"Pokolenie (nie)obecne. Uwarunkowania i procesy obywatelskiej aktywności i bierności młodych dorosłych"

Spis treści

1. Wprowadzenie 10

1.1. Źródła analiz 14

2. Współczesna agora – obywatelska sfera publiczna: główne ujęcia teoretyczne 18

2.1. Modele sfery publicznej 19

Perspektywa agonistyczna Hannah Arendt 20

Legalistyczne ujęcie sfery publicznej – model liberalny 22

Dyskursywna sfera publiczna Jürgena Habermasa 25

Publiczne vs. prywatne – spojrzenie krytyczne 27

2.2. Znaczące konteksty współczesnej agory 32

Kryzys gospodarki czy kryzys idei? 32

Młodzi dorośli i ich wersja kryzysu globalnego 36

Neoliberalizm jako źródło globalnej anomii? 39

Neoliberalna Europa – koniec projektu? 42

„Polityka żywych trupów”. Generacja zagubiona czy porzucona? 45

Pandemia – okres egoizmów czy solidarności społecznej? 47

Populizm jako racjonalna forma uczestnictwa społecznego 51

Młodzież a populizm 56

2.3. Obecni i nieobecni aktorzy sfery publicznej. Obywatelskość – idea i praktyka 63

Natura i wzory uczestnictwa obywatelskiego 63

Od liberalnego i republikańskiego modelu obywatelskości do pytań o istotę nowoczesnego społeczeństwa obywatelskiego 64

Komponenty postaw obywatelskich 67

Wzory zachowań obywatelskich 70

Korelaty obywatelskości 73

Obecni i nieobecni aktorzy polskiej sfery publicznej 77

2.4. Wyłanianie się nowych form obywatelstwa 79

Demokracja w działaniu czy kontrdemokracja? 79

Gwizdanie na alarm – kontrdemokracja, czyli obywatelski nadzór 80

Zwrot deliberatywny 83

Aktywność pozorowana – cyniczne podpięcie się pod system? 85

3. Młodzi Polacy jako obywatele 90

3.1. Podstawowe ustalenia – przegląd literatury 90

W(y)łączenie młodych. Depolityzacja stylu życia młodzieży 90

Formy wycofania – bierni, ale nie jednakowo 91

3.2. Konwencjonalne i niekonwencjonalne formy uczestnictwa w demokracji 93

Konwencjonalna aktywność polityczna 94

Zachowania wyborcze 94

Pozawyborcze konwencjonalne działania polityczne 99

Zainteresowanie polityką i nastawienie do demokracji a aktywność wyborcza 100

Aktywność pozakonwencjonalna 105

Pozakonwencjonalna aktywność obywatelska o charakterze politycznym 105

Pozakonwencjonalna aktywność obywatelska o charakterze prospołecznym 108

Poziom aktywności niekonwencjonalnej 110

Podsumowanie 112

3.3. Wzory obywatelskości młodych 113

Młodzi dorośli jako współcześni obywatele 114

Hipoteza kumulatywnego moratorium rozwoju społecznego 121

Frustracja osiągnięciami jako źródło wycofania obywatelskiego 125

Orientacje społeczne młodych dorosłych a aktywność w sferze publicznej 129

Typ mentalności. Orientacje normatywne 129

4. Zakończenie. W poszukiwaniu straconego (uśpionego?) potencjału obywatelskiego zaangażowania 136

Dojrzewanie do obywatelskości – młodzi dorośli a ich rodzice w wieku młodzieńczym 136

Literatura 144

Raporty z badań i statystyki publiczne 155

Bazy danych 157

Wykaz tabel 158

Wykaz rycin 160