"Toksykologia i ocena bezpieczeństwa kosmetyków"

Spis treści

Część I PODSTAWY TOKSYKOLOGII OGÓLNEJ 16

1. Czym jest toksykologia? 18

1.1. Geneza i pochodzenie trucizn 18

1.2. Zarys historii toksykologii 20

1.2.1. Starożytność (ok. IV w. p.n.e.–I w. n.e.) 20

1.2.2. Europa nowożytna (XVI–XVII w.) 22

1.2.3. Koniec milenium (XIX–XX w.) 23

1.3. Dyscypliny toksykologii 24

1.2.4. Współczesność (XXI w.) 24

Piśmiennictwo 25

2. Czynniki wpływające na toksyczność trucizn 28

2.1. Budowa chemiczna 29

2.1.1. Informacje wstępne 29

2.1.2. Zagadnienia związane ze związkami nieorganicznymi 30

2.1.3. Zagadnienia związane ze związkami organicznymi 31

2.2. Właściwości fizyczne i chemiczne 38

2.2.1. Rozpuszczalność i współczynnik podziału 38

2.2.2. Stopień rozdrobnienia 40

2.2.3. Rozkład substancji 40

2.2.4. Cechy organoleptyczne 41

2.3. Czynniki biologiczne 42

2.3.1. Przynależność gatunkowa 42

2.3.2. Płeć 42

2.3.3. Wiek 43

2.3.4. Indywidualna zmienność wrażliwości na trucizny 43

2.3.5. Stan zdrowia, stany fizjologiczne 44

2.3.6. Dieta 45

2.3.7. Rytmy biologiczne 45

Piśmiennictwo 46

2.4. Czynniki środowiskowe 46

3. Podstawowe pojęcia w toksykologii 48

3.1. Trucizny, leki i ksenobiotyki 48

3.2. Zatrucia i ich rodzaje 50

3.3. Dawki 54

3.4. Ocena narażenia na ksenobiotyki 61

3.5. Efekty działania ksenobiotyków 62

Piśmiennictwo 65

4. Losy ksenobiotyków w ustroju 66

4.1. Informacje wstępne 66

4.2. Wchłanianie ksenobiotyków 69

4.2.1. Informacje wstępne 69

4.2.2. Przenikanie ksenobiotyków przez błony biologiczne 70

4.2.3. Drogi wchłaniania 78

4.3. Dystrybucja i kumulacja ksenobiotyków 104

4.3.1. Informacje wstępne 104

4.3.2. Dystrybucja ksenobiotyków 104

4.3.3. Kumulacja ksenobiotyków 113

4.4. Biotransformacja ksenobiotyków 114

4.4.1. Informacje wstępne 114

4.4.2. Reakcje I fazy 122

4.4.3. Reakcje II fazy 135

4.4.4. Reakcje III fazy 147

4.4.5. Biotransformacja ksenobiotyków w skórze – wybrane zagadnienia 149

4.5. Wydalanie ksenobiotyków 152

4.5.1. Informacje wstępne 152

4.5.2. Wydalanie z moczem 153

4.5.3. Wydalanie z kałem 155

4.5.4. Wydalanie z powietrzem wydychanym 156

4.5.5. Wydalanie innymi drogami 157

Piśmiennictwo 158

5. Mechanizmy działania toksycznego 160

5.1. Informacje wstępne 160

5.2. (Bio)fizyczne mechanizmy działania toksycznego 161

5.3. Wybrane chemiczne mechanizmy działania toksycznego 162

5.3.1. Informacje wstępne 162

5.3.2. Mechanizmy działania toksycznego związane z niedotlenieniem tkanek lub nieprawidłowym wykorzystaniem energii spalania 162

5.3.3. Mechanizmy działania toksycznego związane z działaniem enzymów 172

5.3.4. Mechanizmy działania toksycznego związane z przewodzeniem bodźców w układzie nerwowym 175

5.3.5. Mechanizmy działania toksycznego związane z tworzeniem wiązań kowalencyjnych przez aktywne metabolity 177

5.3.6. Mechanizmy działania toksycznego związane z działaniem rodników 177

5.3.7. Mechanizmy działania toksycznego związane z kancerogenezą chemiczną 179

Piśmiennictwo 183

6. Podstawy toksykokinetyki i farmakokinetyki 186

6.1. Informacje wstępne 186

6.2. Podstawowe pojęcia 186

6.3. Farmakokinetyka vs toksykokinetyka 188

6.4. Modele matematyczne w farmakokinetyce 189

6.4.1. Modele kompartmentowe (modele wykładnicze) 189

6.4.2. Modele kompartmentowe po podaniu pozanaczyniowym 196

6.4.3. Podanie dożylne wielokrotne 197

Piśmiennictwo 199

Część II TOKSYKOLOGIA KOSMETYKÓW 200

7. Czym jest toksykologia kosmetyków i ocena bezpieczeństwa produktów kosmetycznych? 202

7.1. Rys historyczny toksykologii kosmetyków 202

7.1.1. Starożytność 202

7.1.2. Średniowiecze 204

7.1.3. Renesans 205

7.1.4. Barok 205

7.1.5. Wiek XIX i XX 206

7.1.6. Współczesność 206

7.2. Definicja i zakres współczesnej toksykologii kosmetyków 208

7.3. Safety assessment i safety assessorzy 209

Piśmiennictwo 213

8. Szczegółowa toksykologia kosmetyków 214

8.1. Informacje wstępne 214

8.2. Składniki wchodzące w skład farb do włosów 215

8.2.1. HC Red nr 18 (В124) 216

8.2.2. HC Yellow nr 16 (B123) 218

8.2.3. Basic Blue 124 220

8.2.4. HC Yellow nr 17 (B121) 223

8.2.5. HC Red nr 17 (B120) 225

8.2.6. 1-Hexyl 4,5-diamino pyrazole sulfate (A163) 227

8.2.7. HC Blue 18 (B122) 229

8.2.8. 2,5,6-Triamino-4-pyrimidinol sulfate (A143) 231

8.2.9. 2,6-Dihydroxyethylaminotoluene (A138) 233

8.2.10. Basic Blue 99 (C059) 235

8.2.11. Acid Orange 7 (C015) 236

8.2.12. Hydroxyethoxy aminopyrazolopyridine HCl (A161) 238

8.2.13. 3-Amino-2,6-dimethylphenol (A162) 240

8.2.14. Basic Brown 17 (B007) 242

8.2.15. Disperse Red 17 (B5) 244

8.2.16. Bismuth citrate 247

8.2.17. Lawsonia inermis (henna) (C169) 249

8.2.18. 2-Chloro-p-phenylenediamine (A8) 251

8.2.19. Hydroxyanthraquinone-aminopropyl methyl morpholinium methosulfate (C117) 253

8.2.20. Acid Black 1 (B15) 255

8.2.21. Dimethylpiperazinium aminopyrazolopyridine HCl (A164) 256

8.2.22. Tetrabromophenol blue, 4,4ʹ-(4,5,6,7-tetrabromo-1,1-dioxido-3H-2,1- benzoxathiol-3-yliden)bis-2,6-dibromophenol (C183) 259

8.2.23. HC Orange nr 6 (B125) 261

8.2.24. N,Nʹ-Bis-(2-hydroxyethyl)-2-nitro-p-phenylenediamine (B34) 263

8.3. Składniki kosmetyków pełniące funkcję zapachową 265

8.3.1. Butylphenyl methylpropional (BMHCA) 266

8.3.2. Vetiveryl acetate/acetylated vetiver oil (AVO) 268

8.3.3. Tagetes minuta, T. patula extracts, essential oils 271

8.4. Składniki kosmetyków stanowiące nanomateriały 272

8.4.1. Hydroxyapatite (nano) 273

8.4.2. Silica, Hydrated Silica, Silica Surface Modified with Alkyl Silylates 275

8.4.3. 2,2ʹ-Methylene-bis-(6-(2H-benzotriazol-2-yl)-4-(1,1,3,3-tetramethylbutyl) phenol) 278

8.4.4. Carbon Black (nano-form) 281

8.4.5. Titanium dioxide 283

8.4.6. Zinc oxide (nano-form) 284

8.5. Składniki kosmetyków o różnym zastosowaniu 286

8.5.1. UV filter S86 Phenylene bis-diphenyltriazine 286

8.5.2. Cetylpyridinium chloride 288

8.5.3. o-Phenylphenol (OPP), Sodium o-phenylphenate oraz Potassium o-phenylphenate 290

8.5.4. Methylisothiazolinone (MI) (P94) 293

8.5.5. Deoxyarbutin (4-[(tetrahydro-2H-pyran-2-yl)oxy]phenol) 295

8.5.6. α-Arbutin 297

8.5.7. β-Arbutin 299

8.5.8. Dichloromethane 301

8.5.9. Ethyl lauroyl arginate HCl 302

8.5.10. Poly(hexamethylene) biguanide hydrochloride (PHMB) 304

8.5.11. Formaldehyde (formaldehyd) w utwardzaczach do paznokci 307

8.5.12. Hydrolysed wheat proteins (WHP) 308

8.5.13. 2-(4-(2-(4-Diethylamino-2-hydroxy-benzoyl)-benzoyl)-piperazine- 1-carbonyl)-phenyl)-(4-diethylamino-2-hydroxyphenyl)-methanone (HAA299) 310

8.5.14. Trimethylbenzoyl diphenylphosphine oxide (TPO) 312

8.5.15. Związki aluminium (glinu) 314

8.5.16. Potassium hydroxide (KOH, wodorotlenek potasu) 317

8.5.17. Peanut oil (olej z orzechów ziemnych) 318

8.5.18. Thioglycolic acid and its salts (TGA) 320

8.5.19. 3-Benzylidene camphor 323

8.5.20. Zinc pyrithione 324

8.5.21. Climbazole 326

8.5.22. Diethylene Glycol Monoethyl Ether (DEGEE) 329

8.5.23. HEMA 331

8.5.24. Methoxypropylamino Cyclohexenylidene Ethoxyethylcyanoacetate (S87) 333

8.5.25. Ethylzingerone – Hydroxyethoxyphenyl Butanone (HEPB) 335

8.5.26. EcoG+ 337

8.5.27. Phenoxyethanol 338

8.5.28. Witamina A 340

8.5.29. Cyclopentasiloxane D5 343

8.6. Składniki kosmetyków całkowicie zakazane w produktach 345

Piśmiennictwo 402

9. Metody alternatywne w toksykologii kosmetyków 404

9.1. Informacje wstępne 404

9.2. Walidacja metod alternatywnych 407

Piśmiennictwo 409

9.3. Metody alternatywne w ocenie bezpieczeństwa kosmetyku 409

Część III OCENA BEZPIECZEŃSTWA PRODUKTÓW KOSMETYCZNYCH 410

10. Aspekty prawne związane z oceną bezpieczeństwa produktów kosmetycznych 412

10.1. Wstęp 412

10.2. Uregulowania prawne obowiązujące w Polsce 413

10.3. Uregulowania prawne obowiązujące w Unii Europejskiej 414

Piśmiennictwo 417

11. Raport oceny bezpieczeństwa produktów kosmetycznych 418

11.1. Informacje wstępne 418

11.2. Część A – informacje na temat bezpieczeństwa produktu kosmetycznego 421

11.2.1. Jakościowy i ilościowy skład produktu kosmetycznego 422

11.2.2. Właściwości fizyczne i chemiczne oraz stabilność produktu kosmetycznego 423

11.2.3. Jakość mikrobiologiczna 425

11.2.4. Zanieczyszczenia, ilości śladowe, informacje o materiale, z którego wykonano opakowanie 426

11.2.5. Normalne i dające się racjonalnie przewidzieć stosowanie 430

11.2.6. Narażenie na działanie produktu kosmetycznego 431

11.2.7. Narażenie na działanie substancji (składników) 436

11.2.8. Profil toksykologiczny substancji 440

11.2.10. Informacje o produkcie kosmetycznym 447

11.2.9. Działania niepożądane i ciężkie działania niepożądane 447

11.3. Część B – ocena bezpieczeństwa produktu kosmetycznego 448

11.3.1. Wniosek z oceny 448

11.3.2. Ostrzeżenia i instrukcje stosowania umieszczane na etykiecie 448

11.3.3. Rozumowanie 451

11.3.4. Kwalifikacje eksperta 452

Piśmiennictwo 453

12. Źródła informacji do oceny bezpieczeństwa produktów kosmetycznych 454

12.1. Informacje wstępne 454

12.2. Aktualne ustawodawstwo 454

12.3. Opinie i zalecenia uznanych komitetów naukowych 456

12.4. Czasopisma naukowe 457

12.5. Bazy danych 458

Piśmiennictwo 459

Skorowidz 461