"Ciało ludzkie w badaniach naukowych i praktyce medycznej"

Spis treści

Cielesność człowieka w badaniach naukowych i praktyce medycznej – wyzwania etyczne, prawne i społeczne 20

I. Zagadnienia antropologiczne 42

1. Ile człowieka musi być w ciele, aby było ludzkim ciałem, czyli rzecz o chimerach i hybrydach w badaniach naukowych Krzysztof Marczewski 44

2. Skia-antropologia. „Cienie” człowieka w próbkach biologicznych 51

3. Platon czy Arystoteles – czym jest ludzkie ciało? 61

4. Kategoria organizmu jako propozycja przezwyciężenia dualizmu ciała i duszy w rozumieniu człowieka 70

5. Umysł ucieleśniony, czyli jak ciało i narzędzia tworzą umysł 86

6. Podmiotowe doświadczenie cielesności w ujęciu Karola Wojtyły i Józefa Tischnera a uprzedmiotowienie ciała w badaniach naukowych 95

7. Biblijno-symboliczne rozumienie ciała ludzkiego 104

II. Zagadnienia etyczno-normatywne 114

8. Status filozoficznomoralny i teologicznomoralny ludzkiego ciała, zwłok, komórek, tkanek i narządów w kontekście badań nad ludzkim materiałem biologicznym 116

9. Status normatywny ludzkich zwłok, ludzkiego ciała i odłączonych od niego części – perspektywa filozoficzna 132

10. Status zwłok i szczątków płodowych – wybrane perspektywy 145

11. Status moralny ciała ludzkiego w kontekście kontrowersji wokół neurologicznych kryteriów śmierci 160

12. Etyczne aspekty biobankowania pediatrycznego w celach naukowych 170

13. Rola komisji bioetycznych w ochronie praw i interesów ofiarodawców materiału biologicznego wykorzystywanego do celów naukowych 183

14. Normy etyczne i prawne jako element standardów jakości w biobankowaniu ludzkiego materiału biologicznego do celów naukowych 197

III. Zagadnienia prawne 214

15. Problem prawa własności do ciała ludzkiego i jego części po śmierci Marta Soniewicka 216

16. Komercjalizacja zwłok i szczątków ludzkich. Perspektywa prawna Unii Europejskiej i wybranych krajów członkowskich 228

17. Badania naukowe a rozporządzenie Unii Europejskiej o ochronie danych osobowych (RODO) 245

18. Dane osobowe oraz dane genetyczne w kontekście tworzenia oraz funkcjonowania biobanków w Polsce 260

19. Prawa autorskie do wyników badań naukowych opartych na ludzkim materiale biologicznym w odniesieniu do badaczy oraz uczestników badań 270

20. Zgoda na wykorzystanie materiału biologicznego w badaniach naukowych w obszarze zdrowia publicznego. Opinie lekarzy – uczestników kursów w Szkole Zdrowia Publicznego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego 282

21. Biobanki w Niemczech – aspekty społeczne, etyczne i prawne 292

22. Prawne aspekty transplantacji 304

23. Przestępstwo znieważenia zwłok, w tym w aspekcie medycznym 317

IV. Zagadnienia społeczno-kulturowe 334

24. Ciało ludzkie jako obiekt kultu i badań – historia 336

25. Ciało jako obiekt bioekonomiczny 351

26. Etyczny imperatyw wolności morfologicznej: nauka i technologia jako narzędzia cielesnej przemiany 362

27. „Ciało” jako środek retoryczny oddziaływania emocjonalnego w celach perswazyjnych 375

28. Postawy społeczne wobec biobankowania: przegląd literatury 384

29. Rola mediów społecznościowych w komunikacji z pacjentami i uczestnikami badań naukowych 406

V. Przykłady wykorzystania ludzkich zwłok, szczątków, komórek, tkanek i narządów dla celów naukowych i klinicznych 416

30. Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów 418

31. Przeszczep rogówki i organizacja banków tkanek ocznych – aspekty praktyczne, etyczne i prawne 429

32. Banki mleka kobiecego w Polsce 440

33. Czynniki społeczne i postawy moralne kształtujące motywację do rejestrowania się w bankach dawców szpiku 448

34. Kiedy jeden trup nie wystarczy – trupie farmy w entomologii kryminalnej 456

35. Wykorzystanie ciała ludzkiego w badaniach naukowych i dydaktyce medycznej w ocenie studentów oraz reakcje towarzyszące studentom podczas kontaktu z ludzkimi zwłokami 471