"Ciąża wielopłodowa"
Identyfikator Librowy: 270924
Spis treści
Przedmowa 20
1. Ciąża wielopłodowa ciążą wysokiego ryzyka – Grzegorz H. Bręborowicz 22
2. Rys historyczny – Witold Malinowski 24
2.1. Bliźnięta w mitologiach i wierzeniach 24
Mitologia mezopotamska 24
Mitologia grecka 26
Mitologia rzymska 28
Mitologia Słowian 29
Indonezja – wyspa Bali 33
Mitologia afrykańska 33
2.2. Troje, czworo i więcej… 37
Siedmioro i więcej 37
Sześcioro i mniej 39
3. Epidemiologia – Grzegorz H. Bręborowicz, Witold Malinowski 44
3.1. Częstość ciąż wielopłodowych 45
3.2. Płeć dzieci z ciąż wielopłodowych 47
3.3. Stan zdrowia i długość życia osób z ciąż wielopłodowych 48
3.4. Rozwój intelektualny i socjalny 50
3.5. Czynniki wpływające na częstość ciąż wielopłodowych oraz ich wynik 50
Wiek kobiety 50
Czynnik geograficzny 52
Czynniki etniczne 53
Dieta matki 53
Czynniki genetyczne – tendencje rodzinne 55
4. Mechanizmy powstawania ciąży wielopłodowej – Witold Malinowski 60
4.1. Ciąża dwuzygotyczna – DZ 61
Czynniki wpływające na powstawanie ciąży bliźniaczej dwuzygotycznej (DZ) 61
Nadpłodnienie 65
Dodatkowe zapłodnienie 69
4.2. Bliźnięta dwuzygotyczne jednokosmówkowe dwuowodniowe (DZJKDO) 72
4.3. Bliźnięta jednozygotyczne dwuplemnikowe lub łtorazygotyczne (polar body twins, sesquizygotic twinning) 78
4.4. Ciąża bliźniacza jednozygotyczna (JZ) 80
Podział blastomerów w trakcie wylęgania zygoty 84
Wrodzona skłonność oocytów do podziału 84
Osłabienia połączenia między blastomerami 85
Apoptoza komórki/komórek w obrębie tarczy zarodkowej 86
Zmiany w obrębie osłonki przejrzystej 86
Przeszczep komórek tarczy zarodkowej w trakcie procesu zapadnięcia się blastocysty 87
Techniki wspomaganego rozrodu a jednozygotyczne ciąże bliźniacze 88
5. Genetyczne podłoże ciąż bliźniaczych – Karolina Gruca-Stryjak, Anna Latos-Bieleńska 92
5.1. Analiza rodowodów w badaniach genetycznej predyspozycji do ciąż bliźniaczych 94
5.2. Poszukiwania genów kandydatów 95
Gen FSHB 96
Gen PIAS1 97
Gen SMAD3 97
Gen CALML4 98
Gen SERPINA1 98
Gen SKOR1 98
6. Techniki rozrodu wspomaganego a ciąża wielopłodowa – Michał Radwan 100
6.1. Niepłodność w XXI wieku – nowe trendy w terapii 100
6.2. Ciąża wielopłodowa po ART 103
Ciąża wielopłodowa po dawstwie komórek jajowych (ED) 106
Wyniki perinatalne ciąży bliźniaczej po IVF w porównaniu z naturalną bliźniaczą 106
Wyniki perinatalne ciąży pojedynczej po ART w porównaniu z ciążą bliźniaczą po ART 106
Ciąża jednozygotyczna 107
7. Zmiany w ustroju ciężarnej w ciąży wielopłodowej – Elżbieta Ronin-Walknowska, Tomasz Płonka, Marek Bilar 110
7.1. Zmiany anatomiczne 111
7.2. Układ krążenia 112
7.3. Układ oddechowy 113
7.4. Układ pokarmowy 113
7.5. Skóra 114
7.6. Krew 114
7.7. Zmiany psychiczne 115
8. Diagnostyka stanu płodu w ciąży wielopłodowej 118
8.1. Aktywność ruchowa płodów – Grzegorz H. Bręborowicz 118
8.2. Ocena częstości serca płodów – kardiotokografia – Grzegorz H. Bręborowicz 121
Aspekty techniczne kardiotokografii w ciąży wielopłodowej 121
Analiza zapisów kardiotokograficznych 122
Kliniczne aspekty badania kardiotokograficznego w ciąży wielopłodowej 122
8.3. Ocena ultrasonograficzna ciąż wielopłodowych – Agata Szpera-Goździewicz 126
Ocena ultrasonograficzna wieku ciążowego 127
Ocena ultrasonograficzna położenia płodów 128
Zjawisko okołoporodowej zamiany (the perinatal switch phenomenon) 128
Ocena ultrasonograficzna kosmówkowości i owodniowości 129
Nadzór ultrasonograficzny nad ciążami wielopłodowymi 132
Badanie prenatalne I trymestru 134
Nieinwazyjna diagnostyka prenatalna (NIPT, noninvasive prenatal testing) 136
Ocena ryzyka wystąpienia aneuploidii w ciąży trojaczej 136
Znaczenie rozbieżności w pomiarach NT lub CRL oraz obecności odwróconej fali a w przewodzie żylnym w I trymestrze ciąży 137
Badanie ultrasonograficzne ze szczegółową oceną anatomii płodu 138
Ocena ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego 139
Badanie dopplerowskie 140
8.4. Badanie echokardiograficzne u płodów z ciąży wielopłodowej – Maria Respondek-Liberska 143
Definicje 146
Rozpoznania 147
Wady i ograniczenia badania echokardiograficznego w ciąży wielopłodowej 161
8.5. Wady wrodzone i anomalie chromosomowe płw ciążach wielopłodowych – Maciej Słodki, Agnieszka Żalińska, Maria Respondek-Liberska 163
Rodzaje wad w ciąży wielopłodowej 163
Wady charakterystyczne dla ciąży wielopłodowej 164
Poród noworodka z wadą wrodzoną z ciąży wielopłodowej 167
Diagnostyka prenatalna w ciąży wielopłodowej 172
9. Choroby matki wikłające przebieg ciąży wielopłodowej 176
9.1. Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – Grzegorz H. Bręborowicz, Andrzej K. Bręborowicz 176
Definicja 176
Epidemiologia 176
Etiologia 177
Czynniki ryzyka 177
Rozpoznanie 177
Profilaktyka 178
Rozpoznanie żnicowe 178
Leczenie 179
Rokowanie 179
9.2. Nadciśnienie tętnicze – Bożena Leszczyńska-Gorzelak, Radzisław Mierzyński, Elżbieta Poniedziałek-Czajkowska 181
Klasyfikacje chorób nadciśnieniowych 182
Patofizjologia preeklampsji 183
Powikłania płodowe i matczyne 184
Prowadzenie i rozwiązanie ciąży 185
Predykcja i profilaktyka preeklampsji 186
9.3. Konflikt serologiczny – Mirosław Wielgoś, Longin Marianowski 190
9.4. Choroby wątroby – Olimpia Sipak, Wojciech Halec 194
Cholestaza ciężarnych 194
Ostre ciążowe stłuszczenie wątroby 196
Zespół HELLP 198
Wirusowe zapalenia wątroby w ciąży 200
Marskość wątroby 202
Choroba Wilsona 203
Zespół Budda-Chiariego 203
Ciąża po przeszczepie wątroby 204
9.5. Ciąża bliźniacza a matczyna hiperglikemia – Ewa Wender-Ożegowska, Paweł Gutaj 207
Patomechanizm zmian w gospodarce węglowodanowej w ciąży 207
Cukrzyca ciążowa a ciąża bliźniacza 209
Otyłość i insulinooporność 209
Diagnostyka cukrzycy ciążowej w ciąży bliźniaczej 212
Leczenie cukrzycy ciążowej 213
9.6. Zaburzenia endokrynologiczne – Iwona Szydłowska, Andrzej Starczewski 217
Choroby przysadki mózgowej 217
Choroby nadnerczy w ciąży 220
Choroby tarczycy w ciąży 226
9.7. Ciąża wielopłodowa w zaawansowanym wieku rozrodczym – Małgorzata Waszak 233
Częstość porodów w zaawansowanym wieku matki 233
Zaawansowany wiek matki a możliwości reprodukcyjne 234
Techniki wspomaganego rozrodu 236
Zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka wynikające z zaawansowanego wieku matki 238
Powikłania w ciąży wielopłodowej związane z zaawansowanym wiekiem matki 239
Poradnictwo dla matek w zaawansowanym wieku rozrodczym 244
10. Powikłania w przebiegu ciąży wielopłodowej 248
10.1. Obumarcie płodu w ciąży wielopłodowej 248
Zanikający płód (vanishing twin) – Grzegorz H. Bręborowicz, Andrzej K. Bręborowicz 248
Zgon wewnątrzmaciczny jednego z płodów – Grzegorz H. Bręborowicz 252
10.2. Nieprawidłowy czas trwania ciąży wielopłodowej 260
Poronienie – Grzegorz H. Bręborowicz, Andrzej K. Bręborowicz 260
Poród przedwczesny – Jarosław Kalinka, Adam Bitner 265
Ciąża przenoszona – Katarzyna Kawka-Paciorkowska 276
10.3. Niewydolność cieśniowo-szyjkowa – Grzegorz H. Bręborowicz 280
Etiologia 281
Leczenie 281
Rozpoznanie 281
10.4. Krwotoki położnicze – Grzegorz H. Bręborowicz 288
Epidemiologia 288
Czynniki ryzyka 289
Postępowanie w krwotokach poporodowych 290
Profilaktyka krwotoków położniczych 290
10.5. Selektywne ograniczenie wzrastania płodu – Katarzyna Kosińska-Kaczyńska, Andrzej Torbé 291
Kryteria diagnostyczne 292
Patogeneza 292
Diagnostyka – klasyfikacja 293
Postępowanie 296
10.6. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych – Grzegorz H. Bręborowicz 299
Epidemiologia 299
Etiologia 300
Patofizjologia 300
Rozpoznanie 301
Postępowanie 302
Rokowanie 304
10.7. Ciążowa choroba trofoblastyczna – Witold Malinowski, Adam Skoneczny 307
Zaśniad groniasty całkowity 309
Zwyrodnienie zaśniadowe kosmków 309
Zaśniad groniasty częściowy (mola hydatidosa partialis) 318
Rak kosmówki (choriocarcinoma) 321
10.8. Heterotopowa ciąża bliźniacza – Witold Malinowski 326
Czynniki ryzyka 327
Ciąża heterotropowa jajowodowa 328
Ciąża brzuszna 333
Ciąża ektopowa w bliźnie po cięciu cesarskim 335
Ciąża heterotopowa w szyjce macicy 337
10.9. Chimeryzm – Witold Malinowski 342
Podział 343
Częstość występowania 344
Etiologia i patogeneza 345
Mikrochimeryzm 350
Hybryda 352
Cyborg 355
11. Powikłania charakterystyczne dla ciąż jednokosmówkowych 358
11.1. Zespół przetoczenia krwi między płodami (TTTS) – Krzysztof Preis, Małgorzata Świątkowska-Freund 358
Etiologia 359
Klasyfikacja 359
Rozpoznanie 361
Diagnostyka różnicowa 362
Leczenie 363
Rokowanie 366
Etiologia 368
11.2. Zespół odwróconej perfuzji tętniczej (TRAP) – Michał Lipa, Mirosław Wielgoś 368
Diagnostyka 370
Leczenie 371
Rokowanie 371
Etiologia i patofizjologia 374
11.3. Zespół anemia-policytemia (TAPS) – Michał Lipa, Dorota A. Bomba-Opoń 374
Diagnostyka 375
Leczenie 380
11.4. Bliźnięta niecałkowicie rozdzielone – Grzegorz H. Bręborowicz 382
Etiologia 383
Epidemiologia 383
Klasyfikacja płłkowicie rozdzielonych 383
Rozpoznanie 386
Leczenie 387
Rokowanie 388
11.5. Bliźnięta pasożytujące – asymetryczny rozdział pł– Witold Malinowski 390
Płód pasożytujący wewnętrznie 390
Płody pasożytujące zewnętrzne 396
12. Opieka nad ciężarną w ciąży wielopłodowej – Krzysztof Czajkowski, Grzegorz H. Bręborowicz 400
12.1. I trymestr ciąży 401
Badania prenatalne 401
Opieka położnicza 401
12.2. II trymestr ciąży 403
Czynniki ryzyka 403
12.3. III trymestr ciąży 404
12.4. Poród 404
13. Poród i połóg w ciąży wielopłodowej 408
13.1. Poród w ciąży wielopłodowej – Grzegorz H. Bręborowicz, Witold Malinowski 408
Termin ukończenia ciąży wielopłodowej 408
Prowadzenie porodu w ciąży wielopłodowej 409
Wybór metody porodu 410
Preindukcja i indukcja porodu w ciąży wielopłodowej 411
Topografia położenia płw jamie macicy 412
Monitorowanie stanu płw czasie porodu 413
Czas trwania porodu bliźniaczego 414
Odstęp pomiędzy porodami bliźniąt 415
Zaciśnięcie pępowin 415
Trzeci okres w porodzie bliźniaczym 416
Poród odroczony 417
Badanie popłodu po porodzie 418
Znieczulenie ciężarnej 418
Poród w ciąży bliźniaczej po cięciu cesarskim 419
Poród w ciąży wielopłodowej o nieprawidłowym przebiegu 419
Rokowania dla matki 420
Rokowania dla noworodków 420
13.2. Okres połogu – Agnieszka Pięta-Dolińska, Przemysław Oszukowski 422
13.3. Depresja w ciąży – Katarzyna Rogala 427
13.4. Popłód z ciąży wielopłodowej – Piotr Oszukowski, Sławomir Naskiewicz 435
13.5. Problemy anestezjologiczne – Katarzyna Kotfis, Małgorzata Zimny 443
Zmiany fizjologiczne podczas ciąży wielopłodowej a implikacje anestezjologiczne 443
Powikłania występujące w ciąży wielopłodowej w aspekcie postępowania anestezjologa 446
Postępowanie anestezjologiczne w odpowiedzi na ból porodowy 448
Postępowanie anestezjologiczne u bliźniąt nierozdzielonych poddanych jednoetapowej separacji chirurgicznej 452
14. Okres noworodkowy i niemowlęcy 458
14.1. Zachorowalność noworodków pochodzących z ciąż wielopłodowych – Marta Szymankiewicz, Agnieszka Paradowska-Grygier 458
Wcześniactwo 459
Zespół zaburzeń oddychania 459
Dysplazja oskrzelowo-płucna 460
Martwicze zapalenie jelit 460
Uszkodzenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego 461
Niewydolność nerek 462
Zakażenia 462
Wady rozwojowe 463
Zespół nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS) 463
Rozwój dzieci z ciąż wielopłodowych 464
Opieka perinatalna 467
14.2. Rozwój dzieci z ciąż wielopłodowych – Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka 468
14.3. Umieralność okołoporodowa płi noworodków – Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka 477
14.4. Karmienie naturalne wieloraczków – Dorota Ćwiek 484
Karmienie bliźniąt urodzonych o czasie 484
Karmienie bliźniąt i wieloraczków urodzonych przedwcześnie 486
Wsparcie rodziców wieloraczków i edukacja w zakresie karmienia piersią 488
14.5. Sen u bliźniąt – Katarzyna Rogala 490
15. Ciąże trojacze i o wyższej krotności – Grzegorz H. Bręborowicz, Marta Szymankiewicz-Bręborowicz, Stefan Sajdak, Hubert Huras 496
15.1. Epidemiologia 497
15.2. Patofizjologia 497
15.3. Rozpoznanie 498
15.4. Powikłania 498
Powikłania płodowe 498
Powikłania u ciężarnej/matki 499
Powikłania w okresie noworodkowym 499
15.5. Postępowanie 500
15.6. Rokowanie 502
16. Rola położnej w opiece nad ciężarną w ciąży wielopłodowej – Małgorzata Pięt 506
16.1. Zadania położnej w opiece nad ciężarną w ciąży wielopłodowej 507
16.2. Czynności jakie wykonuje położna podczas hospitalizacji ciężarnej w ciąży wielopłodowej 510
16.3. Poród w ciąży wielopłodowej – zadania i rola położnej 512
16.4. Zadania położnej podczas połogu w szpitalu 514
17. Bliźnięta – rozwój i edukacja – Jolanta Bonar 518
17.1. Razem czy osobno? 519
17.2. Czy separacja jest najlepsza dla wieloraczków? 520
17.3. Czy rozstanie krzywdzi dzieci? 522
17.4. Perspektywa dzieci 523
17.5. Co jest najlepsze dla dzieci? 524
18. Określanie zygotyczności – Witold Malinowski 528
19. Aspekty społeczne 534
19.1. Czynniki genetyczne i środowiskowe w zmienności cech w okresie okołourodzeniowym – Małgorzata Waszak 534
Interakcje genotyp–środowisko 536
Działanie mechanizmu epigenetycznego w rozwoju 538
Metoda bliźniąt i jej założenia w badaniach odziedziczalności cech ilościowych 539
Oszacowanie stopnia odziedziczalności cech ilościowych w okresie perinatalnym metodą bliźniąt 542
Podsumowanie 546
19.2. Przygotowania rodziców do porodu wieloraczków – Dorota Ćwiek 549
19.3. Identyfikacja i więzi emocjonalne bliźniąt – Katarzyna Rogala 553
Więź emocjonalna bliźniąt w zależności od rodzaju ciąży bliźniaczej 554
Wewnątrzmaciczny rozwój więzi między bliźniętami 556
Rozwój dzieci 557
20. Standardy postępowania w ciąży wielopłodowej – Grzegorz H. Bręborowicz, Witold Malinowski 560
20.1. Diagnostyka 561
Rozpoznanie ciąży wielopłodowej 561
Zasady diagnostyki ultrasonograficznej 561
Diagnostyka kosmówkowatości i owodniowości 562
20.2. Zasady opieki przedporodowej w ciąży wielopłodowej 563
Ciąża dwukosmówkowa dwuowodniowa 563
Ciąża jednokosmówkowa 564
20.3. Badanie przesiewowe pod kątem zaburzeń chromosomowych 565
20.4. Poród 566
Ciąża dwukosmówkowa dwuowodniowa 566
20.5. Połóg 567
Cięcie cesarskie na drugim płodzie 567
Ciąża jednokosmówkowa dwuowodniowa 567
Ciąża jednokosmówkowa jednoowodniowa 567
20.6. Profilaktyka i terapia porodu przedwczesnego w ciąży wielopłodowej 568
Szew okrężny na szyjkę macicy 568
Tokoliza 568
20.7. Powikłania charakterystyczne dla ciąży wielopłodowej 569
Pessary 569
Rutynowa hospitalizacja oraz reżim łóżkowy 569
Zespół przetoczenia krwi między płodami (TTTS) 569
Zespół anemia-policytemia (TAPS) 570
Selektywne ograniczenie wzrastania płodu (sFGR) 571
Zespół odwróconej perfuzji tętniczej (TRAP) 572
Obumarcie jednego z płodów 573
Bliźnięta niecałkowicie rozdzielone (conjoined twins) 574
21. Terminy związane z ciążą wielopłodową – Witold Malinowski, Grzegorz H. Bręborowicz 578
Skorowidz 588