"Socjologia narodu i konfliktów etnicznych"

Spis treści

Wstęp 7

Rozdział 1. Co to jest naród? 15

Cztery krótkie uwagi metodologiczne 18

Powstanie narodów 21

Prymordialiści i historycyści 21

Status ontologiczny narodów 26

Naturaliści i konstruktywiści 26

Naród – próba opisu typu idealnego 28

Demos, ethnos i naród kulturowy 42

Podsumowanie 52

Słowniczek terminów 54

Rozdział 2. Proces narodowotwórczy 57

Inkorporacja geograficzna i społeczna na Zachodzie, mobilizacja ludowa na Wschodzie 58

Główne czynniki narodowotwórcze 68

Państwo oraz związana z nim historia i tradycja 68

Zorganizowana religia 69

Mit wspólnego pochodzenia 72

Język 74

Wojna 81

Instytucjonalizacja grupy 82

Traumatyczne doświadczenia 82

Podsumowanie 85

Rozdział 3. Tożsamość i tradycja narodowa 87

Tożsamość indywidualna, społeczna i narodowa jednostki 89

Tożsamości grupowe 93

Tożsamość jednostkowa w kontekście tożsamości grupowej 97

Tożsamość narodowa a świadomość narodowa i identyfikacja narodowa 98

Tożsamość narodowa a tożsamość obywatelska 100

Tradycja narodowa – ciągłość i zmiana, pamięć i zapomnienie 101

Ciągłość i zmiana 101

Pamięć i zapomnienie 103

Podsumowanie 105

Słowniczek terminów 106

Rozdział 4. Stereotypy i uprzedzenia narodowe 109

Stereotypy – mechanizm porządkowania rzeczywistości społecznej 111

Społeczny charakter stereotypów 112

Rodzaje stereotypów 113

Cechy stereotypów 115

Funkcje stereotypów 121

Jak zmieniać stereotypy? 125

Metody badania stereotypów 129

Stereotypy jawne i ukryte 133

Uprzedzenia i dyskryminacja 134

Podsumowanie 135

Rozdział 5. Mniejszości narodowe – definicja i typologie 137

Problemy definicyjne 139

Prawnicza definicja mniejszości narodowych Francesco Capotortiego 144

Typologia mniejszości narodowych 149

Podsumowanie 155

Słowniczek terminów 156

Rozdział 6. Ochrona mniejszości narodowych 159

Prawo międzynarodowe dotyczące mniejszości w okresie międzywojennym 162

Międzynarodowa ochrona praw mniejszości narodowych po 1945 roku 165

Polityka wewnętrzna państw wobec mniejszości narodowych 172

Polskie ustawodawstwo dotyczące mniejszości narodowych 176

Podsumowanie 183

Rozdział 7. Nacjonalizm 185

Ewolucja nacjonalizmu zachodnioeuropejskiego 189

Rodzaje nacjonalizmów 191

Nacjonalizm jako ideologia 197

Funkcje nacjonalizmu 207

Nacjonalizm jako ideologia modernizacyjna – nacjonalizm gospodarczy 209

Podsumowanie 213

Słowniczek terminów 216

Rozdział 8. Konflikty etniczne – próba typologii 219

Źródła zewnętrznych konfliktów etnicznych 221

Źródła wewnętrznych konfliktów etnicznych 224

Konflikt etniczny w obronie tożsamości narodowej 224

Konflikt etniczny związany z poszanowaniem symboli narodowych 227

Konflikt etniczny związany z procesem narodowotwórczym 230

Konflikt etniczny jako rezultat zmiany systemowej 231

Konflikt etniczny jako instrument w polityce rządzących 234

Konflikt etniczny jako wynik historycznych resentymentów lub skutek fałszywej świadomości 235

Konflikt etniczny jako wyraz interesów pozaetnicznych lub rodzaj taktyki politycznej 239

Potencjalny konflikt etniczny 240

Podsumowanie 241

Rozdział 9. Nacjonalizm w Europie Środkowej i Wschodniej pod koniec XX wieku 243

Nacjonalizm jako odpowiedź na wyzwanie rozwojowe – horyzont długiego trwania 245

Nacjonalizm jako instrument selektywnej inkorporacji do systemu światowego 247

Nacjonalizm jako rezultat odmiennego rozwoju politycznego i społecznego – horyzont nation building process 252

Odmienna społeczna rola historii 253

Specyfika „topografii narodowości” Europy Środkowej i Wschodniej 254

Nacjonalizm jako rezultat komunizmu i ideologia zastępcza wobec niego – horyzont formacji postkomunistycznej 257

Komunistyczny nacjonalizm 258

Nacjonalizm jako sposób wychodzenia z komunizmu 262

Nacjonalizm jako rezultat komunizmu 265

Nacjonalizm jako ideologia zastępcza wobec komunizmu 270

Podsumowanie 274

Rozdział 10. Państwo narodowe w dobie globalizacji 275

Specyfika europejskiego państwa narodowego 279

Czy koniec państwa narodowego? 282

Zmieniający się kształt i rola państwa narodowego – państwo sieciowe 284

Globalizacja versus lokalizacja, partykularyzm i fragmentaryzacja 287

Podsumowanie 289

Zakończenie 291

Bibliografia 297

Indeks nazwisk 309

Spis tabel 313

Spis rysunków 315