"Dietetyka. Kompendium"
Identyfikator Librowy: 230478
Spis treści
1. Znaczenie żywienia we współczesnym świecie – Lucyna Ostrowska 20
2. Możliwości wykorzystania w dietetyce nutrigenetyki i nutrigenomiki – Edyta Adamska-Patruno 26
Wprowadzenie 26
Zależności między dietą a chorobami o podłożu genetycznym 27
Dietetyka spersonalizowana – nutrigenomika 28
Dietetyka spersonalizowana – nutrigenetyka 34
Polimorfizmy genetyczne 34
Nutrigenetyka a otyłość i wybrane zaburzenia metaboliczne 35
Nutrigenetyka – indywidualna reakcja na interwencje dietetyczne 38
Polimorfizmy genetyczne – efekt kumulacji 41
Podsumowanie 42
3. Współczesny wegetarianizm i weganizm – Hanna Stolińska 44
Epidemiologia, definicja, klasyfikacja 44
Charakterystyka diety – wegetariańska piramida żywienia 47
Warzywa i owoce 48
Produkty zbożowe 49
Produkty białkowe 50
Ziarna, orzechy, tłuszcze pochodzenia roślinnego 52
Składniki niedoborowe w diecie wegetariańskiej 53
Kwasy omega-3 53
Wapń 53
Żelazo 54
Cynk 55
Korzyści z diet wegetariańskich 57
Choroby układu krążenia 57
Nowotwory 58
Zaburzenia gęstości mineralnej kości 59
Niewydolność nerek 60
Choroby zapalne, reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) 61
Inne choroby 61
Dieta wegetariańska w żywieniu dzieci 62
Dieta wegetariańska w okresie ciąży i karmienia 68
Sportowcy na diecie wegańskiej 70
Witamina D i B12 – konieczność suplementacji 72
Przykładowe dzienne menu diety wegetariańskiej 73
Przykładowe dzienne menu diety wegańskiej 76
4. Diety niekonwencjonalne – Diana Wasiluk, Lucyna Ostrowska 80
Diety o działaniu prozdrowotnym 81
Dieta DASH 81
Dieta śródziemnomorska 84
Diety o charakterze redukcyjnym (niskoenergetyczne) 87
Dieta niskokaloryczna LCD 88
Dieta bardzo niskokaloryczna VLCD 89
Diety przemysłowe 90
Dieta Cambridge 90
Diety o zróżnicowanym rozkładzie ilościowym makroskładników pokarmowych 92
Dieta Dukana 92
Dieta Atkinsa 94
Diety niełączenia (rozdzielne) 95
Dieta Montignaca 96
Dieta Hay’a 102
Diety oparte na filozofii życiowej, stylu życia 104
Dieta zgodna z grupą krwi 104
Dieta Diamondów 112
Dieta makrobiotyczna 113
Diety niefizjologiczne 116
Dieta kopenhaska 116
Diety jednostronne 118
Dieta ziemniaczana 118
Dieta ryżowa (Kempnera) 119
Głodówka i diety oczyszczające 121
42-godzinna głodówka 122
Cykliczna jednodniowa głodówka 122
Program 7-dniowy, 14-dniowy 123
5. Żywienie w sporcie – Joanna Smarkusz-Zarzecka, Lucyna Ostrowska 128
Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego. Maksymalny pobór tlenu. Wydolność fizyczna 128
Klasyfikacja wysiłków fizycznych 130
Obciążenia treningowe. Etapy treningu 132
Zmęczenie i superkompensacja 133
Wpływ wysiłku fizycznego na metabolizm substratów energetycznych 134
Substraty wewnątrzmięśniowe 135
Substraty krwiopochodne (substraty egzogenne) 136
Podstawy racjonalnego żywienia sportowców 137
Zapotrzebowanie energetyczne 137
Makroskładniki 140
Odżywki dla sportowców 144
Witaminy w diecie sportowców 146
Składniki mineralne w diecie sportowców 149
Nawadnianie sportowców 150
6. Żywienie kobiety ciężarnej i karmiącej – Urszula Borkowska, Lucyna Ostrowska 156
Żywienie kobiet ciężarnych 156
Zapotrzebowanie energetyczne w diecie kobiet ciężarnych 156
Zapotrzebowanie na składniki odżywcze 157
Zapotrzebowanie na płyny 166
Aktualne rekomendacje dotyczące suplementacji diety 167
Racjonalne żywienie podczas ciąży 170
Stosowanie używek podczas ciąży 171
Postępowanie żywieniowe w nieprawidłowych przyrostach masy ciała 174
Postępowanie żywieniowe w dolegliwościach okresu ciąży 176
Żywienie kobiety ciężarnej w wybranych stanach chorobowych 177
Żywienie kobiet karmiących 186
Zapotrzebowanie energetyczne w diecie kobiet karmiących 186
Zapotrzebowanie na składniki odżywcze 187
Aktualne rekomendacje dotyczące suplementacji diety 189
Zapotrzebowanie na płyny 189
Diety eliminacyjne 191
7. Żywienie dziecka w alergii i nadwrażliwości pokarmowej – Izabela Roszko-Kirpsza, Magdalena Zakrzewska, Elżbieta Maciorkowska 194
Wstęp 194
Definicja alergii i nadwrażliwości pokarmowych 195
Obraz kliniczny alergii pokarmowej 198
Objawy ze strony przewodu pokarmowego wywołane alergią na białka mleka krowiego (ABMK) 200
Zespół alergii jamy ustnej (Oral Allergy Syndrome – OAS) 203
Schorzenia przewodu pokarmowego prawdopodobnie związane z alergią na białka mleka krowiego (ABMK) 203
Zespół pyłkowo-pokarmowy 204
Zespół lateksowo-owocowy 205
Zespół ptak-jajo (bird-egg syndrome) 205
Zespół wieprzowina-sierść kota (pork-cat syndrome) 205
Reakcja anafilaktyczna u niemowląt i dzieci z alergią na pokarm 206
Diagnostyka alergii na pokarmy 208
Wywiad i badanie przedmiotowe 209
Dzienniczek żywieniowy 212
Badanie alergenowoswoistych IgE w surowicy 213
Punktowe testy skórne (PTS) 213
Diagnostyka komponentowa 214
Atopowe testy płatkowe (athopy path test – APT) 218
Badania endoskopowe z oceną histopatologiczną 218
Próba prowokacji pokarmowej jako metoda diagnostyczna 218
Leczenie dietetyczne w alergii pokarmowej 219
Zasady stosowania diety 219
Czas trwania diety eliminacyjnej 225
Leczenie żywieniowe dziecka z ABMK 226
Leczenie dietetyczne w nadwrażliwości pokarmowej niealergicznej 232
Dieta w nietolerancji histaminy 232
Dieta w nadwrażliwości na salicylany 234
Rokowanie 238
8. Zaburzenia odżywiania się – perspektywa psychodietetyczna – Monika Bąk-Sosnowska, Jagoda Bester 240
Wstęp 240
Definicja i epidemiologia 241
Etiologia 241
Klasyfikacje medyczne 243
Praktyka kliniczna – zaburzenia związane z ograniczaniem pożywienia 244
Anoreksja psychiczna 244
Pregoreksja 247
Bigoreksja 248
Ortoreksja 249
Neofobia żywieniowa 251
Psychodietetyczne oddziaływania wobec pacjentów ograniczających pożywienie 252
Praktyka kliniczna – zaburzenia związane z przejadaniem się 257
Bulimia psychiczna 257
Zaburzenie z napadami objadania się 260
Zespół jedzenia nocnego 262
Uzależnienie od pożywienia 263
Psychodietetyczne oddziaływania wobec pacjentów przejadających się 265
Podsumowanie 268
9. Żywienie pacjentów poddawanych chirurgicznemu leczeniu otyłości – Marta Jastrzębska-Mierzyńska, Lucyna Ostrowska 272
Definicja i epidemiologia otyłości 272
Kwalifikacja do chirurgicznego leczenia otyłości 273
Rodzaje operacji bariatrycznych 274
Przygotowanie żywieniowe pacjenta otyłego do operacji bariatrycznej 275
Ocena stanu zdrowia pacjenta i przygotowanie do zabiegu bariatrycznego 275
Przygotowanie dietetyczne pacjenta otyłego do operacji bariatrycznej 276
Zasady żywienia pacjentów po operacjach bariatrycznych 284
Zasady rozszerzania diet po operacjach bariatrycznych 284
Podstawowe zasady żywienia po operacjach bariatrycznych 291
Wartość energetyczna i odżywcza diety po operacji bariatrycznej 292
Najczęstsze problemy pacjentów po zabiegach bariatrycznych 293
Zła tolerancja niektórych pokarmów 298
Niedobory pokarmowe po zabiegach bariatrycznych. Suplementacja diety 300
Zasady żywienia kobiet ciężarnych, które zostały poddane chirurgicznemu leczeniu otyłości 304
10. Żywienie w chorobach nowotworowych – Katarzyna Witczak-Sawczuk, Lucyna Ostrowska 310
Wstęp 310
Epidemiologia 311
Żywienie pacjenta onkologicznego jako element terapii 312
Składowe porady żywieniowej dla pacjenta onkologicznego 312
Cele żywienia w onkologii 312
Wywiad oraz badania umożliwiające ocenę stanu odżywienia 313
Określenie rodzaju zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego wywołanych m.in. stosowanym leczeniem lub wzrostem guza 317
Określenie wskazań do leczenia żywieniowego oraz wybór drogi podania żywienia 322
Określenie zapotrzebowania na energię, składniki odżywcze i płyny 323
Monitorowanie pacjenta 324
Przygotowanie i wdrożenie programu leczenia żywieniowego pacjenta 324
Trudności związane z żywieniem pacjenta z chorobą nowotworową 325
Niedożywienie 325
Zespół ponownego odżywienia 327
Prekacheksja 328
Kacheksja nowotworowa 329
Przeżywienie 330
Żywienie okołooperacyjne pacjentów onkologicznych na podstawie protokołu ERAS (Enhanced Recovery After Surgery) 331
Przygotowanie pacjenta do operacji 331
Sarkopenia 331
Żywienie przed operacją 332
Żywienie w okresie pooperacyjnym 332
Żywienie chorych onkologicznych w opiece paliatywnej 333
11. Leczenie żywieniowe oraz możliwości interwencji żywieniowej u chorego – Anna Małgorzata Jurczuk 336
Leczenie żywieniowe pacjentów 336
Doustne suplementy pokarmowe (ONS) 338
Skład doustnych suplementów pokarmowych 339
Doustne suplementy pokarmowe dostosowane do jednostki chorobowej 340
Żywienie dojelitowe 341
Efektywność stosowania doustnych suplementów pokarmowych 341
Drogi podaży żywienia dojelitowego 342
Metody podaży żywienia dojelitowego 342
Diety stosowane w żywieniu dojelitowym 343
Powikłania żywienia dojelitowego 348
Monitorowanie żywienia dojelitowego 352
Żywienie pozajelitowe 353
Rola dietetyka w żywieniu dojelitowym 353
Żywienie pozajelitowe drogą żył centralnych 354
Żywienie pozajelitowe drogą żył obwodowych 354
Systemy podaży żywienia pozajelitowego 354
Planowanie żywienia pozajelitowego 355
Powikłania żywienia pozajelitowego 358
Zlecanie żywienia pozajelitowego 358
Immunomodulujące leczenie żywieniowe 362
Monitorowanie żywienia pozajelitowego 362
Rola dietetyka w żywieniu pozajelitowym 362
Arginina 363
Glutamina 363
Leczenie żywieniowe w warunkach domowych 364
Sugerowany czas stosowania immunomodulującego leczenia żywieniowego 364
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 364
Żywienie dojelitowe w warunkach domowych 365
Żywienie pozajelitowe w warunkach domowych 365
12. Żywienie osób w starszym wieku – Barbara Kiełczewska, Lucyna Ostrowska 368
Wprowadzenie 368
Czynniki determinujące sposób żywienia osób starszych 369
Zmiany w obrębie przewodu pokarmowego 369
Zmiany sensoryczne 371
Choroby i niepełnosprawność 372
Czynniki społeczne 372
Zmiana składu ciała, otyłość i sarkopenia 373
Niedożywienie 374
Ogólne zasady prawidłowego żywienia 375
Zapotrzebowanie na energię i wybrane składniki odżywcze 377
Energia 377
Składniki pokarmowe 378
Woda 383
Wybrane witaminy (ważne w diecie osoby w starszym wieku) 384
Wybrane składniki mineralne w diecie osób w starszym wieku 389
13. Żywienie w chorobach psychicznych – Ewa Stefańska 398
Wprowadzenie 398
Epidemiologia i czynniki ryzyka depresji 398
Epidemiologia i czynniki ryzyka schizofrenii 399
Rola dietetyka w opiece nad pacjentem chorym psychicznie 400
Zalecenia żywieniowe w depresji i schizofrenii 401
Wartość energetyczna diety oraz zalecenia dotyczące podaży białka, tłuszczów i węglowodanów 402
Produkty wykazujące działanie przeciwzapalne 403
Zalecenia dotyczące doboru produktów i potraw 403
Postępowanie dietetyczne w przypadku braku apetytu 405
Postępowanie dietetyczne w przypadku redukcji masy ciała 406
Nutraceutyki w żywieniu osób chorych psychicznie 408
Aminokwasy 409
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe 411
Witaminy 414
Makro- i mikroelementy 420
Pozostałe nutraceutyki 423
Surowce naturalne wykorzystywane w profilaktyce i leczeniu zaburzeń psychicznych 424
Mikrobiota a stan psychiczny 425
Skorowidz 430