"Ciąża wielopłodowa"

Identyfikator Librowy: 270924

Spis treści

Przedmowa 20

1. Ciąża wielopłodowa ciążą wysokiego ryzyka – Grzegorz H. Bręborowicz 22

2. Rys historyczny – Witold Malinowski 24

2.1. Bliźnięta w mitologiach i wierzeniach 24

Mitologia mezopotamska 24

Mitologia grecka 26

Mitologia rzymska 28

Mitologia Słowian 29

Indonezja – wyspa Bali 33

Mitologia afrykańska 33

2.2. Troje, czworo i więcej… 37

Siedmioro i więcej 37

Sześcioro i mniej 39

3. Epidemiologia – Grzegorz H. Bręborowicz, Witold Malinowski 44

3.1. Częstość ciąż wielopłodowych 45

3.2. Płeć dzieci z ciąż wielopłodowych 47

3.3. Stan zdrowia i długość życia osób z ciąż wielopłodowych 48

3.4. Rozwój intelektualny i socjalny 50

3.5. Czynniki wpływające na częstość ciąż wielopłodowych oraz ich wynik 50

Wiek kobiety 50

Czynnik geograficzny 52

Czynniki etniczne 53

Dieta matki 53

Czynniki genetyczne – tendencje rodzinne 55

4. Mechanizmy powstawania ciąży wielopłodowej – Witold Malinowski 60

4.1. Ciąża dwuzygotyczna – DZ 61

Czynniki wpływające na powstawanie ciąży bliźniaczej dwuzygotycznej (DZ) 61

Nadpłodnienie 65

Dodatkowe zapłodnienie 69

4.2. Bliźnięta dwuzygotyczne jednokosmówkowe dwuowodniowe (DZJKDO) 72

4.3. Bliźnięta jednozygotyczne dwuplemnikowe lub łtorazygotyczne (polar body twins, sesquizygotic twinning) 78

4.4. Ciąża bliźniacza jednozygotyczna (JZ) 80

Podział blastomerów w trakcie wylęgania zygoty 84

Wrodzona skłonność oocytów do podziału 84

Osłabienia połączenia między blastomerami 85

Apoptoza komórki/komórek w obrębie tarczy zarodkowej 86

Zmiany w obrębie osłonki przejrzystej 86

Przeszczep komórek tarczy zarodkowej w trakcie procesu zapadnięcia się blastocysty 87

Techniki wspomaganego rozrodu a jednozygotyczne ciąże bliźniacze 88

5. Genetyczne podłoże ciąż bliźniaczych – Karolina Gruca-Stryjak, Anna Latos-Bieleńska 92

5.1. Analiza rodowodów w badaniach genetycznej predyspozycji do ciąż bliźniaczych 94

5.2. Poszukiwania genów kandydatów 95

Gen FSHB 96

Gen PIAS1 97

Gen SMAD3 97

Gen CALML4 98

Gen SERPINA1 98

Gen SKOR1 98

6. Techniki rozrodu wspomaganego a ciąża wielopłodowa – Michał Radwan 100

6.1. Niepłodność w XXI wieku – nowe trendy w terapii 100

6.2. Ciąża wielopłodowa po ART 103

Ciąża wielopłodowa po dawstwie komórek jajowych (ED) 106

Wyniki perinatalne ciąży bliźniaczej po IVF w porównaniu z naturalną bliźniaczą 106

Wyniki perinatalne ciąży pojedynczej po ART w porównaniu z ciążą bliźniaczą po ART 106

Ciąża jednozygotyczna 107

7. Zmiany w ustroju ciężarnej w ciąży wielopłodowej – Elżbieta Ronin-Walknowska, Tomasz Płonka, Marek Bilar 110

7.1. Zmiany anatomiczne 111

7.2. Układ krążenia 112

7.3. Układ oddechowy 113

7.4. Układ pokarmowy 113

7.5. Skóra 114

7.6. Krew 114

7.7. Zmiany psychiczne 115

8. Diagnostyka stanu płodu w ciąży wielopłodowej 118

8.1. Aktywność ruchowa płodów – Grzegorz H. Bręborowicz 118

8.2. Ocena częstości serca płodów – kardiotokografia – Grzegorz H. Bręborowicz 121

Aspekty techniczne kardiotokografii w ciąży wielopłodowej 121

Analiza zapisów kardiotokograficznych 122

Kliniczne aspekty badania kardiotokograficznego w ciąży wielopłodowej 122

8.3. Ocena ultrasonograficzna ciąż wielopłodowych – Agata Szpera-Goździewicz 126

Ocena ultrasonograficzna wieku ciążowego 127

Ocena ultrasonograficzna położenia płodów 128

Zjawisko okołoporodowej zamiany (the perinatal switch phenomenon) 128

Ocena ultrasonograficzna kosmówkowości i owodniowości 129

Nadzór ultrasonograficzny nad ciążami wielopłodowymi 132

Badanie prenatalne I trymestru 134

Nieinwazyjna diagnostyka prenatalna (NIPT, noninvasive prenatal testing) 136

Ocena ryzyka wystąpienia aneuploidii w ciąży trojaczej 136

Znaczenie rozbieżności w pomiarach NT lub CRL oraz obecności odwróconej fali a w przewodzie żylnym w I trymestrze ciąży 137

Badanie ultrasonograficzne ze szczegółową oceną anatomii płodu 138

Ocena ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego 139

Badanie dopplerowskie 140

8.4. Badanie echokardiograficzne u płodów z ciąży wielopłodowej – Maria Respondek-Liberska 143

Definicje 146

Rozpoznania 147

Wady i ograniczenia badania echokardiograficznego w ciąży wielopłodowej 161

8.5. Wady wrodzone i anomalie chromosomowe płw ciążach wielopłodowych – Maciej Słodki, Agnieszka Żalińska, Maria Respondek-Liberska 163

Rodzaje wad w ciąży wielopłodowej 163

Wady charakterystyczne dla ciąży wielopłodowej 164

Poród noworodka z wadą wrodzoną z ciąży wielopłodowej 167

Diagnostyka prenatalna w ciąży wielopłodowej 172

9. Choroby matki wikłające przebieg ciąży wielopłodowej 176

9.1. Niepowściągliwe wymioty ciężarnych – Grzegorz H. Bręborowicz, Andrzej K. Bręborowicz 176

Definicja 176

Epidemiologia 176

Etiologia 177

Czynniki ryzyka 177

Rozpoznanie 177

Profilaktyka 178

Rozpoznanie żnicowe 178

Leczenie 179

Rokowanie 179

9.2. Nadciśnienie tętnicze – Bożena Leszczyńska-Gorzelak, Radzisław Mierzyński, Elżbieta Poniedziałek-Czajkowska 181

Klasyfikacje chorób nadciśnieniowych 182

Patofizjologia preeklampsji 183

Powikłania płodowe i matczyne 184

Prowadzenie i rozwiązanie ciąży 185

Predykcja i profilaktyka preeklampsji 186

9.3. Konflikt serologiczny – Mirosław Wielgoś, Longin Marianowski 190

9.4. Choroby wątroby – Olimpia Sipak, Wojciech Halec 194

Cholestaza ciężarnych 194

Ostre ciążowe stłuszczenie wątroby 196

Zespół HELLP 198

Wirusowe zapalenia wątroby w ciąży 200

Marskość wątroby 202

Choroba Wilsona 203

Zespół Budda-Chiariego 203

Ciąża po przeszczepie wątroby 204

9.5. Ciąża bliźniacza a matczyna hiperglikemia – Ewa Wender-Ożegowska, Paweł Gutaj 207

Patomechanizm zmian w gospodarce węglowodanowej w ciąży 207

Cukrzyca ciążowa a ciąża bliźniacza 209

Otyłość i insulinooporność 209

Diagnostyka cukrzycy ciążowej w ciąży bliźniaczej 212

Leczenie cukrzycy ciążowej 213

9.6. Zaburzenia endokrynologiczne – Iwona Szydłowska, Andrzej Starczewski 217

Choroby przysadki mózgowej 217

Choroby nadnerczy w ciąży 220

Choroby tarczycy w ciąży 226

9.7. Ciąża wielopłodowa w zaawansowanym wieku rozrodczym – Małgorzata Waszak 233

Częstość porodów w zaawansowanym wieku matki 233

Zaawansowany wiek matki a możliwości reprodukcyjne 234

Techniki wspomaganego rozrodu 236

Zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka wynikające z zaawansowanego wieku matki 238

Powikłania w ciąży wielopłodowej związane z zaawansowanym wiekiem matki 239

Poradnictwo dla matek w zaawansowanym wieku rozrodczym 244

10. Powikłania w przebiegu ciąży wielopłodowej 248

10.1. Obumarcie płodu w ciąży wielopłodowej 248

Zanikający płód (vanishing twin) – Grzegorz H. Bręborowicz, Andrzej K. Bręborowicz 248

Zgon wewnątrzmaciczny jednego z płodów – Grzegorz H. Bręborowicz 252

10.2. Nieprawidłowy czas trwania ciąży wielopłodowej 260

Poronienie – Grzegorz H. Bręborowicz, Andrzej K. Bręborowicz 260

Poród przedwczesny – Jarosław Kalinka, Adam Bitner 265

Ciąża przenoszona – Katarzyna Kawka-Paciorkowska 276

10.3. Niewydolność cieśniowo-szyjkowa – Grzegorz H. Bręborowicz 280

Etiologia 281

Leczenie 281

Rozpoznanie 281

10.4. Krwotoki położnicze – Grzegorz H. Bręborowicz 288

Epidemiologia 288

Czynniki ryzyka 289

Postępowanie w krwotokach poporodowych 290

Profilaktyka krwotoków położniczych 290

10.5. Selektywne ograniczenie wzrastania płodu – Katarzyna Kosińska-Kaczyńska, Andrzej Torbé 291

Kryteria diagnostyczne 292

Patogeneza 292

Diagnostyka – klasyfikacja 293

Postępowanie 296

10.6. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych – Grzegorz H. Bręborowicz 299

Epidemiologia 299

Etiologia 300

Patofizjologia 300

Rozpoznanie 301

Postępowanie 302

Rokowanie 304

10.7. Ciążowa choroba trofoblastyczna – Witold Malinowski, Adam Skoneczny 307

Zaśniad groniasty całkowity 309

Zwyrodnienie zaśniadowe kosmków 309

Zaśniad groniasty częściowy (mola hydatidosa partialis) 318

Rak kosmówki (choriocarcinoma) 321

10.8. Heterotopowa ciąża bliźniacza – Witold Malinowski 326

Czynniki ryzyka 327

Ciąża heterotropowa jajowodowa 328

Ciąża brzuszna 333

Ciąża ektopowa w bliźnie po cięciu cesarskim 335

Ciąża heterotopowa w szyjce macicy 337

10.9. Chimeryzm – Witold Malinowski 342

Podział 343

Częstość występowania 344

Etiologia i patogeneza 345

Mikrochimeryzm 350

Hybryda 352

Cyborg 355

11. Powikłania charakterystyczne dla ciąż jednokosmówkowych 358

11.1. Zespół przetoczenia krwi między płodami (TTTS) – Krzysztof Preis, Małgorzata Świątkowska-Freund 358

Etiologia 359

Klasyfikacja 359

Rozpoznanie 361

Diagnostyka różnicowa 362

Leczenie 363

Rokowanie 366

Etiologia 368

11.2. Zespół odwróconej perfuzji tętniczej (TRAP) – Michał Lipa, Mirosław Wielgoś 368

Diagnostyka 370

Leczenie 371

Rokowanie 371

Etiologia i patofizjologia 374

11.3. Zespół anemia-policytemia (TAPS) – Michał Lipa, Dorota A. Bomba-Opoń 374

Diagnostyka 375

Leczenie 380

11.4. Bliźnięta niecałkowicie rozdzielone – Grzegorz H. Bręborowicz 382

Etiologia 383

Epidemiologia 383

Klasyfikacja płłkowicie rozdzielonych 383

Rozpoznanie 386

Leczenie 387

Rokowanie 388

11.5. Bliźnięta pasożytujące – asymetryczny rozdział pł– Witold Malinowski 390

Płód pasożytujący wewnętrznie 390

Płody pasożytujące zewnętrzne 396

12. Opieka nad ciężarną w ciąży wielopłodowej – Krzysztof Czajkowski, Grzegorz H. Bręborowicz 400

12.1. I trymestr ciąży 401

Badania prenatalne 401

Opieka położnicza 401

12.2. II trymestr ciąży 403

Czynniki ryzyka 403

12.3. III trymestr ciąży 404

12.4. Poród 404

13. Poród i połóg w ciąży wielopłodowej 408

13.1. Poród w ciąży wielopłodowej – Grzegorz H. Bręborowicz, Witold Malinowski 408

Termin ukończenia ciąży wielopłodowej 408

Prowadzenie porodu w ciąży wielopłodowej 409

Wybór metody porodu 410

Preindukcja i indukcja porodu w ciąży wielopłodowej 411

Topografia położenia płw jamie macicy 412

Monitorowanie stanu płw czasie porodu 413

Czas trwania porodu bliźniaczego 414

Odstęp pomiędzy porodami bliźniąt 415

Zaciśnięcie pępowin 415

Trzeci okres w porodzie bliźniaczym 416

Poród odroczony 417

Badanie popłodu po porodzie 418

Znieczulenie ciężarnej 418

Poród w ciąży bliźniaczej po cięciu cesarskim 419

Poród w ciąży wielopłodowej o nieprawidłowym przebiegu 419

Rokowania dla matki 420

Rokowania dla noworodków 420

13.2. Okres połogu – Agnieszka Pięta-Dolińska, Przemysław Oszukowski 422

13.3. Depresja w ciąży – Katarzyna Rogala 427

13.4. Popłód z ciąży wielopłodowej – Piotr Oszukowski, Sławomir Naskiewicz 435

13.5. Problemy anestezjologiczne – Katarzyna Kotfis, Małgorzata Zimny 443

Zmiany fizjologiczne podczas ciąży wielopłodowej a implikacje anestezjologiczne 443

Powikłania występujące w ciąży wielopłodowej w aspekcie postępowania anestezjologa 446

Postępowanie anestezjologiczne w odpowiedzi na ból porodowy 448

Postępowanie anestezjologiczne u bliźniąt nierozdzielonych poddanych jednoetapowej separacji chirurgicznej 452

14. Okres noworodkowy i niemowlęcy 458

14.1. Zachorowalność noworodków pochodzących z ciąż wielopłodowych – Marta Szymankiewicz, Agnieszka Paradowska-Grygier 458

Wcześniactwo 459

Zespół zaburzeń oddychania 459

Dysplazja oskrzelowo-płucna 460

Martwicze zapalenie jelit 460

Uszkodzenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego 461

Niewydolność nerek 462

Zakażenia 462

Wady rozwojowe 463

Zespół nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS) 463

Rozwój dzieci z ciąż wielopłodowych 464

Opieka perinatalna 467

14.2. Rozwój dzieci z ciąż wielopłodowych – Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka 468

14.3. Umieralność okołoporodowa płi noworodków – Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka 477

14.4. Karmienie naturalne wieloraczków – Dorota Ćwiek 484

Karmienie bliźniąt urodzonych o czasie 484

Karmienie bliźniąt i wieloraczków urodzonych przedwcześnie 486

Wsparcie rodziców wieloraczków i edukacja w zakresie karmienia piersią 488

14.5. Sen u bliźniąt – Katarzyna Rogala 490

15. Ciąże trojacze i o wyższej krotności – Grzegorz H. Bręborowicz, Marta Szymankiewicz-Bręborowicz, Stefan Sajdak, Hubert Huras 496

15.1. Epidemiologia 497

15.2. Patofizjologia 497

15.3. Rozpoznanie 498

15.4. Powikłania 498

Powikłania płodowe 498

Powikłania u ciężarnej/matki 499

Powikłania w okresie noworodkowym 499

15.5. Postępowanie 500

15.6. Rokowanie 502

16. Rola położnej w opiece nad ciężarną w ciąży wielopłodowej – Małgorzata Pięt 506

16.1. Zadania położnej w opiece nad ciężarną w ciąży wielopłodowej 507

16.2. Czynności jakie wykonuje położna podczas hospitalizacji ciężarnej w ciąży wielopłodowej 510

16.3. Poród w ciąży wielopłodowej – zadania i rola położnej 512

16.4. Zadania położnej podczas połogu w szpitalu 514

17. Bliźnięta – rozwój i edukacja – Jolanta Bonar 518

17.1. Razem czy osobno? 519

17.2. Czy separacja jest najlepsza dla wieloraczków? 520

17.3. Czy rozstanie krzywdzi dzieci? 522

17.4. Perspektywa dzieci 523

17.5. Co jest najlepsze dla dzieci? 524

18. Określanie zygotyczności – Witold Malinowski 528

19. Aspekty społeczne 534

19.1. Czynniki genetyczne i środowiskowe w zmienności cech w okresie okołourodzeniowym – Małgorzata Waszak 534

Interakcje genotyp–środowisko 536

Działanie mechanizmu epigenetycznego w rozwoju 538

Metoda bliźniąt i jej założenia w badaniach odziedziczalności cech ilościowych 539

Oszacowanie stopnia odziedziczalności cech ilościowych w okresie perinatalnym metodą bliźniąt 542

Podsumowanie 546

19.2. Przygotowania rodziców do porodu wieloraczków – Dorota Ćwiek 549

19.3. Identyfikacja i więzi emocjonalne bliźniąt – Katarzyna Rogala 553

Więź emocjonalna bliźniąt w zależności od rodzaju ciąży bliźniaczej 554

Wewnątrzmaciczny rozwój więzi między bliźniętami 556

Rozwój dzieci 557

20. Standardy postępowania w ciąży wielopłodowej – Grzegorz H. Bręborowicz, Witold Malinowski 560

20.1. Diagnostyka 561

Rozpoznanie ciąży wielopłodowej 561

Zasady diagnostyki ultrasonograficznej 561

Diagnostyka kosmówkowatości i owodniowości 562

20.2. Zasady opieki przedporodowej w ciąży wielopłodowej 563

Ciąża dwukosmówkowa dwuowodniowa 563

Ciąża jednokosmówkowa 564

20.3. Badanie przesiewowe pod kątem zaburzeń chromosomowych 565

20.4. Poród 566

Ciąża dwukosmówkowa dwuowodniowa 566

20.5. Połóg 567

Cięcie cesarskie na drugim płodzie 567

Ciąża jednokosmówkowa dwuowodniowa 567

Ciąża jednokosmówkowa jednoowodniowa 567

20.6. Profilaktyka i terapia porodu przedwczesnego w ciąży wielopłodowej 568

Szew okrężny na szyjkę macicy 568

Tokoliza 568

20.7. Powikłania charakterystyczne dla ciąży wielopłodowej 569

Pessary 569

Rutynowa hospitalizacja oraz reżim łóżkowy 569

Zespół przetoczenia krwi między płodami (TTTS) 569

Zespół anemia-policytemia (TAPS) 570

Selektywne ograniczenie wzrastania płodu (sFGR) 571

Zespół odwróconej perfuzji tętniczej (TRAP) 572

Obumarcie jednego z płodów 573

Bliźnięta niecałkowicie rozdzielone (conjoined twins) 574

21. Terminy związane z ciążą wielopłodową – Witold Malinowski, Grzegorz H. Bręborowicz 578

Skorowidz 588