"Chirurgia. Repetytorium"

Spis treści

Część I Podstawy chirurgii 26

1. Gospodarka wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa w chorobach chirurgicznych 28

1.1. Przedziały płynowe ustroju 28

1.2. Regulacja gospodarki wodnej i elektrolitowej 29

1.3. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej 30

1.4. Zaburzenia gospodarki potasowej 33

1.5. Zaburzenia gospodarki wapniowej 34

1.6. Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej 35

1.7. Przetaczanie płynów w chirurgii 36

2. Leczenie żywieniowe 39

2.1. Ocena stanu odżywienia 39

2.2. Niedożywienie 40

2.3. Wskazania do leczenia żywieniowego 42

2.4. Żywienie dojelitowe 42

2.5. Żywienie pozajelitowe 43

2.6. Monitorowanie metaboliczne leczenia żywieniowego 44

3. Hemostaza w chirurgii 45

3.1. Zarys hemostazy fizjologicznej 45

3.2. Zaburzenia hemostazy w chirurgii 47

3.3. Przetaczanie krwi i jej składników 48

3.4. Podstawowe zasady krwiolecznictwa 49

3.5. Powikłania poprzetoczeniowe 50

3.6. Autotransfuzja. Hemodylucja 50

4. Wstrząs 52

4.1. Rodzaje wstrząsu 52

4.2. Patofizjologia 52

4.3. Objawy 54

4.4. Monitorowanie chorego 54

4.5. Ogólne zasady leczenia 55

4.6. Wstrząs hipowolemiczny (oligowolemiczny) 57

4.7. Wstrząs anafilaktyczny 58

4.8. Wstrząs kardiogenny 59

4.9. Podsumowanie 60

5. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa 61

5.1. Rozpoznanie nagłego zatrzymania krążenia 61

5.2. Podstawowe czynności resuscytacyjne (BLS) 62

5.3. Specjalistyczne zabiegi resuscytacyjne (ALS) 67

5.4. Potencjalnie odwracalne przyczyny nagłego zatrzymania krążenia 70

5.5. Zatrzymanie krążenia i resuscytacja w chirurgii 71

6. Postępowanie okołooperacyjne 73

6.1. Postępowanie przedoperacyjne 73

6.2. Postępowanie śródoperacyjne 80

6.3. Postępowanie pooperacyjne 82

6.4. Powikłania pooperacyjne 85

7. Chirurgia nowotworów 89

7.1. Nowotwory niezłośliwe 89

7.2. Nowotwory złośliwe 90

7.3. Epidemiologia nowotworów złośliwych 91

7.4. Guzy lite 92

7.5. Rozpoznanie nowotworu złośliwego 92

7.6. Stopniowanie cech nowotworów złośliwych 93

7.7. Leczenie 95

7.8. Wczesne wykrywanie i profilaktyka 96

8. Podstawowe wiadomości o przeszczepianiu narządów 99

8.1. Regulacje prawne 99

8.2. Zapotrzebowanie na przeszczepy narządów 101

8.3. Odrzucanie przeszczepu 101

8.4. Dobór dawcy i biorcy 102

8.5. Leki immunosupresyjne 102

8.6. Organizacja pobierania i przeszczepiania narządów w Polsce 102

8.7. Przeciwwskazania do pobierania narządów ze zwłok 103

8.8. Zasady pobierania narządów 103

8.9. Przechowywanie narządów 104

8.10. Przeszczepianie nerki 105

8.11. Przeszczepianie innych narządów 106

9. Podstawowe instrumentarium chirurgiczne 107

9.1. Narzędzia tnące 107

9.2. Narzędzia do chwytania tkanek 108

9.3. Narzędzia do odciągania i rozwierania tkanek 109

9.4. Narzędzia do szycia tkanek 110

9.5. Staplery. Szew mechaniczny 110

9.6. Narzędzia używane w operacjach tkanki kostnej 112

9.7. Sondy (zgłębniki) 112

9.8. Dreny 112

9.9. Cewniki 113

10. Podstawowe zabiegi chirurgiczne 115

10.1. Wstrzyknięcia 115

10.2. Kaniulacja żył obwodowych 117

10.3. Kaniulacja żył centralnych 118

10.4. Odsłonięcie żyły (wenesekcja) 122

10.5. Kaniulacja tętnic obwodowych 122

10.6. Znieczulenie miejscowe (przewodowe) 123

10.7. Nakłucie lędźwiowe (punkcja lędźwiowa) 126

10.8. Tracheostomia 126

10.9. Zgłębnikowanie żołądka 128

10.10. Płukanie żołądka 129

10.11. Przezskórna endoskopowa gastrostomia (PEG) 129

10.12. Gastrostomia klasyczna 131

10.13. Tamowanie krwawienia z żylaków przełyku sondą Sengstakena–Blakemore’a 131

10.14. Diagnostyczne nakłucie jamy otrzewnej 133

10.15. Cewnikowanie pęcherza moczowego 134

10.16. Nakłucie pęcherza moczowego (punkcja nadłonowa) 135

10.17. Wlew doodbytniczy 136

10.18. Szwy i szycie chirurgiczne 136

11. Zakażenia wirusowe 139

11.1. Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B 139

11.2. Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C 140

11.3. Zakażenie ludzkim wirusem nabytego niedoboru odporności (HIV) 140

11.4. Profilaktyka przedekspozycyjna 141

11.5. Profilaktyka poekspozycyjna 141

12. Zakażenia bakteryjne 143

12.1. Zapalenie mieszka włosowego 143

12.2. Czyrak. Czyraczność 144

12.3. Czyrak mnogi (gromadny) 145

12.4. Zastrzał 145

12.5. Zanokcica 146

12.6. Wrastający paznokieć 147

12.7. Zapalenie gruczołów potowych pachy 147

12.8. Zapalenie naczyń i węzłów chłonnych 148

12.9. Ropień 148

12.10. Ropień pośladka 149

12.11. Ropowica 149

12.12. Martwicze zapalenie powięzi 150

12.13. Zgorzel gazowa 150

12.14. Tężec 151

12.15. Ropowica gazowa 152

12.16. Promienica 152

12.17. Róża 153

13. Zakażenia szpitalne 154

13.1. Źródła 154

13.2. Drogi szerzenia się 154

13.3. Postacie kliniczne 155

13.4. Zakażenie miejsca operowanego 155

13.5. Zakażenia spowodowane cewnikowaniem naczyń 161

13.6. Zakażenia szpitalne układu moczowego 162

14. Sepsa (posocznica) 164

Część II Chirurgia urazowa 168

15. Podstawy traumatologii 170

15.1. Ocena ciężkości obrażeń 171

15.2. Trzy okresy zgonów w następstwie urazów 173

15.3. „Triada śmierci” 173

15.4. Postępowanie na miejscu wypadku 173

15.5. Transport 176

15.6. Postępowanie w izbie przyjęć lub na szpitalnym oddziale ratunkowym 176

15.7. „Krótka ścieżka” 177

15.8. Skrócona laparotomia 178

15.9. Obrażenia u ludzi w podeszłym wieku 178

15.10. Rehabilitacja po obrażeniach 179

16. Obrażenia czaszkowo-mózgowe 180

16.1. Zamknięte urazowe uszkodzenia mózgu 180

16.2. Zranienia powłok czaszki 182

16.3. Złamania kości czaszki 183

16.4. Otwarte zranienia mózgu 184

16.5. Krwiaki wewnątrzczaszkowe 184

17. Obrażenia twarzy 188

18. Obrażenia szyi 189

19. Obrażenia kręgosłupa i rdzenia kręgowego 191

19.1. Obrażenia kręgosłupa (zwichnięcia i złamania) 191

19.2. Obrażenia rdzenia kręgowego 192

20. Obrażenia nerwów obwodowych 195

21. Obrażenia klatki piersiowej, tchawicy i przepony 198

21.1. Złamania żeber 199

21.2. Wiotka klatka piersiowa 199

21.3. Złamanie mostka 200

21.4. Złamanie obojczyka 200

21.5. Złamanie łopatki 201

21.6. Pourazowa odma opłucnowa 202

21.7. Krwiak jamy opłucnej 205

21.8. Chłonkotok 207

21.9. Obrażenia tchawicy i oskrzeli 207

21.10. Stłuczenie płuca („mokre płuco”) 208

21.11. Rozerwanie płuca 208

21.12. Odma (rozedma) śródpiersia 209

21.13. Obrażenia przepony i piersiowo-brzuszne 209

22. Obrażenia serca i aorty piersiowej 211

22.1. Obrażenia otwarte 211

22.2. Obrażenia zamknięte 211

22.3. Tamponada serca 212

22.4. Obrażenia aorty piersiowej 213

23. Urazowe uszkodzenia naczyń 215

23.1. Obrażenia tętnic 215

23.2. Obrażenia żył 221

24. Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych 222

25. Obrażenia przełyku 224

25.1. Oparzenia chemiczne 224

25.2. Obrażenia mechaniczne 225

25.3. Leczenie przedziurawienia przełyku 225

25.4. Późne powikłania 226

25.5. Ciała obce w przełyku 226

26. Obrażenia narządów jamy brzusznej 227

26.1. Obrażenia śledziony 229

26.2. Obrażenia wątroby 230

26.3. Obrażenia pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych 231

26.4. Obrażenia trzustki 232

26.5. Obrażenia żołądka 232

26.6. Obrażenia dwunastnicy 232

26.7. Obrażenia jelit 233

26.8. Uwagi końcowe 234

27. Obrażenia ręki 235

27.1. Krwiak podpaznokciowy 235

27.2. Stłuczenie ręki 235

27.3. Pierwsza pomoc 235

27.4. Postępowanie w przypadku urazowej amputacji ręki 236

28. Oparzenia 237

28.1. Oparzenia cieplne 239

28.2. Oparzenia dróg oddechowych 244

28.3. Oparzenia elektryczne 244

28.4. Oparzenia chemiczne 246

29. Następstwa działania zimna 247

29.1. Wychłodzenie (hipotermia) 247

29.2. Odmrożenia 248

29.3. Następstwa długotrwałego działania zimnej wody 250

30. Skręcenia i zwichnięcia stawów 251

30.1. Skręcenia stawów 251

30.2. Zwichnięcia stawów 252

31. Złamania kości 257

31.1. Wczesne powikłania 259

31.2. Późne powikłania 261

31.3. Powikłania zrostu kości 262

31.4. Patologiczne złamania kości 263

31.5. Pierwsza pomoc 263

31.6. Leczenie 264

31.7. Złamanie szyjki chirurgicznej kości ramiennej 267

31.10. Złamania w obrębie stawu łokciowego 268

31.8. Złamanie trzonu kości ramiennej 268

31.9. Złamanie nadkłykciowe kości ramiennej 268

31.11. Złamania trzonów kości łokciowej i promieniowej 269

31.12. Złamanie nasady dalszej kości promieniowej (w miejscu typowym, typu Collesa) 269

31.13. Złamania w obrębie nadgarstka i ręki 270

31.14. Złamanie miednicy 270

31.15. Złamanie panewki stawu biodrowego 271

31.16. Złamanie szyjki kości udowej 271

31.17. Złamanie trzonu kości udowej 272

31.18. Złamanie nasady dalszej kości udowej 272

31.19. Złamanie rzepki 273

31.20. Złamania trzonu kości piszczelowej i strzałki 273

31.21. Złamania nasad dalszych kości goleni 273

31.22. Złamanie kości piętowej 273

32. Rany 275

32.1. Rodzaje 275

32.2. Proces gojenia 277

32.3. Zakażenia 278

32.4. Zabiegi i szwy stosowane w zaopatrywaniu rany 278

32.5. Pierwsza pomoc w przypadkach zranień powierzchownych tkanek miękkich 279

32.6. Przygotowanie do opracowania rany 280

32.7. Opracowanie rany 280

32.8. Leczenie ran przewlekłych 281

33. Odleżyny 284

34. Amputacje kończyn 287

34.1. Amputacje w obrębie kończyny górnej 288

34.2. Amputacje w obrębie kończyny dolnej 288

34.3. Odmienność amputacji w przebiegu chorób tętnic 289

34.4. Bóle kikuta 290

34.5. Rehabilitacja po amputacjach kończyn dolnych 290

Część III Chirurgia przełyku i jamy brzusznej 292

35. Badanie podmiotowe i przedmiotowe w chorobach jamy ustnej 294

35.1. Badania podmiotowe 294

35.2. Badanie przedmiotowe 300

35.3. Badanie odbytu i odbytnicy 303

36. Endoskopia przewodu pokarmowego 305

36.1. Endoskopia diagnostyczna górnego odcinka przewodu pokarmowego 306

36.2. Endoskopia zabiegowa górnego odcinka przewodu pokarmowego 307

36.3. Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW) 309

36.4. Endoskopowe leczenie chorób dróg żółciowych i trzustki 310

36.5. Enteroskopia (endoskopia) jelita cienkiego 311

36.6. Endoskopia diagnostyczna i zabiegowa dolnego odcinka przewodu pokarmowego 312

37. Laparoskopia 314

37.1. Sprzęt i narzędzia używane w diagnostyce 314

37.2. Odma otrzewnowa 315

37.3. Wprowadzanie trokarów i laparoskopu 316

37.4. Laparoskopia diagnostyczna 316

37.5. Laparoskopia zabiegowa 316

38. Choroby przełyku 319

38.1. Choroba refluksowa 319

38.2. Achalazja (kurcz wpustu) 321

38.3. Łagodne nowotwory przełyku 323

38.4. Rak przełyku 323

38.5. Zespół Mallory’ego–Weissa 327

38.6. Zespół Boerhaavego 327

38.7. Błony przełyku 328

38.8. Uchyłki przełyku 328

39. Przepukliny rozworu przełykowego 330

40. Choroby żołądka i dwunastnicy 332

40.1. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy 332

40.2. Rak żołądka 338

40.3. Inne nowotwory żołądka 342

40.4. Polipy żołądka 343

41. Choroby wątroby 344

41.1. Naczyniak wątroby 344

41.2. Gruczolak wątroby 344

41.3. Rak wątrobowokomórkowy 345

41.4. Wtórne nowotwory złośliwe 346

41.5. Torbiele wątroby 347

41.6. Ropień wątroby 348

41.7. Piorunująca niewydolność wątroby 348

41.8. Przeszczepianie wątroby 349

42. Nadciśnienie wrotne 351

42.1. Zespół Budda–Chiariego 355

43. Choroby dróg żółciowych 356

43.1. Kamica żółciowa 356

43.2. Rak pęcherzyka żółciowego 366

43.3. Rak dróg żółciowych 367

43.4. Inne choroby dróg żółciowych 367

44. Choroby trzustki 369

44.1. Ostre zapalenie trzustki 369

44.2. Przewlekłe zapalenie trzustki 374

44.3. Torbiele trzustki 378

44.4. Rak trzustki 380

44.5. Rak brodawki większej dwunastnicy 383

45. Choroby jelita cienkiego 385

45.1. Choroba Leśniowskiego–Crohna 385

45.2. Uchyłek Meckela 388

45.3. Nowotwory jelita cienkiego 389

45.4. Zespół krótkiego jelita 389

46. Choroby jelita grubego 392

46.1. Przygotowanie do operacji 392

46.2. Stomia (przetoka jelitowa/kałowa/odbarczająca, odbyt sztuczny) 392

46.3. Uchyłki (uchyłkowatość) jelita grubego 394

46.4. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego 396

46.5. Polipy jelita grubego 399

46.6. Rak jelita grubego 400

46.7. Dziedziczny rak jelita grubego 407

46.8. Choroba Hirschsprunga 409

47. Choroby odbytnicy i odbytu 411

47.1. Guzki krwawnicze (guzy krwawnicze, żylaki odbytu, choroba hemoroidalna, hemoroidy) 411

47.2. Szczelina odbytu 413

47.3. Torbiel włosowa (torbiel pilonidalna, zatoka włosowa) 414

47.4. Ropień okołoodbytowy 414

47.5. Przetoka odbytu 415

47.6. Świąd odbytu 416

47.7. Nietrzymanie stolca 416

47.10. Rak odbytu 417

47.8. Wypadnięcie odbytnicy. Wypadnięcie odbytu 417

47.9. Kłykciny kończyste 417

48. Choroby śledziony 419

49. Przepukliny brzuszne 422

49.1. Przepuklina pachwinowa 424

49.2. Przepuklina udowa 428

49.3. Przepuklina pępkowa 429

49.4. Przepuklina kresy białej 429

49.5. Przepuklina pooperacyjna 430

49.6. Przepukliny rzadko występujące 430

49.7. Przepuklina uwięźnięta 431

49.8. Siatki (łaty, protezy) przepuklinowe 433

50. Ostre chirurgiczne choroby jamy brzusznej („ostry brzuch”) 435

51. Zapalenie otrzewnej 439

51.1. Rozlane zapalenie otrzewnej 440

51.2. Ograniczone zapalenie otrzewnej 442

52. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego 444

52.1. Zapalenie wyrostka robaczkowego u kobiet w ciąży 448

53. Niedrożność mechaniczna jelit 449

54. Zespół ciasnoty wewnątrzbrzusznej 456

55. Krwawienie do przewodu pokarmowego 458

55.1. Krwawienia do górnego odcinka przewodu pokarmowego 459

55.2. Krwawienia do dolnego odcinka przewodu pokarmowego 463

Część IV Chirurgia gruczołów wydzielania wewnętrznego 466

56. Choroby tarczycy 468

56.1. Hormony tarczycy 468

56.2. Wole obojętne 469

56.3. Wole nadczynne 471

56.4. Wole niedoczynne 474

56.5. Rak tarczycy 475

56.6. Zapalenia tarczycy 476

56.7. Operacje tarczycy 476

57. Choroby gruczołów przytarczycznych 479

57.1. Hormon gruczołów przytarczycznych 479

57.2. Nadczynność gruczołów przytarczycznych 479

57.3. Niedoczynność gruczołów przytarczycznych 481

57.4. Rak gruczołów przytarczycznych 482

58. Guzy z komórek wewnątrzwydzielniczych trzustki 483

58.1. Wyspiak 484

58.2. Gastrinoma 484

58.3. VIP-oma 485

58.4. Somatostatinoma 485

58.5. Glukagonoma 486

59. Choroby nadnerczy 487

59.1. Hormony nadnerczy 487

59.2. Choroba i zespół Cushinga 487

59.3. Zespół Conna (aldosteronizm pierwotny) 489

59.4. Guz chromochłonny 489

59.5. Incydentaloma 490

59.6. Nowotwory złośliwe 491

60. Zespoły mnogiej gruczolakowatości wewnątrzwydzielniczej 492

61. Rakowiak 494

Część V Chirurgia klatki piersiowej 496

62. Badanie podmiotowe i przedmiotowe 498

62.1. Badanie podmiotowe 498

62.2. Badanie przedmiotowe 499

62.3. Diagnostyka 499

63. Podstawowe zabiegi torakochirurgiczne 503

63.1. Nakłucie jamy opłucnej 503

63.2. Drenaż jamy opłucnej 505

63.3. Mediastinoskopia 506

63.4. Mediastinoskopia przymostkowa 507

63.5. Wideotorakoskopia 507

63.6. Otwarcie klatki piersiowej 508

64. Wrodzone wady klatki piersiowej 509

65. Choroby nowotworowe płuc 511

65.1. Rak płuca. Rak oskrzela 511

65.2. Nowotwory przerzutowe w płucach 514

65.3. Międzybłoniak opłucnej 515

66. Inne choroby klatki piersiowej 516

66.1. Ropień płuca 516

66.2. Rozstrzenie oskrzeli 516

66.3. Płyn w jamie opłucnej (puchlina płucna) 517

66.4. Ropniak jamy opłucnej 518

66.5. Samoistna (samorodna) odma opłucnowa 519

66.6. Operacyjne leczenie gruźlicy płuc 519

66.7. Rozedma płuc 520

66.8. Guzy śródpiersia 520

67. Choroby tchawicy 522

67.1. Zwężenia tchawicy 522

Część VI Chirurgia serca i naczyń obwodowych 524

68. Kardiochirurgia 526

68.1. Ochrona serca w czasie operacji 526

68.2. Krążenie pozaustrojowe 527

68.3. Krążenie wspomagane 528

68.4. Diagnostyka przedoperacyjna 528

68.5. Choroba niedokrwienna serca 529

68.6. Nabyte wady zastawkowe 531

68.7. Protezy zastawkowe serca 536

68.8. Tętniak aorty piersiowej 536

68.9. Rozwarstwienia aorty piersiowej 539

68.10. Wady wrodzone serca 541

68.11. Tętniaki piersiowo-brzuszne 546

68.12. Przeszczepianie serca 547

69. Choroby tętnic 549

69.1. Miażdżyca 549

69.2. Tętniaki 567

69.3. Przetoka tętniczo-żylna 570

69.4. Naczyniaki 571

69.5. Choroba Buergera (zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń) 572

69.6. Fenomen Raynauda 573

69.7. Zespół wylotu (górnego otworu) klatki piersiowej 573

69.8. Zespół stopy cukrzycowej 574

69.10. Zator 575

69.9. Ostre niedokrwienie kończyn 575

69.11. Zespół ponownego ukrwienia 578

69.12. Protezy naczyniowe 579

70. Przezskórna chirurgia wewnątrznaczyniowa (radiologia interwencyjna) 580

70.1. Przygotowanie do zabiegu 580

70.2. Technika wkłucia do tętnicy 581

70.3. Postępowanie po zabiegu 582

70.4. Angioplastyka balonowa 583

70.5. Angioplastyka dynamiczna 584

70.6. Angioplastyka laserowa 584

70.7. Podprzydankowe udrożnienie tętnicy 584

70.8. Angioplastyka z zastosowaniem stentów 585

70.9. Zastosowanie stent-graftów w leczeniu tętniaków 586

70.10. Tromboliza celowana tętnic 587

70.11. Tromboliza celowana żył 588

70.12. Embolizacja naczyń 588

70.13. Usuwanie ciał obcych z naczyń 589

71. Choroby żył kończyn dolnych 590

71.1. Badanie podmiotowe i przedmiotowe 590

71.2. Diagnostyka 592

71.3. Zapalenie zakrzepowe żył powierzchownych 593

71.4. Zakrzepica żył głębokich (żylna choroba zakrzepowo-zatorowa) 595

71.5. Przewlekła choroba (niewydolność) żylna 605

72. Zator tętnicy płucnej (zatorowość płucna) 614

73. Przewlekły obrzęk chłonny 617

Część VII Niektóre wybrane zagadnienia chirurgii 620

74. Choroby piersi 622

74.1. Rak piersi 622

74.2. Niektóre nienowotworowe choroby piersi 630

75. Nowotwory skóry i tkanki podskórnej 633

75.1. Łagodne nowotwory skóry 633

75.2. Stany przednowotworowe skóry 634

75.3. Rak skóry 636

75.4. Czerniak 637

75.5. Rzadkie nowotwory złośliwe skóry 638

76. Mięsaki tkanek miękkich 639

77. Wybrane choroby ręki 641

77.1. Badanie ręki 641

77.2. Palec trzaskający 641

77.3. Zespół kanału nadgarstka 642

77.4. Choroba (przykurcz) Dupuytrena 642

77.5. Choroba de Quervaina 642

77.6. Torbiel galaretowata 643

78. Chirurgiczne leczenie otyłości 644

78.1. Otyłość 644

78.2. Następstwa otyłości 644

78.3. Leczenie chirurgiczne 645

79. Podstawy chirurgii plastycznej 648

79.1. Chirurgia rekonstrukcyjna 648

79.2. Chirurgia i medycyna estetyczna 651

80. Chirurgia osób starszych 653

80.1. Postępowanie przedoperacyjne 654

80.2. Postępowanie śródoperacyjne 655

80.3. Postępowanie pooperacyjne 655

81. Rehabilitacja w chirurgii 656

Część VIII Aneksy 660

Słownik niektórych pojęć 662

Spis skrótów 698

Skorowidz 708