"Od intuicji językowej"

Spis treści

Pierwotność intuicji w poznawaniu i języku Czesław S. Nosal 10

WPROWADZENIE 10

WSTĘP 14

1. Intuicja w psychologii 22

CZĘŚĆ PIERWSZA 22

1.1. Intuicja jako jedna z podstawowych funkcji świadomości – ujęcie Carla Gustava Junga 23

1.1.1. Intuicja towarzysząca myśleniu, uczuciu i percepcji 31

1.1.2. Znaczenie nieświadomości w przetwarzaniu informacji. Nieświadomość zbiorowa a indywidualna 34

1.2. Intuicja jako szybkie myślenie – ujęcie Daniela Kahnemana 40

1.2.1. Myślenie szybkie a pamięć skojarzeniowa 42

1.2.2. Heurystyki jako sposoby działania oparte na intuicji 44

1.2.3. Ograniczenia intuicji 46

1.3. Intuicja jako nieświadoma inteligencja – ujęcie Gerda Gigerenzera 48

1.3.1. Od ogólnych zdolności kognitywnych do ogólnych reguł 51

1.3.2. „Pierwsza myśl najlepsza” 54

1.3.3. Intuicja w codziennej komunikacji 58

1.4. Intuicja jako podstawa uczenia się implicytnego – koncepcja Czesława S. Nosala 60

1.4.1. Komplementarność inteligencji i intuicji w uczeniu się w trybie implicite 64

1.4.2. Uczenie się w trybie implicite a związek z inteligencją ogólną 66

Wnioski 67

2. Intuicja w językoznawstwie 71

2.1. Intuicja w gramatyce generatywno-transformacyjnej Noama Chomsky’ego 73

2.1.1. Gramatyka uniwersalna 78

2.1.2. Rozróżnienie między kompetencją językową a performancją 81

2.1.3. Struktura powierzchniowa a struktura głęboka 85

2.1.3.1. Hipoteza językowej intuicji modularnej 88

2.2. Intuicja i akt przed-wypowiedzeniowy we francuskiej myśli językoznawczej 90

2.2.1. Psychomechanika i mechanika intuicyjna – koncepcja Gustave’a Guillaume’a 91

2.2.1.1. Język i intuicja w ujęciu psychomechaniki 93

2.2.1.2. Ruch myśli leżący u podstaw powstawania słów 96

2.2.1.3. Nieświadomość vs widzenie 97

2.2.2. Teoria wypowiadania Émile’a Benveniste’a i intuicyjne „ja” wypowiadającego się 100

2.2.2.1. Semiotyka vs semantyka a obecność intuicji 103

2.2.2.2. Znak językowy i rola intuicji w tworzeniu znaku 104

2.2.3. Składnia strukturalna i intuicyjne połączenia pomiędzy wyrazami – koncepcja Luciena Tesnière’a 106

2.2.3.1. Powiązania w strukturze wewnętrznej zdania a domysł językowy 109

Wnioski 111

3. Intuicja w glottodydaktyce 116

3.1. Nieświadome nabywanie a świadome uczenie się języka obcego 117

3.2. Wiedza implicytna i rola intuicji 121

3.2.1. Wiedza implicytna vs świadoma wiedza zautomatyzowana 124

3.2.2. Badania nad wiedzą językową uczących się L2 126

3.3. Intuicja a domysł językowy i rozumowanie indukcyjne 130

3.4. Intuicja jako strategia uczenia się języka obcego i cecha dobrego ucznia 135

3.5. Intuicja a wrażliwość językowa 137

3.6. Intuicja językowa jako wyczucie językowe – w kierunku kształcenia intuicji w nauczaniu formalnym 143

3.7. Wszechobecna, wielopostaciowa i stopniowalna intuicja językowa wspierająca użytkownika w nauce i użyciu języka – koncepcja Valérie Derkx 147

3.7.1. Intuicja a użytkownicy języka: od typologii użytkowników do typologii intuicji 150

3.7.2. Typy intuicji językowej – klasyfi kacja według Valérie Derkx 157

3.7.2.1. Intuicja fonetyczna 158

3.7.2.2. Intuicja morfologiczna 160

3.7.2.3. Intuicja składniowa 161

3.7.2.4. Intuicja leksykalno-semantyczna 163

3.7.2.5. Intuicja pragmatyczna 166

3.7.2.6. Intuicja stylistyczna 168

3.8. Intuicja językowa w kształceniu oraz ewaluacji językowych kompetencji komunikacyjnych – ujęcie Europejskiego systemu opisu kształcenia językowego 169

3.9. Intuicja językowa w glottodydaktyce – podsumowanie. W kierunku badania zachowań intuicyjnych w L2 172

4. Zachowania intuicyjne w języku obcym: badanie własne 178

CZĘŚĆ DRUGA 178

4.1. Przedmiot, cele i pytania badawcze 178

4.2. Diagnoza poprzeczna w badaniu językowych zachowań intuicyjnych 180

4.3. Narzędzia badawcze i operacjonalizacja zachowań intuicyjnych 184

4.3.1. Test oceny poprawności gramatycznej w limitowanym czasie 188

4.3.2. Test oceny poprawności gramatycznej bez presji czasu uwzględniający wiedzę metajęzykową 193

4.3.3. Test wnioskowania znaczeń w limitowanym czasie 198

4.3.4. Test wnioskowania znaczeń bez presji czasu 200

4.3.5. Ankieta ukierunkowana na poznanie reprezentacji intuicji językowej uczestników badania 202

4.3.6. Ankieta samooceny w zakresie zachowań intuicyjnych w L2 203

4.3.7. Zastosowane narzędzia badawcze: podsumowanie 204

4.4. Procedura badawcza 205

4.5. Charakterystyka grupy badawczej 206

4.6. Uzyskane wyniki badania 208

4.6.1. Wyjaśnienia wstępne 208

4.6.2. Zachowania intuicyjne w L2 – odpowiedź na pytanie o poziom poprawnych zachowań intuicyjnych 210

4.6.3. Zachowania intuicyjne w L2 – odpowiedź na pytanie o tendencję w rozwoju zachowań intuicyjnych 225

4.6.4. Zachowania intuicyjne w L2 – odpowiedź na pytanie o reprezentacje intuicji językowej uczestników badania 231

4.6.5. Zachowania intuicyjne w L2 – odpowiedź na pytanie o poziom poprawnej samooceny w zakresie zachowań intuicyjnych 242

4.7. Podsumowanie wyników badania. Wnioski końcowe 248

Zakończenie 252

Bibliografia 258

Spis tabel 266

Spis rysunków 268

Załączniki 270

Załącznik 1. Jądrowe estymatory gęstości – ujęcie poglądowe wraz z wartościami 270

Załącznik 2. Jądrowe estymatory gęstości – ujęcie poglądowe 271

Załącznik 3. Reprezentacja sferyczna wyróżnionych typów intuicji językowej na podstawie uzyskanych wyników badania własnego 272

Załącznik 4. Ankieta na temat reprezentacji intuicji językowej 273

Załącznik 5. Test oceny poprawności gramatycznej w limitowanym czasie 274

Załącznik 6. Test wnioskowania znaczeń w limitowanym czasie 277

Załącznik 7. Test oceny poprawności gramatycznej bez presji czasu uwzględniający wiedzę metajęzykową 279

Załącznik 8. Test wnioskowania znaczeń bez presji czasu 282

Załącznik 9. Ankieta samooceny w zakresie działań intuicyjnych w L2 283

Indeks rzeczowy 284

Résumé 288

Summary 290