"Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Teoria wymiany i polityki handlu międzynarodowego"

Spis treści

Wstęp 7

Część I. TEORIA WYMIANY MIęDZYNARODOWEJ (Anna Zielińska-Głębocka) 9

Rozdział 1. Podstawy funkcjonowania rynkow międzynarodowych 9

1.1. Wprowadzenie 10

1.2. Rodzaje rynków międzynarodowych 12

1.3. Rynek dóbr 13

1.4. Specjalizacja międzynarodowa 21

1.5. Rynek usług 25

1.6. Struktury rynkowe i konkurencja 30

1.7. Struktura geograficzna wymiany 37

1.8. Konkurencyjność międzynarodowa 39

1.10. Literatura zalecana 49

1.9. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 49

Rozdział 2. Standardowy model handlu międzynarodowego 50

2.1. Wprowadzenie 51

2.2. Podstawa handlu międzynarodowego - ujęcie podażowe 52

2.2.1. MożliwoŚci produkcyjne 52

2.2.2. Koszty absolutne i komparatywne 56

2.2.3. Koszt komparatywny a koszt alternatywny 63

2.2.4. KorzyŚci z handlu 64

2.2.5. KorzyŚci z handlu w warunkach stałych kosztów alternatywnych 65

2.2.6. Rosnące koszty alternatywne 68

2.2.7. Handel w warunkach malejacych kosztów alternatywnych 73

2.3. Podstawa handlu międzynarodowego - ujęcie popytowe i popytowo-podażowe 75

2.4. Równowaga międzynarodowa 81

2.4.1. Model równówagi cząstkowej 82

2.4.2. Model równowagi ogólnej 83

2.5. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 88

2.6. Literatura zalecana 88

Rozdział 3. Teoria proporcji czynników produkcji - model Heckschera-Ohlina 89

3.1. Wprowadzenie 90

3.2. Analiza modelu Heckschera-Ohlina 91

3.2.1. Podstawowe założenia modelu 91

3.2.2. Teoremat H-O (właŚciwy) 93

3.3. Wpływ relatywnych cen na podział dochodów 99

3.4. Wyrównywanie się cen czynników produkcji w skali międzynarodowej 102

3.5. Krytyka i rozwinięcie teorii Heckschera-Ohlina 104

3.5.1. Paradoks Leontiefa 106

3.5.2. Modele wieloczynnikowe (neoczynnikowe) 108

3.6. Znaczenie handlu typu Heckschera-Ohlina we współczesnej gospodarce światowej 109

3.7. Teoria proporcji czynników produkcji a standardowy model handlu 112

3.8. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 113

3.9. Literatura zalecana 113

Rozdział 4. Nowe teorie handlu międzynarodowego 114

4.1. Wprowadzenie 115

4.2. Uwarunkowania wymiany według nowej teorii handlu 119

4.2.1. Zróżnicowanie dóbr 119

4.2.2. KorzyŚci skali 125

4.2.3. Konkurencja niedoskonała 128

4.2.4. Zmiana technologiczna 129

4.3. Handel wewnatrzgałęziowy 134

4.4. Modele technologiczne 143

4.4.1. Model luki technologicznej 143

4.4.2. Cykl życia produktu 147

4.4.3. Modele handlu oparte na nowej teorii wzrostu (Romera, Lucasa oraz Grossmana-Helpmana) 151

4.5. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 154

4.6. Literatura zalecana 155

Rozdział 5. Teoria handlu a nowa geografia ekonomiczna 156

5.1. Wprowadzenie 157

5.2. Podstawowe pojęcia modeli nowej geografii ekonomicznej 158

5.3. Modele geografii ekonomicznej i handlu 162

5.4. Baza handlu w standardowej koncepcji nowej geografii ekonomicznej 170

5.4.1. Wielkość krajowego rynku a struktura handlu 171

5.4.2. Źródła aglomeracji produkcji i handlu 173

5.5. Aglomeracja w warunkach integracji regionalnej 176

5.4.3. Źródła dyspersji działalnoŚci gospodarczej 176

5.6. Koncentracja a specjalizacja 179

5.7. Aneks: Mierzenie intensywnoŚci aglomeracji w modelu standardowym NGE i handlu 182

5.7.1. Współczynnik statystyczny GINI oparty na krzywej koncentracji Lorenza 182

5.7.2. Miary specjalizacji 185

5.7.3. Indeksy centralnoŚci i peryferyjnoŚci 186

5.8. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 188

5.9. Literatura zalecana 188

Rozdział 6. Międzynarodowe przepływy czynników produkcji 189

6.1. Wprowadzenie 190

6.2. Neoklasyczne modele transferu kapitału i pracy 190

6.2.1. Model przepływu kapitału pieniężnego 192

6.2.2. Model migracji pracy 194

6.3. Rynek kapitałowy i inwestycje portfelowe 196

6.4. Przepływ kapitału w formie zagranicznych inwestycji bezpoŚrednich (ZIB) 199

6.4.1. Motywy dokonywania zagranicznych inwestycji bezpoŚrednich przez przedsiębiorstwa ponadnarodowe 202

6.4.2. Transfer zagranicznych inwestycji bezpoŚrednich do gospodarek wschodzących 206

6.4.3. Relacja zagranicznych inwestycji bezpoŚrednich i handlu 209

6.5. Międzynarodowa migracja pracownikÓw 212

6.6. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 219

6.7. Literatura zalecana 219

Rozdział 7. Handel a rozwój gospodarczy 220

7.1. Wprowadzenie 221

7.2. Makroekonomiczne podstawy gospodarki otwartej 221

7.2.1. Rachunki makroekonomiczne 221

7.2.2. Funkcja importu i eksportu 224

7.2.3. Mnożnik popytowy (Keynesowski) 226

7.3. Rola wymiany międzynarodowej w procesie rozwoju gospodarczego 229

7.3.1. Teorie rozwoju gospodarczego a handel i inwestycje 229

7.3.2. Fale industrializacji 237

7.4. WspółzależnoŚc handlowa krajów w warunkach globalizacji 242

7.5. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 246

7.6. Literatura zalecana 247

Część II. TEORIA POLITYKI HANDLU MIęDZYNARODOWEGO (Tomasz Rynarzewski) 248

Rozdział 8. Wolny handel a cele i zakres polityki handlu międzynarodowego 248

8.1. Wprowadzenie 248

8.2. Argumenty na rzścz wolnej wymiany handlowej 250

8.2.1. Argumenty ekonomiczne - korzyŚci z wolnego handlu 250

8.2.2. Argumenty moralne (etyczne) 258

8.3. Klasyfikacja argumentów na rzecz protekcjonizmu - ocena racjonalnoŚci uprawiania polityki handlowej 259

8.4. Istota narodowej polityki handlu zagranicznego, zagranicznej polityki ekonomicznej oraz ponadnarodowej polityki handlu międzynarodowego 264

8.5. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 268

8.6. Literatura zalecana 268

Rozdział 9. Racjonalne ekonomicznie argumenty za protekcjonizmem w warunkach tradycyjnej teorii handlu międzynarodowego 270

9.1. Wprowadzenie 271

9.2. Argument cła wychowawczego 271

9.2.1. Istota 271

9.2.2. Założenia i zasada funkcjonowania 273

9.2.3. Ocena adekwatnoŚci 276

9.3. Argument cła optymalnego 281

9.3.1. Istota 281

9.3.2. Założenia i zasada funkcjonowania 282

9.3.3. Ocena adekwatnoŚci 285

9.4. Teoria drugiego najlepszego rozwiązania 288

9.4.1. Istota 288

9.4.2. Podstawy interpretacji 289

9.4.3. Zastosowanie cła jako rozwiązania drugiego po najlepszym 292

9.4.4. Ocena roli polityki handlu w kontekście teorii drugiego najlepszego rozwiazania 294

9.5. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 296

9.6. Literatura zalecana 296

Rozdział 10. Instrumenty polityki handlu międzynarodowego 297

10.1. Wprowadzenie 297

10.2. Taryfowe Środki polityki handlu międzynarodowego - cło i polityka celna 298

10.2.1. Pojęcie i rodzaje ceł 298

10.2.2. Skutki ekonomiczne zastosowania ceł 302

10.3. Nietaryfowe Środki polityki handlu międzynarodowego 312

10.3.1. Środki wywierające wpływ na ceny importowe i eksportowe 312

10.3.2. Środki wywierające wpływ na wolumen importu i eksportu 314

10.4. Nominalna i efektywna stopa protekcji 334

10.5. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 338

10.6. Literatura zalecana 338

Rozdział 11. Racjonalne ekonomicznie argumenty za protekcjonizmem w warunkach "nowej" teorii handlu strategiczna polityka handlu międzynarodowego 339

11.1. Wprowadzenie 340

11.2. Teoria strategicznej polityki handlu międzynarodowego 341

11.2.1. Geneza 341

11.2.2. Istota i cele 344

11.2.3. Ujęcie w konwencji teorii gier 348

11.3. Modele bazowe 354

11.3.1. Model homogenicznego duopolu międzynarodowego z uwzględnieniem zachowań wg zasad konkurencji iloŚciowej Cournota - zastosowanie subwencji eksportowej 354

11.3.2. Model heterogenicznego duopolu międzynarodowego z uwzględnieniem zachowań wg zasad konkurencji cenowej Bertranda - zastosowanie podatku eksportowego 359

11.4. Wpływ zagranicznych przedsięwzięć odwetowych na skutścznoŚć narzędzi strategicznej polityki handlu międzynarodowego 362

11.5. Lobbing przedsiębiorstw a strategiczna polityka handlu międzynarodowego 373

11.6. Empiryczna egzemplifikacja skutkow zastosowania narzędzi strategicznej polityki handlu międzynarodowego - branża lotnicza 376

11.7. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 384

11.8. Literatura zalecana 385

Rozdział 12. Polityka handlu międzynarodowego krajow rozwijających się 387

12.1. Wprowadzenie 388

12.2. Klasyfikacje krajow rozwijających się 388

12.3. Determinanty niedorozwoju krajow rozwijajacych się w sferze handlu zagranicznego 390

12.4. Wpływ polityki handlu na rozwój gospodarczy krajów rozwijających się 391

12.4.1. Polityka substytucji importu 391

12.4.2. Polityka dywersyfikacji eksportu 393

12.5. Problem niestabilnoŚci dochodow eksportowych 396

12.5.1. Miejsce stabilizacji dochodów eksportowych w hierarchii celów ekonomicznych krajów rozwijajacych się 396

12.5.2. EfektywnoŚć narodowych Środków stabilizacji dochodów eksportowych 397

12.5.3. EfektywnoŚć międzynarodowych Środków stabilizacji dochodow eksportowych 400

12.5.4. Wpływ stabilizacji cen surowców na dochody eksportowe 407

12.6. Pytania kontrolne i problemy do dyskusji 413

12.7. Literatura zalecana 413

Bibliografia 414

Spis rysunków 426

Spis tabel 428

Indeks rzeczowy 430