"Kompendium farmakologii"
Identyfikator Librowy: 248507
Spis treści
1. FARMAKOLOGIA OGÓLNA - Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Maria Pytlik 30
2. LEKI WPŁYWAjĄCE NA AUTONOMICZNY UKŁAD NERWOWY - Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Waldemar Janiec 49
2.1. Leki wpływające na przekazywanie bodźców we współczulnym układzienerwowym 50
2.1.1. Efekty pobudzenia układu współczulnego 50
2.1.2. Transmisja synaptyczna we współczulnym układzie nerwowym 51
2.1.3. Leki pobudzające układ współczulny 54
2.1.3.1. Leki pobudzające receptory a-adrenergiczne 54
2.1.3.2. Leki pobudzające receptory p-adrenergiczne 58
2.1.3.3. Leki pobudzające receptory a- i p-adrenergiczne 61
2.1.4. Leki hamujące układ współczulny 63
2.1.4.1. Leki blokujące receptory a-adrenergiczne 63
2.1.4.2. Leki blokujące receptory p-adrenergiczne 65
2.1.4.3. Leki blokujące receptory a- i p-adrenergiczne 69
2.1.4.4. Leki hamujące czynność presynaptycznych struktur w zakończeniach nerwów współczulnych 69
2.2. Leki wpływające na przekazywanie bodźców w przywspółczulnym układzie nerwowym 71
2.2.1. Efekty pobudzenia układu przywspółczulnego 71
2.2.2. Transmisja synaptyczna w przywspółczulnym układzie nerwowym 72
2.2.3. Leki pobudzające układ przywspółczulny 74
2.2.3.1. Leki pobudzające bezpośrednio receptory cholinergiczne 74
2.2.3.2. Inhibitory acetylocholinoesterazy 75
2.2.4. Leki hamujące układ przywspółczulny 77
2.3. Leki ganglioplegiczne 80
3. LEKI PRZECIWLĘKOWE, PRZECIWPSYChOTYCZNE I PRZECIWDEPRESYjNE - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 81
3.1. Leki przeciwlękowe 81
3.1.1. Leki stosowane krótkotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych 82
3.1.1.1. Pochodne benzodiazepiny 82
3.1.1.2. Pochodne azaspironu 86
3.1.1.3. Inne leki stosowane krótkotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych 88
3.2. Leki przeciwpsychotyczne 90
3.1.2. Leki stosowane długotrwale w leczeniu zaburzeń lękowych 90
3.2.1. Neuroleptyki o budowie dwupierścieniowej 95
3.2.1.1. Pochodne benzoizoksazolu 95
3.2.1.2. Pochodne indolu 96
3.2.1.3. Pochodne benzoizotiazolu i azapironu 96
3.2.2. Neuroleptyki o budowie trójpierścieniowej 97
3.2.2.1. Pochodne fenotiazyny 97
3.2.2.2. Pochodne tioksantenu 98
3.2.2.3. Pochodne azepiny, oksepiny i tiepiny 98
3.2.3. Neuroleptyki o innej budowie 101
3.2.3.1. Pochodne butyrofenonu 101
3.2.3.2. Pochodne difenylobutyloaminy 102
3.2.3.3. Pochodne benzamidu 102
3.2.4. Cechy kliniczne neuroleptyków typowych i atypowych 103
3.2.3.4. Pochodne piperazyny 103
3.3. Leki przeciwdepresyjne 106
3.3.1. Leki hamujące wychwyt zwrotny neuroprzekaźników 109
3.3.1.1. Nieselektywne inhibitory wychwytu zwrotnego 109
3.3.1.2. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) 114
3.3.1.3. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (SNRI) 116
3.3.2. Leki hamujące wychwyt zwrotny neuroprzekaźników o działaniu receptorowym 117
3.3.2.1. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny blokujące receptory serotoninergiczne 117
3.3.2.2. Inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny modulujące aktywność receptorów serotoninergicznych 118
3.3.2.3. Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny blokujące receptory noradrenergiczne 118
3.3.3. Leki o działaniu receptorowym 119
3.3.4. Leki o atypowym mechanizmie działania 120
3.3.5. Inhibitory oksydazy monoaminowej (IMAO) 120
3.3.5.1. Nieselektywne inhibitory oksydazy monoaminowej 121
3.3.5.2. Selektywne inhibitory oksydazy monoaminowej 121
3.3.6. Leki o innych mechanizmach działania 122
3.3.7. Leki normotymiczne 123
4. LEKI STOSOWANE W LECZENIU ZESPOŁU NADPOBUDLIWOŚCI PSYChORUChOWEj Z DEFICYTEM UWAGI (ADhD) I NARKOLEPSjI. ŚRODKI PSYChODYSLEPTYCZNE - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 125
4.1. Leki stosowane w leczeniu ADHD 125
4.1.1. Pochodne amfetaminy stosowane w leczeniu ADHD 126
4.1.2. Pochodne propyloaminy stosowane w leczeniu ADHD 127
4.1.3. Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu ADHD 127
4.1.4. Leki pobudzające receptory a2-adrenergiczne w śródmózgowiu stosowane w leczeniu ADHD 127
4.1.5. Leki neuroleptyczne stosowane w leczeniu ADHD 127
4.2. Leki stosowane w leczeniu narkolepsji 128
4.2.1. Pochodne amfetaminy stosowane w leczeniu narkolepsji 128
4.2.2. Pochodne acetamidu stosowane w leczeniu narkolepsji 128
4.2.3. Leki sieroce stosowane w leczeniu narkolepsji 128
4.2.4. Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu narkolepsji 129
4.3. Środki psychodysleptyczne 130
5. LEKI NASENNE I USPOKAjAjĄCE - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 131
5.1. Leki nasenne 131
5.1.1. Pochodne benzodiazepiny stosowane w leczeniu bezsenności 131
5.1.2. Pochodne cyklopirolonu stosowane w leczeniu bezsenności 132
5.1.3. Pochodne imidazolopirydyny stosowane w leczeniu bezsenności 133
5.1.4. Pochodne pirazolopirymidyny stosowane w leczeniu bezsenności 133
5.1.5. Pochodne tiazolu stosowane w leczeniu bezsenności 134
5.1.6. Pochodne furanu i tryptofanu stosowane w leczeniu bezsenności 134
5.2. Leki uspokajające 135
5.1.7. Leki przeciwdepresyjne stosowane w leczeniu bezsenności 135
6. LEKI PRZECIWPADACZKOWE - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 138
6.1. Leki blokujące kanały sodowe 140
6.2. Leki blokujące kanały wapniowe 143
6.3. Leki aktywujące kanały potasowe 145
6.4. Leki aktywujące neuroprzekaźnictwo GABA-ergiczne 145
6.5. Leki blokujące neuroprzekaźnictwo glutaminergiczne 147
6.6. Leki wiążące białko pęcherzyków synaptycznych 2A 149
7. LEKI STOSOWANE W LECZENIU ChORÓB PARKINSONA, hUNTINGTONA I ALZhEIMERA ORAZ OTĘPIENIA NACZYNIOPOChODNEGO - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 151
7.1. Leki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona 151
7.1.1. Leki pobudzające przekaźnictwo dopaminergiczne 154
7.1.1.1. Lewodopa i inhibitory metabolizmu lewodopy 154
7.1.1.2. Inhibitory monoaminooksydazy typu B 157
7.1.1.3. Leki pobudzające receptory dopaminergiczne 158
7.1.1.4. Leki zwiększające uwalnianie dopaminy 159
7.2. Leki stosowane w leczeniu choroby Huntingtona 160
7.1.2. Leki hamujące przekaźnictwo cholinergiczne 160
7.3. Leki stosowane w leczeniu otępienia w chorobie Alzheimera 162
7.3.1. Inhibitory acetylocholinoesterazy stosowane w leczeniu otępienia w chorobie Alzheimera 163
7.4. Leki stosowane w leczeniu otępienia naczyniopochodnego 164
7.3.2. Antagoniści receptorów NMDA stosowane w leczeniu otępienia w chorobie Alzheimera 164
8. LEKI PRZECIWBÓLOWE DZIAŁAjĄCE NA RECEPTORY OPIOIDOWE - Waldemar Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik 166
8.1. Narkotyczne leki przeciwbólowe 169
8.1.1. Narkotyczne leki przeciwbólowe o działaniu agonistycznym 169
8.1.1.1. Fenantrenowe alkaloidy opium i ich półsyntetyczne pochodne 170
8.1.1.2. Syntetyczne leki przeciwbólowe 172
8.1.2. Narkotyczne leki przeciwbólowe o działaniu agonistyczno-antagonistycznym 175
8.2. Leki o antagonistycznym działaniu na receptory opioidowe 176
8.3. Farmakoterapia bólu nowotworowego 177
9. ŚRODKI ZNIECZULENIA OGÓLNEGO - Waldemar Janiec, Ewa Podwińska, Urszula Cegieła, Maria Pytlik 179
9.1. Anestetyki dożylne 180
9.2. Anestetyki wziewne 181
9.3. Opioidowe leki przeciwbólowe 183
9.4. Środki zwiotczające 183
9.4.1. Środek znoszący działanie niedepolaryzujących środków zwiotczających - sugammadeks 183
9.5. Sen farmakologiczny w urazach mózgu 184
9.6. Środki stosowane do znieczulenia dordzeniowego 185
10. ŚRODKI ZNIECZULAjĄCE MIEjSCOWO - Robert Janiec, Urszula Cegieła, Maria Pytlik 186
10.1. Środki znieczulające miejscowo z grupy amidów 186
10.1.1. Mechanizm znieczulającego działania związków amidowych 187
10.1.2. Sposoby znieczulenia miejscowego 187
10.1.3. Działania niepożądane 188
10.1.4. Właściwości i zastosowanie środków znieczulających miejscowo z grupy amidów 189
10.2. Analog w-konopeptydu - zykonotyd 193
10.3. Inne środki znieczulające miejscowo 193
10.4. Kokaina 194
10.5. Środki znieczulające miejscowo o działaniu drażniącym 195
11. ŚRODKI ZWIOTCZAjĄCE MIĘŚNIE SZKIELETOWE - Maria Pytlik, Waldemar Janiec, Urszula Cegieła 196
11.1. Środki zwiotczające mięśnie szkieletowe 197
11.1.1. Środki hamujące przekaźnictwo w presynaptycznej części płytki motorycznej 197
11.1.2. Środki hamujące przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe w błonie postsynaptycznej płytki motorycznej 198
11.1.2.1. Niedepolaryzujące środki zwiotczające mięśnie szkieletowe 199
11.1.2.2. Depolaryzujące środki zwiotczające mięśnie szkieletowe 201
11.2. Leki stosowane w stanach spastycznych mięśni szkieletowych 202
11.2.1. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych, działające na poziomie ośrodkowego układu nerwowego i rdzenia kręgowego 203
11.2.2. Leki hamujące stany spastyczne mięśni szkieletowych, działające na poziomie komórki mięśniowej 204
12. LEKI WPŁYWAjĄCE NA CZYNNOŚĆ SKURCZOWĄ MACICY W OKRESIE PORODU - Waldemar Janiec, Henryk Ireneusz Trzeciak, Joanna Folwarczna 205
12.1. Leki tokolityczne 206
12.1.1. Lekiblokującereceptoryoksytocyny 206
12.1.1.1. Atozyban 206
12.1.2. Leki pobudzające receptory P2-adrenergiczne 207
12.1.3. Leki blokujące kanały wapniowe z grupy pochodnych 1,4-dihydropirydyny 207
12.2. Leki tokotoniczne stosowane podczas porodu 208
12.2.1. Leki stosowane w pierwszym okresie porodu (okresie preindukcji) 208
12.2.1.1. Dinoproston 208
12.2.2. Leki zwiększające kurczliwość macicy stosowane w drugim okresie porodu (okresie indukcji) 209
12.2.2.1. Oksytocyna 209
12.2.2.2. Prostaglandyny 210
12.2.3. Leki stosowane w trzecim okresie porodu 211
12.2.3.1. Oksytocyna 211
12.2.3.2. Karbetocyna 211
12.2.3.3. Metyloergometryna 212
13. LEKI MOCZOPĘDNE - Maria Pytlik, Waldemar Janiec, Urszula Cegieła 213
13.1. Podział leków moczopędnych 215
13.1.1. Leki moczopędne działające na kanalik kręty bliższy 216
13.1.2. Pętlowe leki moczopędne 217
13.1.2.1. Pochodne sulfonamidowe 217
13.1.3. Leki moczopędne działające na korowy odcinek kanalika krętego dalszego 218
13.1.2.2. Pochodne kwasu dichlorofenoksyoctowego 218
13.1.3.1. Tiazydy 218
13.1.3.2. Leki moczopędne o działaniu podobnym do tiazydów 219
13.1.4. Leki moczopędne działające na końcowe odcinki kanalików krętych dalszych i kanaliki zbiorcze (oszczędzające potas) 220
13.1.4.1. Leki moczopędne działające antagonistycznie do aldosteronu 220
13.1.4.2. Leki moczopędne blokujące kanały sodowe w końcowych odcinkach kanalików krętych dalszych i w kanalikach zbiorczych 221
13.1.5. Leki moczopędne zwiększające przesączanie w kłębuszkach nerkowych 222
13.1.6. Osmotyczne leki moczopędne 222
13.1.5.1. Ksantynowe leki moczopędne 222
13.1.5.2. Roślinne leki moczopędne 222
13.2. Leki stosowane w zaburzeniach wodno-elektrolitowych spowodowanych nieprawidłowym wydzielaniem wazopresyny 223
13.2.1. Akwaretyki stosowane w zespole niewłaściwego wydzielania hormonu antydiuretycznego (zespole SIADH) 224
13.2.2. Leki stosowane w moczówce prostej 225
13.3. Leki stosowane w zaburzeniach oddawania moczu 226
13.3.1. Leki stosowane w utrudnionym oddawaniu moczu z powodu rozrostu gruczołu krokowego (prostaty) 226
13.3.2. Leki stosowane w nietrzymaniu moczu 227
14. LEKI WPŁYWAjĄCE NA NACZYNIA KRWIONOŚNE - Maria Pytlik, Waldemar Janiec, Urszula Cegieła 228
14.1. Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego 228
14.1.1. Leki moczopędne stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego 230
14.1.2. Leki p-adrenolityczne stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego 231
14.1.3. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę (ACE-I) 232
14.1.4. Antagoniści receptora angiotensynowego ATl (sartany) 237
14.1.5. Leki blokujące kanały wapniowe 242
14.1.5.1. Kanały wapniowe zależne od potencjału błonowego 242
14.1.5.2. Podział leków blokujących kanały wapniowe 242
14.1.5.3. Leki wybiórczo blokujące kanały wapniowe typu L 243
14.1.6. Inhibitory reniny 246
14.1.5.4. Leki blokujące niewybiórczo powolne kanały wapniowe 246
14.1.7. Leki o ośrodkowym działaniu hipotensyjnym 247
14.1.7.1. Leki pobudzające receptory a2-adrenergiczne 247
14.1.7.2. Leki hipotensyjne pobudzające receptory imidazolowe w ośrodkowym układzie nerwowym 248
14.1.7.3. Metylodopa 248
14.1.8. Leki hipotensyjne blokujące receptory a1-adrenergiczne 249
14.1.7.4. Rezerpina 249
14.1.9. Leki rozszerzające naczynia krwionośne w wyniku bezpośredniego wpływu na mięśnie gładkie 250
14.1.9.1. Pochodne hydrazynoftalazyny 250
14.1.10. Leki hipotensyjne otwierające kanały potasowe 251
14.1.9.2. Nitroprusydek sodu 251
14.1.9.3. Fenoldopam 251
14.1.11. Postępowanie w leczeniu nadciśnienia tętniczego 253
14.1.11.1. Leczenie hipotensyjne doraźne ze wskazań nagłych 253
14.1.12. Leki stosowane w tętniczym nadciśnieniu płucnym 254
14.1.12.1. Antagoniści receptorów endotelinowych 254
14.1.12.2. Prostacyklina i jej analogi 255
14.1.12.3. Agonista receptora prostacykliny (IP) o budowie nieprostanoidowej 256
14.1.12.4. Inhibitory PDE-5 256
14.1.12.5. Stymulator rozpuszczalnej cyklazy guanylanowej (sGC) 256
14.2. Leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego 257
14.2.1. Analogi prostacykliny 257
14.2.2. Analogi prostaglandyn 258
14.2.3. Metyloksantyny 258
14.3. Leki stosowane w zaburzeniach krążenia mózgowego 259
14.2.4. Inne leki stosowane w zaburzeniach ukrwienia obwodowego 259
14.3.1. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez blokowanie receptorów a-adrenergicznych 259
14.3.2. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez blokowanie działania serotoniny 259
14.3.3. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez niewybiórcze blokowanie kanałów wapniowych 261
14.4. Leki stosowane w zaburzeniach erekcji 262
14.3.4. Leki poprawiające ukrwienie ośrodkowego układu nerwowego przez rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych 262
14.5. Leki stosowane w leczeniu migreny 264
14.5.1. Leki stosowane w ostrym napadzie migreny 264
14.5.2. Leki stosowane w profilaktyce migreny 266
14.6. Leki stosowane w chorobach naczyń żylnych 267
14.7. Leki stosowane w obrzęku naczynioruchowym 268
14.7.1. Inhibitory esterazy C1 (C1-INH) 268
14.7.2. Leki blokujące receptor bradykininy typu B2 269
14.7.3. Leki blokujące działanie kalikreiny 269
15. LEKI PRZECIWARYTMICZNE - Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska, Joanna Folwarczna 271
15.1. Wstęp 271
15.1.1. Przebieg pobudzenia w układzie bodźcotwórczo-przewodzącym serca 272
15.1.2. Przebieg potencjału czynnościowego w komórkach mięśnia komór 273
15.1.3. Rola jonów Ca2+ w skurczu mięśnia sercowego 274
15.1.4. Zaburzenia rytmu serca 275
15.2. Leki przeciwarytmiczne grupy I - blokujące kanał sodowy 276
15.2.1. Leki przeciwarytmiczne grupy IA 276
15.2.2. Leki przeciwarytmiczne grupy IB 276
15.2.3. Leki przeciwarytmiczne grupy IC 278
15.3. Leki przeciwarytmiczne blokujące receptory adrenergiczne £ (grupa II) 279
15.3.1. Działania niepożądane leków przeciwarytmicznych grupy II 280
15.4. Leki przeciwarytmiczne blokujące kanały potasowe (grupa III) 281
15.4.1. Kanały potasowe w sercu 281
15.4.2. Leki blokujące kanały potasowe w sercu 281
15.5. Leki przeciwarytmiczne blokujące kanały wapniowe (grupa IV) 282
15.6. Inne leki stosowane w leczeniu zaburzeń rytmu serca 283
16. LEKI STOSOWANE W NIEWYDOLNOŚCI MIĘŚNIA SERCOWEGO - Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska, Joanna Folwarczna 286
16.1. Leczenie niewydolności serca 286
16.2. Podstawowe grupy leków stosowanych w leczeniu przewlekłej niewydolności serca 288
16.2.1. Inhibitory konwertazy angiotensyny stosowane w niewydolności mięśnia sercowego 288
16.2.2. Leki blokujące receptor AT1 angiotensyny II stosowane w niewydolności mięśnia sercowego 288
16.2.3. Połączenie leku blokującego receptory AT1 angiotensyny II z inhibitorem neprylizyny 288
16.2.4. Leki blokujące receptory p-adrenergiczne stosowane w niewydolności mięśnia sercowego 289
16.2.5. Leki blokujące receptory aldosteronu stosowane w niewydolności mięśnia sercowego 289
16.2.6. Leki moczopędne stosowane w niewydolności mięśnia sercowego 289
16.3. Leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego (działające dodatnio inotropowo) 290
16.3.1. Glikozydy nasercowe 290
16.3.2. Inne leki zwiększające kurczliwość mięśnia sercowego 291
16.4. Peptydy natriuretyczne 292
16.5. Leki kardioprotekcyjne (osłaniające mięsień sercowy) 293
17. LEKI ZWIĘKSZAjĄCE PRZEPŁYW WIEŃCOWY - Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska 294
17.1. Azotany 295
17.2. Zastosowanie leków p-adrenolitycznych w chorobie wieńcowej 297
17.3. Zastosowanie leków blokujących kanały wapniowe w chorobie wieńcowej 298
17.3.1. Leki wybiórczo blokujące kanały wapniowe typu L stosowane w chorobie wieńcowej 298
17.3.2. Leki niewybiórczo blokujące kanały wapniowe stosowane w chorobie wieńcowej 298
17.4. Inne leki stosowane w chorobie niedokrwiennej serca 299
17.4.1. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę 299
17.4.2. Leki osłaniające komórki mięśnia sercowego 299
17.4.3. Leki otwierające kanały potasowe zależne od ATP (KATP) w sercu 300
17.4.4. Leki hamujące późny prąd sodowy w sercu 300
17.4.5. Leki selektywnie hamujące prąd rozrusznikowy 301
18. LEKI STOSOWANE WE WSTRZĄSIE - Maria Pytlik, Waldemar Janiec, Urszula Cegieła 302
18.1. Rodzaje wstrząsu 302
18.2. Postępowanie we wstrząsie 302
19. LEKI WPŁYWAjĄCE NA PROCESY KRZEPNIĘCIA KRWI I FIBRYNOLIZY - Barbara Nowińska, Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński 305
19.1. Leki hamujące krzepliwość krwi (antykoagulanty) 305
19.1.1. Leki przeciwpłytkowe 307
19.1.1.1. Leki hamujące adhezję płytek krwi 307
19.1.1.2. Leki hamujące aktywność cyklooksygenazy w płytkach krwi 308
19.1.1.3. Leki hamujące aktywację płytek krwi indukowaną przez ADP 308
19.1.1.4. Leki hamujące agregację płytek krwi przez zwiększanie stężenia cAMP 310
19.1.1.5. Leki hamujące aktywację płytek krwi indukowaną przez trombinę 310
19.1.1.6. Leki blokujące receptory płytkowe GP Ilb/IIIa 311
19.1.2. Leki hamujące aktywność trombiny 312
19.1.1.7. Leki hamujące wytwarzanie płytek krwi 312
19.1.2.1. Bezpośrednie inhibitory trombiny 312
19.1.2.2. Pośrednie inhibitory trombiny 313
19.1.3. Inhibitory czynnika Xa 315
19.1.3.1. Inhibitory czynnika Xa działające przez antytrombinę III 315
19.1.3.2. Wybiórcze inhibitory czynnika Xa 316
19.1.4. Aktywne białko C 317
19.1.5. Antagoniści witaminy K 317
19.2. Leki zwiększające fibrynolizę (fibrynolityczne/trombolityczne) 318
19.1.6. Leki defibrynujące 318
19.1.7. Środki hamujące krzepnięcie krwi stosowane in vitro 318
19.2.1. Leki fibrynolityczne I generacji 319
19.2.2. Leki fibrynolityczne II generacji 320
19.2.3. Leki fibrynolityczne III generacji 320
19.3. Leki zwiększające krzepliwość krwi 321
19.3.1. Środki stosowane w niedoborach czynników krzepnięcia krwi 321
19.3.1.1. Środki stosowane w pierwotnym niedoborze czynników krzepnięcia krwi 321
19.3.2. Leki stosowane w niedoborach płytek krwi 325
19.3.1.2. Środki stosowane we wtórnym niedoborze czynników krzepnięcia krwi 325
19.3.2.1. Agoniści receptora trombopoetyny 325
19.3.2.2. Inhibitory śledzionowej kinazy tyrozynowej 326
19.3.2.3. Inne leki stosowane w niedoborach płytek krwi 326
19.4. Leki hamujące fibrynolizę 327
19.3.3. Środki zwiększające krzepliwość krwi do stosowania miejscowego 327
20. LEKI WPŁYWAjĄCE NA UKŁAD KRWIOTWÓRCZY - Waldemar Janiec, Barbara Nowińska, Leszek Śliwiński 329
20.1. Rekombinowane czynniki pobudzające wzrost kolonii komórek układu krwiotwórczego 329
20.1.1. Rekombinowane czynniki pobudzające wytwarzanie i dojrzewanie erytrocytów 329
20.1.2. Rekombinowane czynniki pobudzające wytwarzanie i dojrzewanie komórek układu granulocytów i/lub makrofagów 330
20.2. Leki stosowane w niedokrwistościach niedoborowych 332
20.1.3. Rekombinowane czynniki pobudzające wzrost megakariocytów 332
20.2.1. Leki stosowane w niedokrwistościach z niedoboru żelaza 333
20.2.2. Leki stosowane w niedokrwistościach megaloblastycznych 334
20.2.2.1. Witamina B12 334
20.2.2.2. Kwas foliowy 335
20.3. Inne leki wpływające na układ krwiotwórczy 336
20.3.1. Leki służące do pozyskiwania komórek macierzystych przy przeszczepach szpiku 336
21. LEKI WPŁYWAjĄCE NA UKŁAD ODDEChOWY - Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna 337
21.1. Leki przeciwkaszlowe 337
21.1.1. Leki przeciwkaszlowe o działaniu ośrodkowym 337
21.1.1.1. Leki przeciwkaszlowe opioidowe 337
21.2. Leki wykrztuśne 339
21.1.2. Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo 339
21.1.1.2. Leki przeciwkaszlowe nieopioidowe działające ośrodkowo 339
21.2.1. Leki wykrztuśne o drażniącym mechanizmie działania 340
21.2.1.1. Leki działające wykrztuśnie przez drażnienie błony śluzowej oskrzeli 340
21.2.1.2. Leki działające wykrztuśnie przez drażnienie błony śluzowej układu pokarmowego 341
21.2.2. Solne środki wykrztuśne 342
21.2.3. Leki o działaniu mukolitycznym 342
21.3. Inne leki stosowane w schorzeniach układu oddechowego 344
21.2.4. Detergenty 344
22. LEKI STOSOWANE W LECZENIU ASTMY OSKRZELOWEj, PRZEWLEKŁEj OBTURACYjNEj ChOROBY PŁUC (POChP) I IDIOPATYCZNEGO WŁÓKNIENIA PŁUC - Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna 345
22.1. Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej 345
22.1.1. Glikokortykosteroidy stosowane w postaci wziewnej 347
22.1.2. Leki pobudzające receptory P2-adrenergiczne stosowane w astmie 349
22.1.3. Leki w postaci wziewnej zawierające glikokortykosteroidy oraz P2-adrenomimetyki stosowane w leczeniu astmy 351
22.1.4. Kromony - kromoglikan sodowy i nedokromil sodowy 352
22.1.5. Antagoniści receptora leukotrienów i inhibitory syntezy leukotrienów stosowane w leczeniu astmy 352
22.1.6. Teofilina o przedłużonym działaniu podawana doustnie 353
22.1.7. Przeciwciała anty-IgE 354
22.1.8. Przeciwciała anty-IL-5 354
22.2. Leki stosowane w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP) 355
22.1.9. Przeciwciała anty-IL-4 i anty-IL-13 355
22.2.1. Leki P2-adrenomimetyczne stosowane w leczeniu POChP 356
22.2.1.1. P2-adrenomimetyki krótko działające 356
22.2.1.2. P2-adrenomimetyki długo działające 356
22.2.2. Leki cholinolityczne stosowane w POChP 357
22.2.2.1. Leki cholinolityczne krótko działające 357
22.2.2.2. Leki cholinolityczne długo działające 358
22.2.3. Leki złożone, zawierające w jednym inhalatorze P2-adrenomimetyk, lek cholinolityczny i glikokortykosteroid 359
22.2.4. Teofilina w postaci o przedłużonym uwalnianiu 359
22.2.5. Glikokortykosteroidy w postaci wziewnej stosowane w leczeniu POChP 360
22.3. Leki stosowane w leczeniu idiopatycznego włóknienia płuc 361
22.2.6. Glikokortykosteroidy podawane doustnie 361
22.2.7. Selektywne inhibitory fosfodiesterazy 4 (PDE4) 361
23. hISTAMINA I LEKI PRZECIWhISTAMINOWE - Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak 363
23.1. Histamina 363
23.2. Leki przeciwhistaminowe 365
23.2.1. Leki przeciwhistaminowe I generacji 365
23.3.1.1. Pochodne etanoloaminy 366
23.2.1.2. Pochodne etylenodiaminy 367
23.2.1.3. Pochodne alkiloaminy 367
23.2.1.4. Pochodne piperazyny 368
23.2.1.5. Pochodne fenotiazyny 368
23.2.2. Leki przeciwhistaminowe II generacji 369
23.2.1.6. Leki przeciwhistaminowe o innej budowie 369
23.3. Leki hamujące degranulację komórek tucznych 371
24. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwreumatyczne oraz leki stosowane w fibromialgii, okresowych zespołach zależnych od kriopiryny i w miastenii – Waldemar Janiec, Piotr Londzin, Leszek Śliwiński, Barbara Nowińska 372
24.1. Wstęp 372
24.1.1. Mechanizmy rozwoju stanu zapalnego 372
24.1.2. Mechanizm działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych 373
24.1.3. Wpływ niesteroidowych leków przeciwzapalnych na syntezę prostaglandyn 373
24.1.4. Przeciwagregacyjne działanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych 374
24.1.5. Działania niepożądane niesteroidowych leków przeciwzapalnych 374
24.2. Niesteroidowe leki przeciwzapalne 375
24.2.1. Pochodne kwasu salicylowego 375
24.2.2. Pochodne kwasu fenylooctowego 377
24.2.3. Pochodne kwasu fenylopropionowego 379
24.2.4. Pochodne kwasu antranilooctowego 381
24.2.5. Pochodne kwasu piranokarboksylowego 382
24.2.6. Pirolopirole 382
24.2.7. Indole 383
24.2.8. Pochodne pirazolonu 383
24.2.9. Oksykamy 384
24.2.10. Pochodne naftylobutanonu 385
24.2.11. Koksyby 385
24.2.12. Inne leki o działaniu przeciwzapalnym i/lub przeciwbólowym 386
24.3. Leki przeciwreumatyczne 388
24.3.1. Podział leków stosowanych w reumatoidalnym zapaleniu stawów 388
24.3.2. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne 388
24.3.2.1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) 388
24.3.2.2. Glikokortykosteroidy 388
24.3.3. Leki modyfikujące przebieg choroby 389
24.3.3.1. Sulfasalazyna 389
24.3.3.2. Penicylamina 390
24.3.3.3. Pochodne 4-aminochinoliny 390
24.3.3.4. Metotreksat 390
24.3.4. Inhibitory kinaz tyrozynowych JAK 391
24.3.3.5. Leflunomid 391
24.3.5. Leki hamujące działanie cytokin (antycytokiny) 392
24.3.5.1. Leki hamujące działanie czynnika martwicy nowotworów (TNF) 392
24.3.5.2. Leki działające antagonistycznie wobec receptorów interleukiny 1 393
24.3.5.3. Leki działające antagonistycznie wobec receptorów interleukiny 6 393
24.3.5.4. Leki hamujące aktywację cytotoksycznych limfocytów T 394
24.4. Leki przeciwgorączkowe 395
24.4.1. Mechanizmy regulacji temperatury ciała 395
24.3.5.5. Przeciwciała monoklonalne skierowane przeciwko limfocytom B 395
24.4.2. Kwas acetylosalicylowy 396
24.4.3. Pochodne p-aminofenolu 396
24.5. Leki stosowane w fibromialgii 398
24.4.4. Pochodne pirazolonu 398
24.6. Leki stosowane w okresowych zespołach zależnych od kriopiryny 399
24.5.1. Milnacypran 399
24.6.1. Kanakinumab 399
24.7. Leki stosowane w miastenii 400
24.6.2. Rylonacept 400
24.7.1. Amifamprydyna 400
25. LEKI WPŁYWAjĄCE NA CZYNNOŚĆ UKŁADU POKARMOWEGO - Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak 401
25.1. Leki stosowane w leczeniu choroby wrzodowej 401
25.1.1. Leki zmniejszające wytwarzanie kwasu solnego 401
25.1.1.1. Inhibitory pompy protonowej 402
25.1.1.2. Antagoniści receptorów H2 404
25.1.2. Środki zobojętniające 405
25.1.1.3. Leki cholinolityczne stosowane w chorobie wrzodowej 405
25.1.1.4. Analogi prostaglandyn stosowane w chorobie wrzodowej 405
25.1.3. Leki okrywające powierzchnię wrzodu trawiennego 407
25.1.3.1. Koloidalne związki bizmutu 407
25.1.3.2. Sukralfat 407
25.2. Środki zwiększające wydzielanie soku żołądkowego lub jego kwaśność 408
25.1.4. Leki stosowane do eradykacji Helicobacter pylori 408
25.3. Leki przeciwwymiotne 409
25.3.1. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów H1 410
25.3.2. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów muskarynowych 411
25.3.3. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów serotoninergicznych 5-HT3 411
25.3.4. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów dopaminergicznych D2 412
25.3.4.1. Neuroleptyki stosowane jako leki przeciwwymiotne 412
25.3.4.2. Leki prokinetyczne o działaniu przeciwwymiotnym 412
25.3.5. Leki przeciwwymiotne o działaniu antagonistycznym w stosunku do receptorów neurokininowych 1 dla substancji P 413
25.4. Leki prokinetyczne 414
25.3.6. Leki przeciwwymiotne o działaniu agonistycznym w stosunku do receptorów kanabinoidowych CB1 414
25.3.7. Inne leki przeciwwymiotne 414
25.4.1. Leki prokinetyczne działające głównie przez blokowanie receptorów D2 415
25.4.2. Leki działające agonistycznie na receptory 5-HT4 415
25.4.3. Leki aktywujące kanały chlorkowe 416
25.4.4. Leki pobudzające cyklazę guanylanową C 416
25.4.5. Leki hamujące wchłanianie sodu w jelitach (inhibitory wymiennika sodowo-wodorowego 3) 416
25.4.6. Leki o działaniu antagonistycznym na receptory opioidowe 416
25.5. Leki przeczyszczające 417
25.4.7. Inne leki wpływające na motorykę jelit 417
25.5.1. Pęczniejące (masowe) leki przeczyszczające 418
25.5.2. Osmotyczne leki przeczyszczające 418
25.5.3. Leki przeczyszczające zmiękczające kał (poślizgowe środki przeczyszczające) 419
25.5.4. Drażniące (kontaktowe, pobudzające perystaltykę) leki przeczyszczające 420
25.5.4.1. Środki działające drażniąco na jelito cienkie 420
25.5.4.2. Środki działające drażniąco na jelito grube 420
25.5.5. Leki stosowane w zaparciach wywołanych narkotycznymi lekami przeciwbólowymi 421
25.6. Leki przeciwbiegunkowe 422
25.6.1. Leki łagodzące objawy biegunki 423
25.6.1.1. Środki hamujące perystaltykę przewodu pokarmowego 423
25.6.1.2. Leki zmniejszające sekrecję jelitową 424
25.6.1.3. Środki adsorbujące 424
25.7. Leki stosowane w zespole jelita drażliwego 425
25.8. Leki stosowane w przewlekłych stanach zapalnych jelit 425
25.6.1.4. Środki ściągające 425
25.9. Leki stosowane w zespole krótkiego jelita 426
25.10. Leki wpływające na wytwarzanie żółci 427
25.10.1. Leki zwiększające wydzielanie żółci 427
25.10.2. Kwasy żółciowe stosowane w chorobach wątroby i dróg żółciowych 428
25.11. Leki działające spazmolitycznie na przewód pokarmowy 429
25.12. Leki stosowane w uszkodzeniu miąższu wątroby 431
25.13. Leki stosowane w niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki 431
25.13.1. Leki stosowane w leczeniu mukowiscydozy 432
25.14. Leki działające przeciwko wzdęciom przewodu pokarmowego 433
26. HORMONY PODWZGÓRZA I PRZYSADKI - Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna 434
26.1. HORMONY podwzgórza 434
26.2. Analogi hormonów podwzgórza 434
26.2.1. Analogi gonadoliberyny 434
26.2.1.1. Leki hamujące działanie gonadoliberyny 435
26.2.2. Analogi tyreoliberyny 436
26.2.3. Somatostatyna i jej syntetyczne analogi 436
26.2.3.1. Analogi somatostatyny 437
26.3. HORMONY przysadki 438
26.3.1. Hormon tyreotropowy 438
26.3.2. Hormon adrenokortykotropowy 439
26.3.3. Hormon wzrostu 439
26.3.3.1. Insulinopodobne czynniki wzrostowe IGF-1 i IGF-2 (somatomedyny) 440
26.3.4. Prolaktyna 441
26.3.3.2. Leki blokujące receptory hormonu wzrostu (somatotropiny) 441
26.3.5. Oksytocyna 442
26.3.6. Hormon antydiuretyczny 442
26.3.4.1. Leki hamujące wydzielanie prolaktyny 442
27. HORMONY TARCZYCY I LEKI STOSOWANE W ChOROBACh TARCZYCY - Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna 444
27.1. Trijodotyronina (T3) i tyroksyna (T4) 444
27.2. Leki stosowane w niedoczynności tarczycy 445
27.3. Leki stosowane w leczeniu nadczynności tarczycy 445
27.3.1. Inhibitory wychwytu jodu 446
27.3.2. Pochodne tiouracylu 446
27.4. Preparaty jodu stosowane w chorobach tarczycy 447
27.3.3. Pochodne tioimidazolu 447
28. HORMONY KORY NADNERCZY - Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak 449
28.1. Receptory dla hormonów kory nadnerczy 449
28.2. Mineralokortykosteroidy 450
28.3. Glikokortykosteroidy 451
28.4. Nadnerczowe HORMONY płciowe 456
28.5. Leki hamujące syntezę i działanie hormonów kory nadnerczy 456
28.5.1. Leki hamujące syntezę hormonów kory nadnerczy 456
28.5.2. Leki hamujące działanie hormonów kory nadnerczy 456
29. GONADOTROPINY I HORMONY PŁCIOWE - Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak 458
29.1. Gonadotropiny 458
29.1.1. Gonadotropina FSH 458
29.1.2. Gonadotropina LH 459
29.1.3. Leki wykazujące działanie gonadotropin FSH i LH 460
29.1.4. Leki hamujące wydzielanie gonadotropin w przysadce 460
29.2. Żeńskie HORMONY płciowe 461
29.2.1. Estrogeny 461
29.2.1.1. Estrogeny naturalne 461
29.2.1.2. Estrogeny syntetyczne 464
29.2.1.3. Leki hamujące działanie estrogenów 464
29.2.2. Progesteron i gestageny 465
29.2.2.1. Progesteron 466
29.2.2.2. Gestageny 466
29.2.2.3. Leki hamujące działanie progesteronu 471
29.2.3. Hormonalne środki antykoncepcyjne 472
29.2.3.1. Środki antykoncepcyjne estrogenowo-gestagenowe 472
29.2.4. Hormonalna terapia zastępcza 473
29.2.3.2. Środki antykoncepcyjne zawierające jedynie gestagen 473
29.2.3.3. Środki antykoncepcyjne do stosowania po stosunku 473
29.3. Męskie HORMONY płciowe 474
29.3.1. Testosteron 474
29.3.1.1. Testosteron i estry testosteronu 475
29.3.2. Leki hamujące działanie androgenów 476
29.3.1.2. Metylowe pochodne testosteronu 476
29.3.2.1. Leki blokujące receptory androgenowe 476
29.3.3. Leki anaboliczne 477
29.3.2.2. Leki hamujące syntezę dihydrotestosteronu (inhibitory 5a-reduktazy) 477
29.4. Leki o łącznym działaniu estrogenowym, gestagenowym i androgenowym 478
30. HORMONY TRZUSTKI I LEKI STOSOWANE W LECZENIU CUKRZYCY - Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna 479
30.1. Leki stosowane w leczeniu cukrzycy 479
30.2. Insulina 480
30.2.1. Produkty lecznicze insuliny 481
30.2.1.1. Insuliny ludzkie niemodyfikowane 482
30.2.1.2. Insuliny modyfikowane 483
30.2.1.3. Analogi insuliny ludzkiej 483
30.2.1.4. Mieszaniny insulin 484
30.3. Nieinsulinowe leki przeciwcukrzycowe 486
30.2.1.5. Insulina wziewna 486
30.3.1. Pochodne biguanidu 487
30.3.2. Glitazony (tiazolidynodiony) 488
30.3.3. Pochodne sulfonylomocznika 489
30.3.3.1. Pochodne sulfonylomocznika I generacji 489
30.3.3.2. Pochodne sulfonylomocznika II generacji 490
30.3.3.3. Pochodne sulfonylomocznika III generacji 490
30.3.4. Meglitynidy (glinidy) 491
30.3.4.1. Repaglinid 491
30.3.4.2. Nateglinid 491
30.3.5. Analogi inkretyn (analogi glukagonopodobnego peptydu 1) 492
30.3.5.1. Liraglutyd 492
30.3.5.2. Eksenatyd 492
30.3.5.3. Albiglutyd 493
30.3.5.4. Liksysenatyd 493
30.3.5.5. Semaglutyd 493
30.3.5.6. Dulaglutyd 493
30.3.6. Gliptyny (inhibitory dipeptydylopeptydazy 4) 494
30.3.6.1. Sytagliptyna i wildagliptyna 494
30.3.6.2. Saksagliptyna, linagliptyna i alogliptyna 494
30.3.7. Analogi amyliny uzupełniające działanie insuliny 495
30.3.8. Inhibitory a-glukozydazy 495
30.3.9. Flozyny (inhibitory kotransportera SGLT-2) 496
30.4. Glukagon 497
31. LEKI WPŁYWAjĄCE NA UKŁAD KOSTNY - Waldemar Janiec, Joanna Folwarczna, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak 499
31.1. Procesy przebudowy kości 499
31.2. Leki wpływające na procesy metaboliczne w kościach 502
31.2.1. Parathormon 502
31.2.1.1. Leki hamujące wydzielanie parathormonu (kalcymimetyki) 504
31.2.2. Kalcytonina 505
31.2.3. Witamina D3 506
31.2.4. Leki modyfikujące działanie czynnika wzrostu fibroblastów 23 (FGF23) 509
31.2.5. Wpływ estrogenów na procesy metaboliczne w układzie kostnym 509
31.2.5.1. Selektywne modulatory receptorów estrogenowych w leczeniu osteoporozy 510
31.2.6. Bisfosfoniany 511
31.2.7. Leki hamujące działanie RANKL 514
31.2.8. Leki aktywujące ścieżkę sygnałową Wnt/p-katenina 514
31.2.10. Fluorek sodu 515
31.2.9. Ranelinian strontu 515
31.2.11. Białka morfogenetyczne kości 516
31.2.12. Sole wapnia 517
32. LEKI WPŁYWAjĄCE NA PRZEMIANĘ MATERII - Waldemar Janiec, Aleksandra Janas, Ilona Kaczmarczyk-Sedlak, Joanna Folwarczna 519
32.1. Witaminy 519
32.1.1. Witamina A 519
32.1.1.1. p-Karoten 520
32.1.1.2. Retinoidy 521
32.1.2. Witamina D 524
32.1.3. Witamina E 524
32.1.4. Witaminy K 525
32.1.5. Witamina F (wielonienasycone kwasy tłuszczowe) 526
32.1.6. Witamina B1 526
32.1.7. Witamina B2 527
32.1.8. Witamina PP 527
32.1.10. Witamina B6 528
32.1.9. Kwas pantotenowy 528
32.1.11. Witamina H 529
32.1.12. Kwas foliowy 529
32.1.13. Witamina B12 530
32.1.14. Witamina C 530
32.1.15. Witamina P 531
32.1.16. Leczenie wielowitaminowe 531
32.2. Leki wpływające na przemianę puryn 532
32.2.1. Leki przerywające napady dny 532
32.2.2. Leki hamujące wytwarzanie kwasu moczowego 533
32.2.3. Leki zwiększające wydalanie kwasu moczowego z moczem 534
32.3. Leki wpływające na przemianę lipidów 535
32.2.4. Leki powodujące rozkład kwasu moczowego 535
32.3.1. Leki o działaniu hipolipemicznym 537
32.3.1.1. Leki wiążące kwasy żółciowe (sekwestranty kwasów żółciowych) 538
32.3.1.2. Leki hamujące wchłanianie cholesterolu 538
32.3.1.3. Kwas nikotynowy i jego pochodne 539
32.3.1.4. Statyny (inhibitory reduktazy 3-hydroksy-3-metyloglutarylo-CoA) 540
32.3.1.5. Pochodne kwasu fibrynowego 541
32.3.1.6. Inhibitory PCSK9 542
32.3.1.7. Inne leki o działaniu hipolipemicznym 543
32.4. Leki stosowane w genetycznie uwarunkowanych niedoborach enzymów 544
32.4.1. Leki stosowane w leczeniu choroby Gauchera 544
32.4.2. Leki stosowane w leczeniu choroby Fabry’ego 546
32.4.3. Leki stosowane w chorobie Pompego 546
32.4.4. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydoz 547
32.4.4.1. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu I (obejmującej zespoły: Hurler, Scheiego i Scheiego-Hurler) 547
32.4.4.2. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu II 547
32.4.4.3. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu IV (MPS IV) 548
32.4.4.4. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu VI 548
32.4.4.5. Leki stosowane w leczeniu mukopolisacharydozy typu VII 548
32.4.5. Leki stosowane w leczeniu choroby Wilsona 549
32.4.6. Leki stosowane w leczeniu tyrozynemii 549
32.4.7. Leki stosowane w leczeniu fenyloketonurii 550
32.4.8. Leki stosowane w leczeniu homocystynurii 551
32.4.10. Leki stosowane w leczeniu porfirii 552
32.4.11. Leki stosowane w leczeniu hiperamonemii 552
32.4.9. Leki stosowane w niedoborze karnityny 552
33. LEKI UKŁADU IMMUNOLOGICZNEGO (LEKI IMMUNOTROPOWE) - Waldemar Janiec, Maria Pytlik, Urszula Cegieła 554
33.1. Immunoglobuliny 555
33.1.1. Immunoglobuliny klasy A (IgA) 556
33.1.2. Immunoglobuliny klasy D (IgD) 556
33.1.3. Immunoglobuliny klasy E (IgE) 556
33.1.4. Immunoglobuliny klasy G (IgG) 557
33.1.5. Immunoglobuliny klasy M (IgM) 557
33.1.6. Skład immunoglobulin we krwi 557
33.1.7. Produkty lecznicze immunoglobulin 557
33.1.7.1. Immunoglobuliny nieswoiste 558
33.1.7.2. Immunoglobuliny swoiste skierowane przeciwko określonemu antygenowi 558
33.1.7.3. Surowice immunizujące zawierające zwierzęce immunoglobuliny przeciwko określonym toksynom 559
33.1.7.4. Przeciwciała monoklonalne 559
33.2. Cytokiny 563
33.2.1. Interleukiny 564
33.2.1.1. Interleukina 2 (IL-2) 565
33.2.2. Interferony 566
33.2.2.1. Interferony a i £ 567
33.2.2.2. Interferony y 568
33.3. Leki immunosupresyjne 569
33.3.1. Procesy immunologiczne warunkujące odrzucanie przeszczepu 569
33.3.2. Glikokortykosteroidy 571
33.3.3. Cyklosporyna 571
33.3.4. Związki makrolidowe o działaniu immunosupresyjnym 572
33.3.5. Cytostatyki stosowane jako leki immunosupresyjne 574
33.3.6. Inne leki immunosupresyjne 575
33.3.7. Przeciwciała monoklonalne stosowane w transplantologii oraz w leczeniu chorób autoimmunologicznych 576
33.3.8. Leki immunotropowe stosowane w leczeniu stwardnienia rozsianego 578
33.4. Szczepionki 582
33.5. Środki stosowane do immunomodulacji 590
33.5.1. Związki otrzymywane syntetycznie (nieswoiste immunostymulatory syntetyczne) 590
33.5.2. Preparaty pochodzenia roślinnego stosowane do immunomodulacji 591
34. LEKI STOSOWANE W LECZENIU NOWOTWORÓW - Urszula Cegieła, Waldemar Janiec, Maria Pytlik 592
34.1. Leki cytostatyczne 592
34.1.1. Leki alkilujące 595
34.1.1.1. Pochodne iperytu azotowego 596
34.1.1.2. Pochodne nitrozomocznika 597
34.1.1.3. Estry kwasu sulfonowego 598
34.1.1.4. Triazeny 598
34.1.1.5. Nieorganiczne kompleksy platyny 599
34.1.2. Antybiotyki przeciwnowotworowe 600
34.1.3. Pochodne kamptotecyny 602
34.1.4. Lignany 603
34.1.5. Ekteinascydyny 603
34.1.6. Antymetabolity 604
34.1.6.1. Antymetabolity puryn 604
34.1.6.2. Antymetabolity pirymidyn 605
34.1.6.3. Antyfoliany 607
34.1.7. Hydroksykarbamid 608
34.1.8. Alkaloidybarwinka 609
34.1.10. Epotilony 610
34.1.9. Taksany 610
34.1.11. Halichondryny 611
34.1.12. Enzymy 611
34.2. Inhibitory kinaz białkowych 612
34.2.1. Inhibitory kinaz tyrozynowych 615
34.2.1.1. Inhibitory kinaz ABL-BCR, PDGFR i c-KIT 615
34.2.1.2. Inhibitory kinaz ABL-BCR i SRC 616
34.2.1.3. Inhibitory kinaz VEGFR, PDGFR i c-KIT 616
34.2.1.4. Inhibitory kinaz VEGFR, EGFR i RET 617
34.2.1.5. Inhibitory kinazy ALK 617
34.2.1.6. Inhibitory kinazy BTK 618
34.2.1.7. Inhibitory kinazy EGFR 618
34.2.1.10. Inhibitory kinazy MET 619
34.2.1.8. Inhibitory kinaz JAK 619
34.2.1.9. Inhibitory kinazy c-KIT 619
34.2.1.11. Inhibitory kinazy TRK 620
34.2.1.12. Inhibitory kinazy FLT3 620
34.2.2. Inhibitory kinaz serynowo-treoninowych 621
34.2.1.13. Inhibitory kinazy VEGFR 621
34.2.2.1. Inhibitory kinazy BRAF 621
34.2.2.2. Inhibitory kinaz MEK 622
34.2.2.3. Inhibitory kinaz CDK 622
34.3. Leki stosowane w immunoterapii nowotworów 623
34.3.1. Przeciwciała monoklonalne 623
34.3.1.1. Przeciwciała monoklonalne nieskoniugowane 623
34.3.1.2. Przeciwciała monoklonalne skoniugowane 634
34.3.2. Immunoterapia adoptywna 636
34.3.3. Leki immunomodulujące 637
34.4. Leki hormonalne 639
34.4.1. Terapia hormonalna raka piersi u kobiet 640
34.4.1.1. Analogi gonadoliberyny 641
34.4.1.2. Inhibitory aromatazy 641
34.4.2. Terapia hormonalna raka gruczołu krokowego 642
34.4.1.3. Selektywne modulatory receptorów estrogenowych (SERM) 642
34.4.2.1. Inhibitor biosyntezy androgenów 643
34.4.2.2. Analogi gonadoliberyny 643
34.4.2.3. Antagoniści gonadoliberyny 644
34.4.2.4. Estrogeny stosowane w leczeniu raka gruczołu krokowego 644
34.4.2.5. Antyandrogeny 644
34.5. Inne leki stosowane w leczeniu nowotworów 645
34.5.1. Inhibitory proteasomu 645
34.5.2. Inhibitory deacetylaz histonów 646
34.5.3. Inhibitory kinazy serynowo-treoninowej m-TOR 647
34.5.4. Inhibitory szlaku sygnałowego Hedgehog 648
34.5.5. Inhibitory polimerazy poli-ADP-rybozy 649
34.5.6. Agoniści receptorów retinoidowych 650
34.5.7. Białka fuzyjne 650
34.5.8. Inhibitory kinazy 3-fosfatydyloinozytolu 651
34.5.9. Inhibitory Bcl-2 651
34.5.10. Inhibitory dehydrogenaz izocytrynianowych 652
34.5.11. Terapeutyczne produkty radiofarmaceutyczne 652
35. LEKI STOSOWANE W ZAKAŻENIACh I ChOROBACh INWAZYjNYCh - Barbara Nowińska, Waldemar Janiec, Leszek Śliwiński 654
35.1. Leki stosowane w zakażeniach bakteryjnych 654
35.1.1. Antybiotyki hamujące syntezę ściany komórkowej bakterii 654
35.1.1.1. Antybiotyki p-laktamowe 655
35.1.1.2. Antybiotyki glikopeptydowe i glikolipopeptydowe 667
35.1.1.3. Antybiotyki peptydowe: bacytracyna 668
35.1.2. Antybiotyki zakłócające funkcjonowanie błony komórkowej bakterii 669
35.1.1.4. Fosfomycyna 669
35.1.1.5. Cykloseryna 669
35.1.2.1. Polimyksyny 670
35.1.2.2. Antybiotyki peptydowe: gramicydyna 670
35.1.3. Antybiotyki hamujące biosyntezę białek bakteryjnych 671
35.1.2.3. Antybiotyki polienowe 671
35.1.2.4. Daptomycyna 671
35.1.3.1. Ryfamycyny 671
35.1.3.2. Aminoglikozydy 672
35.1.3.3. Tetracykliny 675
35.1.3.4. Chloramfenikol 678
35.1.3.5. Makrolidy 678
35.1.3.6. Ketolidy 680
35.1.3.7. Linkozamidy 681
35.1.3.8. Streptograminy 682
35.1.3.10. Pleuromutyliny 683
35.1.3.9. Fusydany 683
35.1.4. Syntetyczne leki przeciwbakteryjne 684
35.1.3.11. Mupirocyna 684
35.1.4.1. Sulfonamidy i ich połączenia 684
35.1.4.2. Chinolony i fluorochinolony 685
35.1.4.3. Pochodne oksazolidynonu 688
35.1.4.4. Inne leki chemioterapeutyczne 688
35.2. Leki stosowane w zakażeniach Mycobacterium 690
35.2.1. Leki przeciwgruźlicze 690
35.3. Leki stosowane w zakażeniach grzybiczych 694
35.2.2. Leki przeciwtrądowe 694
35.3.1. Antybiotyki przeciwgrzybicze 694
35.3.1.1. Antybiotyki polienowe 694
35.3.1.2. Antybiotyki o budowie spiranowej 695
35.3.2. Syntetyczne leki przeciwgrzybicze 696
35.3.2.1. Azole 696
35.3.2.2. Pochodne alliloaminy 698
35.3.2.3. Pochodne morfoliny 699
35.3.2.4. Kandyny 699
35.3.2.5. Inne leki przeciwgrzybicze 700
35.4. Leki stosowane w zakażeniach wirusami 701
35.3.3. Antyseptyki przeciwgrzybicze 701
35.4.1. Leki stosowane w zakażeniach wywołanych herpeswirusami 702
35.4.1.1. Leki stosowane w zakażeniach wirusem opryszczki oraz ospy wietrznej i półpaśca 702
35.4.1.2. Leki stosowane w zakażeniach wirusem cytomegalii 704
35.4.2. Leki stosowane w zakażeniach wywołanych HIV 705
35.4.2.1. Leki hamujące wnikanie HIV do komórki 706
35.4.2.2. Leki ingerujące w procesy replikacji wirusów wewnątrz zakażonych komórek 707
35.4.3. Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu B i/lub typu C 713
35.4.3.1. Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu B 713
35.4.3.2. Leki stosowane w wirusowym zapaleniu wątroby typu C 715
35.4.4. Leki stosowane w profilaktyce i leczeniu grypy 717
35.4.4.1. Amantadyna i jej pochodne 718
35.4.4.2. Inhibitory neuraminidazy 718
35.4.5. Leki stosowane w zakażeniach wywołanych innymi wirusami 719
35.4.4.3. Inhibitory endonukleazy kwaśnego białka polimerazy 719
35.5. Leki stosowane w zakażeniach pierwotniakami 721
35.5.1. Leki stosowane w zimnicy (malarii) 721
35.5.1.1. Chinina i pochodne 4-aminochinoliny 722
35.5.1.2. Pochodne 8-aminochinoliny 723
35.5.1.3. Pochodne diaminopirymidyny 723
35.5.1.4. Pochodne fluorenu 724
35.5.1.5. Pochodne biguanidyny 724
35.5.1.6. Pochodne naftochinonu 724
35.5.1.7. Pochodne artemizyny 724
35.5.2. Leki stosowane w zakażeniach świdrowcami (trypanosomozach) 726
35.5.2.1. Leki stosowane w leczeniu trypanosomozy afrykańskiej 726
35.5.3. Leki stosowane w rzęsistkowicy 727
35.5.2.2. Leki stosowane w leczeniu trypanosomozy amerykańskiej 727
35.5.3.1. Pochodne nitroimidazolu 727
35.5.4. Leki stosowane w pełzakowicy 728
35.5.3.2. Leki o różnej budowie chemicznej 728
35.5.5. Leki stosowane w giardiazie (lambliozie) 729
35.5.6. Leki stosowane w leiszmaniozach 730
35.5.7. Leki stosowane w toksoplazmozie 730
35.5.8. Leki stosowane w pneumocytozie 730
35.6. Leki stosowane w zakażeniach organizmami wielokomórkowymi 731
35.6.1. Leki stosowane w zakażeniach robakami obłymi 731
35.6.2. Leki stosowane w zakażeniach robakami płaskimi 732
36. LEKI STOSOWANE W OKULISTYCE - Barbara Nowińska, Waldemar Janiec 733
36.1. Leki stosowane w stanach zapalnych narządu wzroku wywołanych drobnoustrojami chorobotwórczymi 733
36.1.1. Leki przeciwbakteryjne 733
36.1.2. Leki przeciwwirusowe 735
36.1.3. Leki przeciwgrzybicze 735
36.2. Leki stosowane w nieinfekcyjnych stanach zapalnych narządu wzroku 736
36.1.4. Inne leki przeciwbakteryjne i leki ściągające 736
36.2.1. Leki przeciwhistaminowe i przeciwalergiczne 736
36.2.2. Kortykosteroidy i ich połączenia 737
36.2.3. Niesteroidowe leki przeciwzapalne 738
36.3. Leki stosowane w jaskrze 739
36.2.4. Leki pobudzające receptory a-adrenergiczne 739
36.2.5. Adalimumab 739
36.3.1. Analogi prostaglandyn 740
36.3.2. Leki p-adrenolityczne 741
36.3.3. Inhibitory anhydrazy węglanowej 741
36.3.4. Leki sympatykomimetyczne 742
36.3.5. Leki cholinomimetyczne 742
36.3.6. Inhibitory kinaz serynowo-treoninowych (ROCK) 743
36.4. Leki stosowane w zaćmie 744
36.5. Leki stosowane w związanym z wiekiem zwyrodnieniu plamki (AMD) 744
36.5.1. Metody leczenia wysiękowej postaci AMD 745
36.5.2. Leki wywierające działanie antagonistyczne do VEGF 745
36.5.3. Możliwości prewencji i terapii AMD 746
36.6. Leki stosowane w leczeniu schorzeń pogranicza szklistkowo-siatkówkowego 747
36.7. Leki stosowane w zespole „suchego oka” 747
36.8. Leki stosowane w rzadkich schorzeniach narządu wzroku 749
36.8.1. Leki stosowane w leczeniu cystynozy 749
36.8.2. Leki stosowane w dziedzicznej neuropatii nerwu wzrokowego Lebera 749
36.8.3. Leki stosowane we wrodzonej ślepocie Lebera 749
36.9. Leki (środki) stosowane w diagnostyce chorób oka 750
36.9.1. Środki znieczulające miejscowo 750
36.9.2. Leki rozszerzające źrenicę i porażające mięsień rzęskowy 750
37. LEKI DERMATOLOGICZNE - Joanna Folwarczna, Waldemar Janiec 752
37.1. Leki stosowane w stanach zapalnych skóry 752
37.1.1. Glikokortykosteroidy stosowane miejscowo w chorobach skóry 752
37.1.2. Inhibitory kalcyneuryny 755
37.1.3. Inhibitory fosfodiesterazy 4 stosowane miejscowo 756
37.1.4. Leczenie biologiczne atopowego zapalenia skóry 756
37.1.5. Środki o działaniu ściągającym 756
37.1.6. Środki o działaniu adsorpcyjnym 757
37.1.7. Środki osłaniające 758
37.1.8. Inne środki przeciwzapalne 758
37.2. Leki stosowane w zakażeniach skóry 759
37.2.1. Leki przeciwbakteryjne 759
37.2.1.1. Środki odkażające i antyseptyczne 759
37.2.2. Leki przeciwwirusowe 763
37.2.1.2. Antybiotyki i inne chemioterapeutyki stosowane miejscowo 763
37.2.3. Leki przeciwgrzybicze 764
37.2.4. Leki przeciwpasożytnicze 764
37.3. Leki stosowane pomocniczo w leczeniu trudno gojących się ran i owrzodzeń 765
37.4. Leki stosowane w nadmiernym rogowaceniu naskórka (środki keratolityczne) 766
37.5. Leki stosowane w świądzie skóry 766
37.6. Leki stosowane w łuszczycy 767
37.6.1. Środki o właściwościach fototoksycznych 768
37.6.2. Retinoidy 768
37.6.3. Analogi witaminy 1,25-(OH)2D3 768
37.6.4. Środki redukujące 769
37.6.5. Inhibitory fosfodiesterazy 4 stosowane w leczeniu łuszczycy 769
37.6.6. Leki biologiczne stosowane w leczeniu łuszczycy 769
37.7. Leki stosowane w trądziku pospolitym 771
37.6.7. Fumaran dimetylu 771
37.7.1. Leczenie miejscowe trądziku 771
37.7.2. Leczenie ogólne trądziku 772
37.8. Leki stosowane w trądziku różowatym 773
37.9. Leki stosowane przeciwko wypadaniu włosów 773
37.10. Leki stosowane przeciwko nadmiernemu owłosieniu 774
37.11. Środki chroniące przed promieniowaniem słonecznym 774
37.12. Środki o działaniu drażniącym skórę 775
37.13. Środki żrące i przyżegające 776
SKOROWIDZ 778