"Smog"

Spis treści

1. Źródła zanieczyszczeń powietrza. Najważniejsze szkodliwe substancje spotykane w atmosferze – Artur Badyda 18

1.1. Wprowadzenie 18

1.2. Źródła emisji zanieczyszczeń 22

1.3. Zmiany stężeń zanieczyszczeń powietrza w czasie w Polsce na tle Europy 27

2. Normy jakości powietrza – Dominik Kobus 32

2.1. Metody monitoringu i ocen zanieczyszczenia powietrza 37

2.2. Problemy jakości powietrza w Polsce na tle Europy 42

3. Wpływ zewnętrznych zanieczyszczeń powietrza na jego skład wewnątrz pomieszczeń – Jerzy Sowa 48

3.1. Wprowadzenie 48

3.2. Zanieczyszczenie powietrza wewnętrznego 48

3.3. Procesy wpływające na skład powietrza w pomieszczeniach 49

3.4. Równanie bilansu zanieczyszczeń w pomieszczeniu 50

3.5. Zmienność danych stosowanych w analizach 51

3.5.1. Intensywność wymiany powietrza 51

3.6. Sposoby ograniczenia zagrożeń zdrowotnych związane z techniką wentylacyjną i ich szacowana skuteczność 52

3.5.2. Osadzanie cząsteczek pyłu w pomieszczeniu 52

3.5.3. Reakcje chemiczne między zanieczyszczeniami w pomieszczeniach 52

3.6.1. Stan odniesienia 52

3.6.2. Optymalizacja intensywności wymiany powietrza 53

3.6.3. Kontrola źródeł zanieczyszczeń 53

3.7. Podsumowanie 54

3.6.4. Filtracja powietrza 54

4. Depozycje zanieczyszczeń, mechanizmy działania toksycznego i rola mechanizmów obronnych człowieka – Piotr Dąbrowiecki, Andrzej Chciałowski, Henryk Mazurek 58

4.1. Uwarunkowania anatomiczno-fizjologiczne 59

4.2. Wpływ patologii układu oddechowego 60

4.3. Rola wielkości cząstek i mechanizmów oczyszczania 61

4.4. Czas i intensywność narażenia 63

4.5. Mechanizmy działania toksycznego 63

4.6. Wpływ na mechanizmy obronne płuc 65

5. Konsekwencje ekspozycji dla układu oddechowego u dzieci – Henryk Mazurek 70

5.1. Specyfika narażenia w wieku rozwojowym 70

5.2. Konsekwencje ekspozycji układu oddechowego dziecka 71

5.1.1. Wpływ zakażeń układu oddechowego na następstwa narażenia na zanieczyszczenia powietrza 71

5.2.1. Smog zimowy (typu londyńskiego) 72

5.2.2. Smog fotochemiczny (typu Los Angeles) 77

5.3. Podsumowanie 83

6. Konsekwencje ekspozycji dla układu oddechowego u dorosłych – Adam Antczak, Damian Tworek, Adam J. Białas 90

6.1. Wstęp 90

6.2. Górne drogi oddechowe 91

6.3. Dolne drogi oddechowe 92

6.3.1. Odpowiedź zapalna w zakresie dolnych dróg oddechowych wywoływana przez zanieczyszczenia powietrza 92

6.3.2. Wpływ na parametry czynnościowe płuc 92

6.3.3. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) 93

6.3.4. Astma 93

6.3.5. Choroby śródmiąższowe płuc 94

7. Konsekwencje ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza dla układu krążenia – Ewa Konduracka 100

7.1. Mechanizmy oddziaływania zanieczyszczenia powietrza na układ krążenia 101

7.2. Wpływ krótkotrwałej ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza na umieralność 102

7.3. Wpływ wieloletniej ekspozycji na zanieczyszczenie powietrza na umieralność 102

7.4. Choroba wieńcowa 103

7.5. Niewydolność serca 104

7.6. Wpływ na zaburzenia rytmu i zatrzymanie krążenia 105

7.7. Wpływ na występowanie i przebieg nadciśnienia tętniczego 105

7.8. Wpływ na ryzyko udaru mózgu 106

8. Konsekwencje ekspozycji na zanieczyszczenia powietrza dla ośrodkowego układu nerwowego – Marek W. Kowalczyk 110

9. Wpływ zanieczyszczeń powietrza na rozwój raka płuca – Andrzej Chciałowski 116

9.1. Wstęp 116

9.2. Pył zawieszony a rak płuca 117

9.3. Miejscowe oddziałanie cząsteczek pyłu zawieszonego 118

9.4. Wpływ pyłu zawieszonego na regulację rozwoju nowotworu 119

9.5. Podsumowanie 121

10. Wpływ zanieczyszczenia powietrza na występowanie nowotworów złośliwych innych niż rak płuca – Ewa Konduracka 128

10.1. Rak piersi u kobiet 129

10.2. Rak prostaty 131

10.3. Złośliwe nowotwory układu krwiotwórczego 132

10.4. Guzy mózgu 133

11. Inne następstwa narażenia na smog – Henryk Mazurek 138

11.1. Wpływ zanieczyszczeń powietrza na mechanizmy epigenetyczne 138

11.2. Następstwa narażenia w okresie prenatalnym (ciężarnych) 139

11.2.1. Odległe następstwa ekspozycji prenatalnej 140

11.3. Inne następstwa ekspozycji 141

11.3.1. Interakcje zanieczyszczeń i mikrobiomu dróg oddechowych 143

11.4. Podsumowanie 144

12. Konsekwencje społeczne i ekonomiczne zanieczyszczenia powietrza – Łukasz Adamkiewicz, Zbigniew Bochniarz, Dominika Mucha, Anna Gayer, Artur Badyda 148

12.1. Konsekwencje społeczne zanieczyszczenia powietrza 148

12.2. Ekonomiczne konsekwencje następstw zanieczyszczenia powietrza 150

12.2.1. Metodyka obliczeń zewnętrznych kosztów zdrowotnych 151

12.3. Internalizacja zewnętrznych kosztów zdrowotnych 154

12.4. Podsumowanie i wnioski 156

13. Możliwości ograniczenia emisji – Artur Badyda, Jakub Jędrak 160

13.1. Wprowadzenie 160

13.2. Emisja ze źródeł komunalno-bytowych 162

13.2.1. Standardy emisyjne dla nowych urządzeń grzewczych 163

13.2.2. Wymagania jakościowe dla węgla 165

13.2.3. Uchwały antysmogowe 166

13.2.4. Spalanie odpadów 167

13.2.5. Kwestie socjalne i ekonomiczne, ceny nośników energii 169

13.3. Emisja ze źródeł komunikacyjnych 170

13.3.1. Poziom zmotoryzowania i wiek pojazdów 170

13.3.2. Jakość i stan techniczny pojazdów 172

13.3.3. Transport publiczny i działania wspierające 173

13.3.4. Strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej 174

13.3.5. Pozostałe rozwiązania 175

14. Możliwości ograniczenia narażenia indywidualnego i jego następstw – Artur Badyda, Jakub Jędrak 180

14.1. Wprowadzenie 180

14.2. Unikanie przebywania na zewnątrz 181

14.3. Ograniczenie lub eliminacja narażenia na zanieczyszczenia ze źródeł wewnętrznych 183

14.3.1. Narażenie na dym tytoniowy 183

14.3.2. Oczyszczanie powietrza w pomieszczeniach 184

14.4. Zmniejszanie narażenia na zanieczyszczenia powietrza zewnętrznego 186

14.4.1. Unikanie aktywności fizycznej 186

14.4.2. Unikanie miejsc o dużym natężeniu ruchu 187

14.4.3. Maski przeciwpyłowe 188

14.5. Rola diety i suplementacji antyoksydantami w zmniejszaniu skutków narażenia na zanieczyszczenia powietrza 191

15. Zdrowotne efekty redukcji zanieczyszczeń – Henryk Mazurek 194

15.1. Niemcy 195

15.2. USA 196

15.3. Szwajcaria 197

15.4. Hongkong 199

15.5. Czy indywidualna redukcja emisji może mieć znaczenie? 199

15.6. Trudności interpretacji 200

15.7. Podsumowanie 201

16. Podsumowanie – Henryk Mazurek, Artur Badyda 204

Skorowidz 208