"Dydaktyka i metodyka nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego"
Identyfikator Librowy: 234941
Spis treści
Wstęp 12
I Dydaktyka języka polskiego w świecie – jej tradycje, dotychczasowy rozwój i perspektywy 18
1. Miejsce dydaktyki i metodyki nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego we współczesnej glottodydaktyce polonistycznej 20
2. Historia nauczania polszczyzny jako przykład nauczania języków europejskich 30
2.1. Pięćset lat tradycji nauczania języka polskiego jako obcego 31
2.1.1. Jan Mączyński i jego Lexicon Latino-Polonicum 32
2.1.2. Piotr Statorius-Stojeński i jego pierwsza gramatyka języka polskiego 34
2.1.3. Późniejsi autorzy gramatyk języka polskiego 36
2.2. Zasługi cudzoziemców dla nauczania i propagowania języka i kultury polskiej jako obcych 41
2.3. Rozwój nauczania języka polskiego jako obcego 47
2.3.1. Podział pięćsetletniej historii nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego na okresy według Anny Dąbrowskiej 48
2.3.2. Nauczanie polszczyzny od początków XVI do końca XVIII wieku 49
2.3.3. Nauczanie polszczyzny w latach 1795–1918 52
2.3.4. Nauczanie polszczyzny w latach 1918–1939 53
3. Współczesne problemy nauczania polszczyzny jako języka obcego 56
3.1. Nauczanie polszczyzny w latach 1952–1992 57
3.2. Nauczanie polszczyzny w latach 1993–2003 59
3.3. Metody nauczania polszczyzny w okresie od 2004 r. do dziś 63
3.3.1. Podejście komunikacyjne w nauczaniu polszczyzny jako języka obcego 63
3.3.2. Publikacje z zakresu metodyki nauczania JPJO 65
3.3.3. Najnowsze podręczniki do nauczania polszczyzny jako języka obcego 66
3.4. Standardy europejskie w nauczaniu polszczyzny jako języka obcego 71
4. Dydaktyka języka polskiego w świecie 80
4.1. Kto i w jakim celu uczy się języka polskiego w świecie? 81
4.1.1. Uczący się języka polskiego za granicą w szkołach podstawowych i średnich 82
4.1.2. Nauczanie polszczyzny jako języka obcego w szkołach wyższych wielu państw świata 87
4.1.3. Osiągnięcia polonistyki na Uniwersytecie Hankuk w Seulu 90
4.1.4. Motywacja uczących się języka polskiego w różnych krajach świata 92
4.2. Kto i dlaczego naucza języka polskiego w świecie? 96
4.2.1. Nauczyciele polszczyzny w szkołach polonijnych i polskich za granicą 96
4.2.2. Lektorzy języka polskiego zatrudniani w uczelniach zagranicznych 101
4.2.3. Kształcenie nauczycieli języka polskiego jako obcego i drugiego 103
4.3. Kształtowanie się teorii nauczania JPJO 109
4.4. Wielowymiarowość dydaktyki języka polskiego w świecie 114
5. Polityka językowa i promocja polszczyzny w świecie 116
5.1. Opracowania ogólne na temat polityki językowej 116
5.2. Polityka językowa na przełomie tysiącleci 119
5.3. Wejście Polski do Unii Europejskiej w polskiej polityce językowej 121
5.4. Koncepcja promocji języka polskiego w świecie według Adama Pawłowskiego 127
5.5. Zasługi polonistów zagranicznych dla promocji języka i kultury polskiej w świecie 131
5.6. Władze państwowe czy instytucje akademickie – kto prowadzi w Polsce politykę językową? 136
5.7. Certyfikacja znajomości polszczyzny jako języka obcego i jej rozwój 139
5.7.1. Przebieg egzaminów certyfikatowych w 2013 roku 140
5.7.2. Przebieg egzaminów certyfikatowych w 2014 roku 142
5.8. Rola certyfikacji w promocji (nauczania) języka polskiego w świecie 144
5.9. Certyfikacja znajomości polszczyzny po roku 2015 146
6. Język polski jako drugi i jako język edukacji szkolnej 150
6.1. Nauczanie języka polskiego jako drugiego w Polsce 150
6.1.1. Rozwiązania systemowe i programowe 154
6.1.2. Koncepcje pedagogiczne i dydaktyczne 162
6.1.3. W stronę edukacji włączającej 166
6.2. Język polski jako język edukacji szkolnej 171
6.2.1. Język edukacji szkolnej jako odmiana języka specjalistycznego 172
6.2.2. Kompetencje kluczowe i zintegrowane nauczanie przedmiotowo- -językowe (CLIL) 175
7. Współczesne wyznaczniki kształcenia językowego w nauczaniu języka polskiego jako obcego i drugiego 181
7.1. Od behawioryzmu przez kognitywizm do konstruktywizmu. Współczesne teorie poznania i uczenia się 183
7.2. Pragmatyzm pedagogiczny 186
7.3. Edukacja międzykulturowa 187
7.4. Dydaktyka wielojęzyczności 190
7.5. Dydaktyka działaniowa 193
7.6. Koncepcje neuroedukacyjne 194
7.7. Refleksyjność i autonomia w procesie uczenia się 195
II Metodyka nauczania i uczenia się języka polskiego jako obcego i drugiego 200
8. Rozwijanie kompetencji językowych w języku polskim 202
8.1. Kompetencje lingwistyczne w Programach nauczania języka polskiego jako obcego.Poziomy A1–C2 202
8.2. Rozwijanie kompetencji fonologicznej 209
8.2.1. Miejsce wymowy w nauczaniu języków obcych 209
8.2.2. Polski system wokaliczny i konsonantyczny 210
8.2.3. Podejście kontrastywne w nauczaniu wymowy polskiej 212
8.2.4. Trudności wymowy polskiej i strategie ich unikania w ujęciu Gerda Hentschela 215
8.2.5. Inne miejsca trudne wymowy polskiej 218
8.2.6. Techniki nauczania wymowy polskiej 220
8.2.7. Podręczniki nauczania wymowy 221
8.3. Rozwijanie kompetencji ortograficznej 222
8.3.1. Alfabet polski 222
8.3.2. Zasady stosowane w ortografii polskiej 224
8.3.3. Miejsca trudne w ortografii polskiej 225
8.3.4. Ortografia a fleksja polska 226
8.3.5. Techniki kształtowania kompetencji ortograficznej 226
8.3.6. Podręczniki do nauczania pisowni polskiej 228
8.4. Rozwijanie kompetencji gramatycznej 229
8.4.1. Kompetencja gramatyczna w nauczaniu języków obcych na świecie 229
8.4.2. Kompetencja gramatyczna w nauczaniu JPJO 231
8.4.2.1. Prace nad programami gramatycznymi w nauczaniu polszczyzny jako języka obcego 232
8.4.2.2. Kompetencja gramatyczna w Programach nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1–C2 234
8.4.3. Miejsce gramatyki w podejściu komunikacyjnym, stosowanym do nauczania polszczyzny jako języka obcego 238
8.4.4. Koncepcja trudnych miejsc polszczyzny według Anny Dąbrowskiej i Małgorzaty Pasieki 243
8.4.5. Techniki nauczania gramatyki 248
8.4.6. Pomoce dydaktyczne do nauczania gramatyki 250
8.5. Rozwijanie kompetencji leksykalnej i semantycznej 252
8.5.1. Uwagi ogólne 252
8.5.2. Badania słownictwa tematycznego w polszczyźnie 253
8.5.3. Koncepcja gron wyrazowych Anny Seretny 257
8.5.4. Techniki nauczania słownictwa i struktur leksykalnych 259
8.5.5. Najczęstsze błędy leksykalne popełniane przez uczących się JPJO 261
8.5.6. Podręczniki, zbiory ćwiczeń i słowniki dydaktyczne jako pomoce w rozwijaniu kompetencji leksykalnej 262
9. Rozwijanie działań językowych 265
9.1. Działania językowe 265
9.2. Podejmowanie działań receptywnych 270
9.2.1. Recepcja ustna (rozumienie ze słuchu i recepcja audiowizualna) 270
9.2.1.1. Neurolingwistyczne etapy procesu rozumienia ze słuchu 271
9.2.1.2. Teksty do słuchania 272
9.2.1.3. Efektywność słuchania 274
9.2.1.4. Model kształcenia rozumienia ze słuchu Gary’ego Bucka 276
9.2.1.5. Metodyka rozwijania recepcji ustnej 278
9.2.1.6. Postępowanie metodyczne przy rozwijaniu recepcji ustnej i audiowizualnej 283
9.2.2. Recepcja pisemna 284
9.2.2.1. Neurolingwistyczne etapy procesu czytania ze zrozumieniem 285
9.2.2.2. Style czytania i intencje czytelnicze 287
9.2.2.3. Metodyka pracy z tekstem na zajęciach językowych 289
9.2.2.4. Postępowanie metodyczne przy rozwijaniu recepcji pisemnej 292
9.3. Podejmowanie działań produktywnych i interakcyjnych 293
9.3.1. Produkcja i interakcja ustna 293
9.3.1.1. Proces mówienia z perspektywy psycholingwistycznej 294
9.3.1.2. Zakres wypowiedzi ustnych. Elementy konstytuujące wypowiedź ustną 294
9.3.1.3. Psychologiczne i kulturowe uwarunkowania produkcji i interakcji ustnej 297
9.3.1.4. Ćwiczenia przedkomunikacyjne przygotowujące do produkcji i interakcji ustnej 299
9.3.1.5. Metodyka rozwijania produkcji i interakcji ustnej 301
9.3.1.6. Postępowanie metodyczne przy rozwijaniu produkcji i interakcji ustnej 306
9.3.2. Produkcja i interakcja pisemna 307
9.3.2.1. Język pisany 307
9.3.2.2. Proces pisania z perspektywy neuro- i psycholingwistycznej 308
9.3.2.3. Pisanie tekstów użytkowych i kreatywnych 308
9.3.2.4. Pisanie zorientowane na proces i na produkt 309
9.3.2.5. Metodyka rozwijania produkcji i interakcji pisemnej 310
9.3.2.6. Postępowanie metodyczne przy rozwijaniu produkcji i interakcji pisemnej 314
9.4. Działania mediacyjne 315
9.4.1. Od mediacji językowej do mediacji pedagogicznej 315
9.4.2. Działania i strategie mediacyjne w CEFR-CV 2018 316
9.4.3. Działania mediacyjne a nauczanie języka polskiego jako odziedziczonego (języka pochodzenia) 318
9.4.4. Metodyka rozwijania mediacji ustnej i pisemnej 320
9.5. Przypadek szczególny. Alfabetyzacja w kontekście wspierania czytania i pisania 323
9.5.1. Rodzaje analfabetyzmu i jego skutki społeczne 323
9.5.2. Alfabetyzacja na zajęciach języka obcego 324
10. Nauczanie kultury polskiej 328
10.1. Kwestie terminologiczne 329
10.2. Podejścia do nauczania kultury 330
10.3. Cel współczesnego nauczania kultury – rozwijanie kompetencji międzykulturowej 334
10.4. Kultura w opracowaniach glottodydaktyków polonistycznych 337
10.5. Metodyka nauczania międzykulturowego 348
10.6. Pomoce dydaktyczne do nauczania języka i kultury polskiej 349
11. Nauczanie języka polskiego jako obcego i drugiego wspierane technologiami informacyjno-komunikacyjnymi 354
11.1. Od koncepcji CALL do koncepcji MALL 354
11.2. CALL i MALL a nauczanie JPJO 356
11.3. Metodyczne aspekty wykorzystania CALL i MALL w nauczaniu polszczyzny 357
12. Organizacja oraz planowanie kursu i zajęć języka polskiego jako obcego i drugiego 361
12.1. Planowanie dydaktyczne na poziomie makro 363
12.2. Planowanie dydaktyczne na poziomie mikro 365
12.3. Jednostka uczenia się / nauczania w podejściu komunikacyjnym i działaniowym 368
12.4. Planowanie zajęć w codziennej praktyce nauczycielskiej i ich autoewaluacja 375
13. Metody testowania znajomości JPJO 380
13.2. Testy językowe i ich klasyfikacja 380
13.1. Testowanie znajomości JPJO – zarys historyczny 381
13.3. Kryteria poprawności testów językowych 384
13.4. Zbiory zadań do testowania znajomości JPJO 385
13.5. Stały monitoring rozwoju językowego uczących się. Ocenianie kształtujące 387
Zakończenie 390
Bibliografia 394
Aneksy 414
Didactics and methodology of teaching Polish as a foreign and second language. Summary (streszczenie w języku angielskim) 444
Дидактика та методика викладання польської мови як іноземної та другої мови. Резюме (streszczenie w języku ukraińskim) 448
Дидактика и методика преподавания польского языка как иностранного и второго языка. Резюме (streszczenie w języku rosyjskim) 452