"Przedsiębiorstwo w biznesie międzynarodowym"

Spis treści

Wstęp 14

Część I. Przedsiębiorstwo jako przedmiot poznania w biznesie międzynarodowym - zagadnienia teoretyczno-metodologiczne 24

1. Przedsiębiorstwo jako podmiot realnej gospodarki i przedmiot poznania naukowego 26

1.1. Przedsiębiorstwo jako podmiot sfery realnej 26

1.2. Przedsiębiorstwo jako przedmiot poznania w naukach ekonomicznych 33

2. Zakres pojęcia biznesu międzynarodowego 42

3. Interdyscyplinarny charakter biznesu międzynarodowego 50

4. Zagadnienie ekspansji zagranicznej a teorie przedsiębiorstwa 62

Zakończenie części I 70

Część II. Uwarunkowania kontekstualne zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw - poziom globalny, regionalny i mezoekonomiczny 72

5. Kontekst zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw - globalizacja, antyglobalizacja, deglobalizacja, regionalizacja 74

5.1. Uwagi terminologiczne i metodologiczne 74

5.2. Przyczyny, przejawy i skutki globalizacji 78

5.3. Przyszłość globalizacji 81

5.4. Podsumowanie 86

6. Mezoekonomiczne uwarunkowania zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw 90

6.1. Konkurencja na (wewnętrznym) rynku branżowym - model Portera 91

6.2. Koncepcja diamentu Portera 94

6.3. Czynniki internacjonalizacji i globalizacji branż - model Yipa 97

6.4. Synteza modeli Portera i Yipa 100

Zakończenie części II 102

Część III. Główne obszary refleksji nad zagraniczną ekspansją przedsiębiorstw w naukach ekonomicznych 104

7. Zagraniczna ekspansja przedsiębiorstw a teoria handlu międzynarodowego i teoria zagranicznych inwestycji bezpośrednich 108

7.1. Teoria handlu międzynarodowego a zagadnienie internacjonalizacji przedsiębiorstwa 109

7.1.1. Paradygmat międzynarodowej ekspansji przedsiębiorstwa (internacjonalizacji przedsiębiorstwa) a teoria handlu międzynarodowego 110

7.1.2. Przedsiębiorstwo w klasycznej teorii handlu międzynarodowego 111

7.1.3. Przedsiębiorstwo we współczesnej teorii wymiany międzynarodowej (teorii handlu międzynarodowego) - nowa teoria handlu międzynarodowego i nowa nowa teoria handlu międzynarodowego 114

7.2. Teoria zagranicznych inwestycji bezpośrednich a zagadnienie zagranicznej ekspansji (internacjonalizacji) przedsiębiorstwa - paradygmat zagranicznych inwestycji bezpośrednich a paradygmat zagranicznej ekspansji przedsiębiorstwa 119

7.2.1. Paradygmat zagranicznych inwestycji bezpośrednich 120

7.2.2. Przedsiębiorstwo w koncepcjach zagranicznych inwestycji bezpośrednich 121

7.2.2.1. Model cyklu życia produktu 122

7.2.2.2. Teoria oligopolu międzynarodowego 122

7.2.2.3. Teoria internalizacji 125

7.2.2.4. Eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej 127

7.2.2.5. Teoria międzynarodowej transmisji zasobów 127

7.2.2.6. Teoria horyzontów globalnych 128

7.2.2.7. Teoria konkurencji globalnej 129

7.2.2.8. Teoria geobiznesu 130

7.3. Integracja teorii handlu międzynarodowego i teorii zagranicznych inwestycji bezpośrednich 132

7.2.2.9. Podsumowanie 132

8. Przegląd koncepcji teoretycznych przedsiębiorstwa międzynarodowego (PM) z perspektywy historycznej 134

8.1. Oczekiwania w stosunku do koncepcji teoretycznych PM 135

8.2. Co to jest przedsiębiorstwo międzynarodowe? 136

8.3. Pierwotne/tradycyjne teorie/koncepcje PM 138

8.4. Nowoczesne/współczesne teorie/koncepcje przedsiębiorstwa międzynarodowego na podstawie Pitelisa, Sugdena [eds. 1991] 140

8.5. Wczesne, niszowe, przejściowe teorie/koncepcje przedsiębiorstw międzynarodowych 150

8.6. Współczesne teorie przedsiębiorstw międzynarodowych na podstawie letto-Gillies [2005, 2011, 2019] 150

8.7. Współczesne teorie przedsiębiorstw międzynarodowych na podstawie Forsgrena [2008, 2013, 2017] 160

8.8. Podsumowanie 171

8.9. Współczesne teorie przedsiębiorstwa międzynarodowego na podstawie Cassona [2018] 176

8.10. Inne ujęcia istoty przedsiębiorstwa międzynarodowego 178

9. Współczesne teorie internacjonalizacji przedsiębiorstwa 180

9.1. Model sekwencyjny i jego rozwinięcia 180

9.2. Internacjonalizacja niekonwencjonalna, internacjonalizacja symultaniczna 192

9.3. Internacjonalizacja w ujęciu podejścia sieciowego 195

9.4. Internacjonalizacja w ujęciu przedsiębiorczości międzynarodowej - międzynarodowe nowe przedsięwzięcia i firmy born global 204

9.5. Internacjonalizacja - perspektywa zasobów, wiedzy, umiejętności, kompetencji, zdolności i uczenia się 207

Zakończenie części III 209

Część IV. Strategie zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw - motywy, definicje, poziomy, rodzaje i mierniki oraz pojęcie strategii globalnej 210

10. Motywy zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw 212

11. Koncepcje i definicje strategii przedsiębiorstwa 220

12. Poziomy strategii przedsiębiorstwa 226

13. Strategia internacjonalizacji przedsiębiorstwa i strategia dezinternacjonalizacji oraz reinternacjonalizacji 228

14. Rodzaje strategii internacjonalizacji 232

15. Strategia konkurencyjna na rynkach zagranicznych 236

16. Strategie funkcjonalne a ekspansja zagraniczna 242

16.1. Strategie lokalizacji działalności 244

16.2. Strategie marketingowe 245

16.3. Strategie zarządzania zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie międzynarodowym 245

16.4. Strategie finansowe i rachunkowości 246

16.5. Strategie w zakresie organizowania działalności przedsiębiorstwa międzynarodowego 247

17. Pomiar internacjonalizacji przedsiębiorstwa 250

18. Strategia globalna przedsiębiorstwa 252

Zakończenie części IV 258

Część V. Strategie zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw - sposoby wejścia na rynki zagraniczne 260

19. Sposoby wejścia na rynki zagraniczne - przegląd ogólny i typologie 262

20. Eksport 266

21. Kooperacja niekapitalowa - licencjonowanie 274

22. Kooperacja niekapitalowa - franczyza 284

23. Kooperacja niekapitalowa - kontrakty menedżerskie 288

24. Kooperacja niekapitalowa - kontrakty na inwestycje pod klucz 292

25. Kooperacja niekapitalowa - kontrakty na poddostawy 296

26. Kooperacja kapitalowa - joint ventures 298

27. Międzynarodowe sojusze strategiczne 302

28. Samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej za granicą - własne filie i oddziały na rynkach zagranicznych 308

29. Zróżnicowanie form zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw 316

30. Ewolucja form obsługi rynku zagranicznego 322

31. Kombinacja sposobów obsługi rynku zagranicznego - alternatywa (substytucja) czy komplementarność (współwystępowanie) 324

Zakończenie części V 325

Aneks 1. Przykład zastosowania teorii kosztów transakcyjnych do analizy kwestii pośrednictwa w handlu zagranicznym 328

A1.1. Wstęp 328

A1.2. Charakterystyka teorii kosztów transakcyjnych 329

A1.3. Problem pośrednictwa w handlu zagranicznym w ujęciu teorii kosztów transakcyjnych 331

A1.4. Propozycje rozwiązania problemu w tradycyjnej literaturze ekonomicznej i marketingowej - kryteria alokacji funkcji w układzie eksportowym 333

A1.5. Wpływ czynnika skali działalności na strukturę układu eksportowego 337

A1.5.1. Czynnik skali w odniesieniu do wielkości obrotów jednym towarem (czynnik koncentracji obrotów) 337

A1.5.2. Czynnik skali w znaczeniu szerokości asortymentu 339

A1.5.3. Czynnik skali w ujęciu transakcyjno-informacyjnym 341

A1.5.4. Czynnik skali w ujęciu finansowo-kredytowym 343

A1.6. Propozycja rozwiązania problemu z wykorzystaniem teorii kosztów transakcyjnych 344

A1.6.1. Specyficzność zasobów 345

A1.6.2. Niepewność 348

A1.6.3. Częstotliwość 349

Część VI. Metody wyboru sposobu wejścia na rynki zagraniczne 354

32. Podstawowe modele, reguły i podejścia do wyboru strategii wejścia 356

33. Kryteria wyboru strategii wejścia na rynki zagraniczne 362

34. Metody wyboru oparte na rachunku ekonomicznym 368

34.1. Rachunek kosztów produkcji eksportowej i kosztów produkcji za granicą - model Vernona 368

34.2. Wybór między eksportem zagranicznym a produkcją zagraniczną - model Hirscha 369

34.3. Skala działań za granicą - model Buckleya i Cassona 369

34.4. Model wyboru między eksportem, licencjonowaniem i inwestycją zagraniczną na bazie teorii eklektycznej - model Roota 371

34.5. Prosta formalizacja wyboru sposobu prowadzenia działalności na rynku zagranicznym - model Welcha, Benito i Petersena 373

34.6. Rachunek kosztów i korzyści kooperacji - model Contractora i Lorange’a 374

34.7. Model wyboru między licencją, aliansem strategicznym i filią - model Contractora i Blake’a 376

34.8. Rachunek kosztów transakcyjnych - model Anderson i Gatignona 380

34.9. Kalkulacja opłacalności - procedura Jeanneta i Hennesseya 384

34.10. Analiza strategii wejścia na rynki zagraniczne według Buckleya i Cassona - rozszerzenie podejścia do internalizacji 386

35. Metody wyboru na podstawie etapu rozwoju i fazy internacjonalizacji 396

35.1. Faza cyklu życia produktu/branży - model Vernona 397

35.2. Procedura wyboru adekwatnej fazy internacjonalizacji - drzewo decyzyjne Brooke’a 399

36. Metody wyboru wielokryteriowego 402

36.1. Model uproszczony - Stonehouse’a, Hamilla, Campbella, Purdiego 403

36.2. Procedura Roota 403

36.3. Procedura Strathclyde 407

Zakończenie części VI 409

Część VII. Wątki normatywne i prospektywne zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw 412

37. Ogólnogospodarcze konsekwencje internacjonalizacji przedsiębiorstw w sferze innowacyjności, produktywności i konkurencyjności gospodarki oraz rekomendacje dla polityki gospodarczej sprzyjającej zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw 414

37.1. Założenia wstępne 415

37.2. Kanały wpływu: triada a współpraca gospodarcza z zagranicą - mapa możliwości 416

37.3. Co na to teoria? Mapa wyjaśnień teoretycznych 419

37.4. Mapa wyników badań empirycznych 423

37.5. Mapa rekomendacji dla polityki gospodarczej 429

37.6. Podsumowanie 435

38. Perspektywy internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw i zalecenia dla strategii firm podejmujących ekspansję zagraniczną 436

38.1. Perspektywy internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw 436

38.2. Zalecenia dla strategii firm podejmujących ekspansję zagraniczną 440

39. Kryzysy gospodarcze a biznes międzynarodowy na przykładzie pandemii COVID-19 - refleksje na gorąco 446

39.1. Jak poradzić sobie z koronawirusem? 446

39.2. Koronawirus niejeden ma wymiar 450

39.3. Przyszłość globalizacji - czy pandemia COVID-19 zabije globalizację? 453

39.3.1. Istota globalizacji 453

39.3.2. Scenariusze rozwoju globalizacji 456

40. Kierunki dalszych badań 462

Zakończenie części VII 465

Bibliografia 468

Indeks 494