"Dietetyka w chorobach nowotworowych"

Spis treści

I Schemat postępowania w opiece dietetycznej pacjentów z chorobą nowotworową 20

I.1 Ocena sposobu żywienia – Dariusz Włodarek 22

Metody jakościowe oceny sposobu żywienia 23

Metoda badania częstotliwości spożycia 24

Metoda bieżącego notowania 25

Metoda wywiadu o spożyciu w ciągu ostatnich 24 godzin 26

I.2 Ocena stanu odżywienia – Andrzej W. Szawłowski 30

Podsumowanie 35

I.3 Ocena stanu zdrowia i jakości życia – Danuta Gajewska 38

Definicja jakości życia 38

Metody oceny jakości życia 41

I.4 Ustalenie zapotrzebowania energetycznego – Ewa Lange 44

I.5 Ustalenie zapotrzebowania na makro- i mikroskładniki diety – Dariusz Włodarek 54

Białko 55

Makroskładniki 55

Normy na białko dla dorosłych osób zdrowych 57

Tłuszcze 57

Węglowodany 60

Mikroskładniki 61

Podsumowanie 65

I.6 Analiza stężeń i ustalenie podaży pierwiastków śladowych w profilaktyce i leczeniu nowotworów – Jan Lubiński 68

Kobiety bez wykrytej mutacji w genie BRCA1 69

Ocena ryzyka nowotworów złośliwych 69

Kobiety z wykrytą mutacją w genie BRCA1 71

Mężczyźni 72

Przeżycia chorych z nowotworami złośliwymi 73

Rak piersi 73

Rak prostaty 74

Rak krtani 75

Rak płuca 76

Rak trzustki 77

Czerniak złośliwy 78

Genotypowanie 78

Oznaczenie stężenia pierwiastków 78

Techniki analityczne 78

Ocena ryzyka nowotworów złośliwych 79

Selen 79

Wyniki 79

Długość okresu przeżycia chorych z nowotworami 82

Uwagi dietetyczne i podsumowanie 85

Arsen 87

Ocena ryzyka nowotworów złośliwych 87

Przeżycia chorych z rakami 89

Uwagi dietetyczne i podsumowanie 90

Kadm 91

Ocena ryzyka nowotworów złośliwych 91

Cynk 93

Uwagi dietetyczne i podsumowanie 93

Ocena ryzyka nowotworów złośliwych 94

Długość okresu przeżycia chorych z nowotworami 96

Uwagi dietetyczne i podsumowanie 98

Miedź 99

Ocena ryzyka nowotworów złośliwych 99

Przeżycie chorych z rakami 100

Uwagi dietetyczne i podsumowanie 101

Ocena ryzyka nowotworów złośliwych 102

Ołów 102

Uwagi dietetyczne i podsumowanie 103

Mangan 104

Przeżycie chorych z nowotworami złośliwymi 104

Chrom 105

Uwagi dietetyczne i podsumowanie 105

Przeżycie chorych z nowotworami złośliwymi 106

Normy stężeń pierwiastków śladowych 107

Uwagi dietetyczne i podsumowanie 107

Podsumowanie 110

I.7 Zasady prawidłowego żywienia i układania jadłospisów – Kinga Biernacka-Stefańska 114

I.8 Indywidualizacja żywienia chorych na nowotwory – Danuta Gajewska 122

Dieta w chorobie nowotworowej 123

Spersonalizowane żywienie 124

Współczesny model opieki żywieniowej 127

I.9 Edukacja żywieniowa pacjenta z chorobą nowotworową oraz jego opiekuna – Aleksandra Ulatowska 130

Skuteczność edukacji żywieniowej u osób z nowotworami 131

Edukacja rodziny lub opiekunów pozarodzinnych osoby chorej 132

Planowanie edukacji żywieniowej 133

Cele edukacji żywieniowej 134

Metody edukacji 135

I.10 Modyfikacje dietetyczne zależne od lokalizacji nowotworu 140

Nowotwory przełyku – Dariusz Włodarek 140

Nowotwory żołądka, dwunastnicy i jelita cienkiego – Ewa Lange 146

Profilaktyka 147

Znaczenie czynników żywieniowych w zmniejszaniu ryzyka zachorowania 148

Znaczenie czynników żywieniowych w zwiększaniu ryzyka zachorowania 149

Dietoterapia 152

Nowotwory jelita grubego – Dariusz Włodarek 161

Podsumowanie 168

Nowotwory wątroby 169

Nowotwory wątroby i trzustki – Kinga Biernacka-Stefańska 169

Profilaktyka 170

Żywienie osób z rakiem wątroby 173

Nowotwory trzustki 174

Profilaktyka 175

Żywienie osób z rakiem trzustki 176

Nowotwory piersi – Ewa Lange 178

Dietoprofilaktyka 179

Znaczenie czynników żywieniowych w zmniejszaniu ryzyka zachorowania na raka piersi 179

Znaczenie czynników żywieniowych w zwiększaniu ryzyka zachorowania na raka piersi 182

Dietoterapia 184

Nowotwory prostaty 199

Nowotwory prostaty i jąder – Dariusz Włodarek 199

Nowotwory jąder 206

Nowotwory nerek – Danuta Gajewska 207

Profilaktyka raka nerki 210

Znaczenie czynników żywieniowych w zmniejszaniu ryzyka zachorowania 211

Znaczenie czynników żywieniowych w zwiększaniu ryzyka powstania nowotworów nerki 213

Żywienie chorych z rakiem nerki 214

Nowotwory pęcherza moczowego – Danuta Gajewska 227

Profilaktyka 229

Znaczenie czynników żywieniowych w zmniejszaniu ryzyka zachorowania 229

Warzywa i owoce 230

Żurawina 231

Podaż płynów 231

Produkty mleczne 232

Spożycie herbaty 232

Mikroskładniki 233

Spożycie wody skażonej arsenem 233

Znaczenie czynników żywieniowych w zwiększaniu ryzyka raka pęcherza moczowego 233

Spożycie kawy 234

Spożycie żywności skażonej kadmem 234

Ilość i jakość tłuszczu 235

Spożycie alkoholu 235

Spożycie mięsa i przetworów mięsnych 235

Żywienie osób z nowotworem pęcherza moczowego 236

Nowotwory płuc – Ewa Lange 241

Profilaktyka 241

Znaczenie czynników żywieniowych w zmniejszaniu ryzyka zachorowania 242

Znaczenie czynników żywieniowych w zwiększaniu ryzyka zachorowania 245

Dietoterapia 249

Nowotwory tarczycy – Anna Lewitt 256

Czynniki dietetyczne modyfikujące ryzyko wystąpienia raka tarczycy 258

Profilaktyka raka tarczycy 258

Choroby jako zespół czynników ryzyka i zaburzenia metaboliczne a ryzyko powstania raka tarczycy 267

Dietoprofilaktyka raka tarczycy 268

Modyfikacja diety w niedoczynności tarczycy jako profilaktyka raka tarczycy 280

Zalecenia żywieniowe w chorobie Hashimoto 283

Podsumowanie 284

Odżywianie osób z rakiem tarczycy 288

Dietoterapia raka tarczycy 290

Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego – Dariusz Włodarek 302

Białaczki 305

Nowotwory systemowe – Dariusz Włodarek 305

Profilaktyka 305

Chłoniaki 307

Profilaktyka 307

I.11 Modyfikacje dietetyczne zależne od objawów towarzyszących rozwojowi choroby nowotworowej 310

Zmęczenie – Ewa Lange 310

Zmęczenie – przyczyny i objawy towarzyszące 310

Ocena i terapia zmęczenia 314

Dietoterapia zmęczenia 315

Podsumowanie 319

Zaburzenia odczuwania smaku i brak apetytu – Magdalena Jodkiewicz 323

Zaburzenia odczuwania smaku i brak apetytu – przyczyny i leczenie 323

Dietoterapia stosowana przy zaburzeniach odczuwania smaku i braku apetytu 324

Przyczyny i leczenie uczucia wczesnej sytości 326

Uczucie wczesnej sytości – Magdalena Jodkiewicz 326

Dietoterapia uczucia wczesnej sytości 327

Nudności i wymioty – Magdalena Jodkiewicz 329

Nudności i wymioty – przyczyny i podział 329

Nudności i wymioty – dietoterapia 330

Nudności i wymioty – leczenie 330

Zapalenie jamy ustnej i przełyku – czynniki ryzyka i zalecenia ogólne 333

Zapalenie jamy ustnej i przełyku – Magdalena Jodkiewicz 333

Zapalenie jamy ustnej i przełyku – klasyfikacja 334

Zapalenie jamy ustnej i przełyku – zalecenia żywieniowe 335

Zapalenie błony śluzowej żołądka – czynniki ryzyka i etiopatogeneza 337

Zapalenie błony śluzowej żołądka – Magdalena Jodkiewicz 337

Zapalenie błony śluzowej żołądka – zalecenia dietetyczne 338

Biegunki – Magdalena Jodkiewicz 340

Biegunki – przyczyny i podział 340

Biegunki – leczenie i zalecenia dietetyczne 341

Zaparcia – Magdalena Jodkiewicz 343

Zaparcia – przyczyny i postępowanie 343

Zaparcia – zalecenia dietetyczne 344

Niedokrwistość – Dariusz Włodarek 346

Żelazo 348

Witamina B12 349

Foliany (kwas foliowy lub folacyna) 350

Dieta 351

Wpływ terapii na gospodarkę lipidową i węglowodanową 353

Zaburzenia gospodarki lipidowej i węglowodanowej – Ewa Lange 353

Zalecenia żywieniowe 358

I.12 Modyfikacje dietetyczne wynikające ze sposobu leczenia przeciwnowotworowego, występujących objawów ubocznych tych terapii i fazy rozwoju nowotworu 366

Żywienie pacjentów ze stomią – Kinga Biernacka-Stefańska 366

Podstawowe zalecenia 367

Zalecenia dietetyczne dla osób ze stomią 367

Zalecenia w ileostomii 367

Powikłania występujące u osób ze stomią 369

Zaparcia 369

Biegunka 370

Gazy 371

Żywienie w trakcie chemio- i radioterapii – Magdalena Jodkiewicz 372

Żywienie w anoreksji i niedożywieniu – Danuta Gajewska 376

Zalecenia dietetyczne dla pacjentów onkologicznych z jadłowstrętem i/lub utratą apetytu 377

Żywienie pacjentów niedożywionych 380

Konsekwencje niedożywienia 383

Zalecenia dietetyczne dla pacjentów niedożywionych 384

Energetyczność diety i podaż białka 386

Proporcje węglowodany – tłuszcze 387

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-3 387

Modyfikacje dietetyczne zalecane w profilaktyce i leczeniu niedożywienia u pacjentów onkologicznych 388

Żywienie w terminalnej fazie choroby nowotworowej – Magdalena Jodkiewicz 390

II Wsparcie żywieniowe leczenia przeciwnowotworowego 394

II.1 Suplementacja i możliwości zastosowania roślin leczniczych w dietoterapii chorób nowotworowych – Ewa Lange 396

Możliwości wykorzystania suplementacji we wspomaganiu dietoterapii chorób nowotworowych 398

Przykłady roślin leczniczych mogących znaleźć zastosowanie we wspomaganiu leczenia przeciwnowotworowego 404

Przykłady roślin leczniczych mogących znaleźć zastosowanie we wspomaganiu dietoterapii u osób leczonych przeciwnowotworowo 406

II.2 Zastosowanie preparatów do leczenia żywieniowego w dietoterapii chorób nowotworowych – Ewa Lange 428

II.3 Żywienie wspomagające odporność w dietoterapii chorób nowotworowych – Jacek Wilczak 454

Glutamina 455

Arginina 467

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe n-3 469

Probiotyki, prebiotyki i postbiotyki 471

Beta-glukany 473

Podsumowanie 477

III Zalecenia żywieniowe w dietoprofilaktyce wtórnej chorób nowotworowych 480

III.1 Zalecenia żywieniowe w dietoprofilaktyce wtórnej chorób nowotworowych – Dariusz Włodarek 482

IV Przykładowe racje pokarmowe dla wybranych modyfikacji dietetycznych 494

IV.1 Dieta łatwostrawna – Kinga Biernacka-Stefańska 496

Przykładowe jadłospisy diety lekkostrawnej 497

IV.2 Dieta o zmniejszonym udziale tłuszczu – Kinga Biernacka-Stefańska 508

Zasady diety o zmniejszonym udziale tłuszczu 509

Przykładowe jadłospisy do wykorzystania w diecie o zmniejszonym udziale tłuszczu 510

IV.3 Dieta bezmleczna – Kinga Biernacka-Stefańska 522

Przykładowe jadłospisy, które mają zastosowanie w diecie bezmlecznej 524

IV.4 Dieta o zwiększonym udziale białka – Kinga Biernacka-Stefańska 536

Zasady diety wysokobiałkowej 537

Przykładowe jadłospisy w diecie o zwiększonym udziale białka 538

V Fakty i mity żywieniowe 550

V.I Fakty i mity żywieniowe – Anna Lewitt 552

Znaczenie rzetelnych informacji w procesie terapeutycznym 552

Wiarygodne źródła informacji dla pacjentów na temat leczenia, żywienia w trakcie terapii i dietoprofilaktyki chorób nowotworowych 554

Profesjonalne poradnictwo dietetyczne 555

Fakty i mity żywieniowe 557

Przegląd wybranych diet alternatywnych 579

Skorowidz 592