychicznej (M. Sawicka, P. Bronowski) 696

32.1. Wprowadzenie 698

32.2. Modele powstawania zaburzeń psychicznych 698

32.3. Modele rehabilitacji w zaburzeniach psychicznych. Cele, zasady, efekty, postawy terapeutyczne 701

32.4. Nowe kierunki w pomocy psychologicznej dla osób chorujących psychicznie 704

32.5. Podsumowanie 710

Rozdział 33 Grupy samopomocy a społeczność terapeutyczna (J. Chodkiewicz) 712

33.1. Idea samopomocy 714

33.2. O kreślenie i podział grup samopomocowych 714

33.3. Modele społeczności terapeutycznej 720

33.6. Grupy samopomocowe i społeczności terapeutyczne 725

33.7. Podsumowanie 726

Rozdział 34 Efektywność poradnictwa psychologicznego i psychoterapii (L. Cierpiałkowska) 728

34.1. Cele pomagania w zdrowiu i zaburzeniach psychicznych – badania nad ich skutecznością 730

34.2. Badania nad skutecznością psychoterapii i poradnictwa psychologicznego 733

34.3. Podsumowanie 738

Załącznik. Praktyka psychologiczna oparta na dowodach 740

Bibliografia 760

Indeks nazwisk 822

Indeks rzeczowy 842

O Autorach 852