"Język i komunikacja. Wprowadzenie dla pedagogów"

Spis treści

Od utorki 10

1. Język i mowa 14

1.1. Definicje języka i mowy 14

1.2. Cechy języka naturalnego 17

1.3. Pochodzenie i rozwój języka ludzkiego 20

1.4. Akwizycja języka naturalnego 24

1.5. Język w badaniach lingwistycznych 33

2. Język jako system znaków 39

2.1. Znak – znaczący element rzeczywistości 39

2.2. Cechy znaków językowych 41

2.3. Specyfika systemu językowego 45

2.4. Podsystemy języka 46

2.5. Język a współczesne kody ikoniczne 47

3. Zewnętrzne i wewnętrzne zróżnicowanie języka 56

3.1. Różnorodność języków świata 56

3.2. Pochodzenie i specyfika polszczyzny 59

3.3. Język ogólny 61

3.4. Odmiana mówiona i pisana języka 62

3.5. Style funkcjonalne 65

4. Terytorialne, społeczne i biologiczne odmiany języka 76

4.1. Dialekty i gwary 76

4.2. Społeczne odmiany języka – socjolekty 85

4.3. Biolekty 88

4.4. Idiolekt – język osobniczy 97

5. Dźwięki mowy i elementy prozodii 101

5.1. Jak powstają dźwięki mowy? 102

5.2. Podstawowe pojęcia dotyczące podsystemu fonologicznego języka 104

5.3. Świadomość i sprawność fonologiczna 106

5.4. Typy głosek polskich 107

5.5. Klasyfikacja samogłosek polskich 108

5.6. Klasyfikacja spółgłosek polskich 112

5.7. Podział wyrazu na litery, głoski i sylaby 118

5.8. Upodobnienia i uproszczenia fonetyczne 120

5.9. Akcent w języku polskim 124

5.10. Intonacja 127

6. Wyrazić wyrazem, uchwycić frazeologizmem 129

6.1. Słowo, wyraz, leksem – terminologiczne uściślenia 129

6.2. Podsystem leksykalny języka 132

6.3. Czym jest znaczenie wyrazu? 133

6.4. Relacje znaczeniowe 136

6.5. Skąd pochodzą wyrazy? 139

6.6. Skrótowce i skróty 141

6.7. Użyteczna frazeologia 143

7. W stronę morfologii. Struktura i odmiana wyrazów 147

7.1. Podsystem morfologiczny 147

7.2. Analiza morfologiczna wyrazu 149

7.3. Słowotwórstwo 151

7.4. Analiza słowotwórcza wyrazów 153

7.5. Derywacja i jej rodzaje 155

7.6. Typy derywatów i funkcje formantów 156

7.7. Kategorie i typy słowotwórcze 157

7.8. Fleksja 162

7.9. Kategorie gramatyczne, kategorie fleksyjne 164

7.10. Odmienne i nieodmienne części mowy 170

8. O łączeniu słów. Wybrane zagadnienia składniowe 182

8.1. Składniki syntaktyczne 183

8.2. Podrzędne związki składniowe 184

8.3. Wypowiedzenia i zdania 190

8.4. Konotacja składniowa 194

8.5. Składnia zdania pojedynczego 195

8.6. Analiza zdania pojedynczego 201

8.7. Składnia zdania pojedynczego – wybrane zalecenia normatywne 202

8.8. Składnia zdania złożonego 204

8.9. Analiza zdania wielokrotnie złożonego 210

8.10. Składnia zdania złożonego – wybrane zalecenia normatywne 212

8.11. Na (składniowe) skróty 214

9. Tekst i dyskurs 217

9.1. Czym jest tekst? „Statyczna” i „dynamiczna” koncepcja tekstu 217

9.2. Funkcje, typy i gatunki tekstu 220

9.3. Hipertekst 226

9.4. Kilka zasad opracowania tekstu językowego 229

9.5. Struktura artykułu naukowego 232

9.6. Dyskurs, czyli tekst w kontekście 237

9.7. Dyskurs edukacyjny jako przykład współczesnego dyskursu 239

10. Komunikacja: akcja i interakcja (nie tylko) językowa 245

10.1. Komunikacja i komunikowanie (się) 245

10.2. Komunikacja jako akcja, interakcja i transakcja 248

10.3. Pragmatyka – współdziałanie za pomocą słów 263

10.4. Etykieta językowa 269

10.5. Etyka komunikacji 272

10.6. Estetyka komunikacji językowej 277

10.7. Komunikacja niewerbalna 279

10.8. Komunikacja w edukacji (wybrane aspekty) 283

11. Komunikacja językowa dziecka – prawidłowości i odstępstwa 297

11.1. Specyfika mowy dziecka w wieku przedszkolnym 297

11.2. Język dziecka na progu szkolnej edukacji 304

11.3. Wybrane zaburzenia w rozwoju języka u dzieci 309

11.4 Kierunki rozwoju kompetencji językowo-komunikacyjnej dzieci w młodszym wieku szkolnym 321

11.5. Stymulacja rozwoju kompetencji językowo-komunikacyjnej 328

12. Kultura języka polskiego 338

12.1. Czym jest kultura języka? 338

12.2. Sprawność, poprawność i norma językowa 339

12.3. Kryteria poprawności językowej 344

12.4. Błędy językowe i ich typy 345

12.5. O kilku (sprawiających problemy) zasadach poprawności językowej 358

12.6. Poprawność stylistyczna. Cechy dobrego stylu 368

12.7. Działalność kulturalnojęzykowa 369

Zakończenie 374

Indeks pojęć 376

Spis tabel 382

Spis rycin 383