"Relacje społeczne i role społeczne"

Spis treści

Przedmowa do wydania polskiego (Elżbieta Hałas) 11

Od Wydawcy 33

Florian Znaniecki i jego życie (Helena Znaniecka Lopata) 35

Wybrane dzieła Floriana Znanieckiego 45

[Część pierwsza. Zakres socjologii] 52

Rozdział 1. Czym jest socjologia? 54

1. Zbieżności i rozbieżności stanowisk wśród socjologów 54

2. Socjologia jako nauka o społeczeństwie 58

3. Czy społeczeństwa pojmowane zgodnie z definicją dziewiętnastowiecznych socjologów i ich następców poddają się klasyfikacji? 63

4. Socjologia jako nauka o człowieku 67

5. Socjologia jako nauka o interakcjach społecznych 69

6. Współdziałanie społeczne a systemy społeczne 73

Rozdział 2. Pola badań socjologicznych 78

1. Koncepcja pola badań 78

2. Miejsca zbiorowych spotkań 81

3. Habitaty społeczności 87

4. Miasta jako pola badań 96

5. Regiony metropolii 101

6. Świat współczesny jako pole badań 109

Rozdział 3. Humanistyczne a naturalistyczne podejście do pól socjologii 110

1. Naturalistyczne założenia wyjściowe w badaniach ludzkich zbiorowości 110

2. Dane przestrzenne jako wartości ludzkie 116

3. Podejście humanistyczne do populacji 124

4. Humanistyczne przedefiniowanie potrzeb ludzkich 138

5. Przedefiniowanie procesu zaspokajania potrzeb 143

6. Humanistyczne przedefiniowanie technik materialnych 152

7. Podsumowanie i wnioski 158

[Część druga. Relacje społeczne] 160

Rozdział 4. Studia nad relacjami społecznymi w społecznościach 162

1. Wstęp 162

2. Wielość i zróżnicowanie działań oraz reakcji społecznych w obrębie społeczności 164

3. Poszukiwanie wybranych relacji społecznych w obrębie społeczności 167

4. Wpływ konfliktów społecznych na relacje społeczne 171

5. Generalizacje socjologiczne dotyczące relacji społecznych 175

6. Teoria zależności relacji społecznych od czynników psychologicznych 179

7. Teoria zależności relacji międzyjednostkowych od środowiska społecznego 181

8. Teoria zależności relacji społecznych od całokształtu kultury 186

9. Wnioski 191

Rozdział 5. Relacje matka-dziecko 194

1. Socjologiczne znaczenie relacji matka-dziecko 194

2. Różne koncepcje macierzyństwa 197

3. Odrzucenie dziecka przez biologiczną matkę 199

4. Akceptacja dziecka przez matkę 202

5. Obowiązki matki w odniesieniu do ciała dziecka 204

6. Obowiązek matki, aby uczynić dziecko świadomym partnerem w ich relacji 211

7. Obowiązki w dziedzinie kierowania procesem wychowania 215

8. Obowiązki dziecka względem matki 221

9. Obowiązek wdzięczności 223

10. Powierzanie wybranych matczynych obowiązków innym 225

Rozdział 6. Relacje braterskie 228

1. Więzi społeczne między rodzeństwem 228

2. Tworzenie oraz poszerzanie relacji między braćmi 231

3. Dobrowolne tworzenie relacji podobnych do braterstwa 234

4. Braterski obowiązek sympatetycznego rozumienia 237

5. Wzajemna pomoc w formie darów 239

6. Wzajemna pomoc poprzez czynne usługi 242

7. Współpraca 245

Rozdział 7. Relacje małżeńskie i erotyczne 248

1. Różnice między relacjami małżeńskimi a erotycznymi 248

2. Wspólny cel relacji małżeńskich 251

3. Wybór partnerów małżeńskich 257

4. Zaślubiny 261

5. Wzajemne obowiązki męża i żony 263

6. Wybór partnerów w relacjach erotycznych 266

7. Wzajemne obowiązki kochanków 271

8. Rozszerzenie ideałów erotycznych na relacje małżeńskie 277

Rozdział 8. Uprzejme relacje towarzyskie 282

1. Wspólna przyjemność jako cel uprzejmych relacji towarzyskich 282

2. Uprzejme relacje towarzyskie na dworach książęcych 285

3. Relacje między mężami stanu a gośćmi 289

4. Swobodne uprzejme relacje towarzyskie wśród szlachty 291

5. Upowszechnienie się uprzejmych relacji towarzyskich wśród kapitalistów i przedstawicieli poszczególnych profesji 294

6. Wartość osobista jako kryterium w wyborze partnerów uprzejmych relacji towarzyskich 297

7. Obowiązki partnerów w uprzejmych relacjach towarzyskich 300

Rozdział 9. Integracja relacji społecznych 304

1. Powiązania między relacjami społecznymi 304

2. Integracja uprzejmych relacji towarzyskich 305

3. Integracja relacji społecznych między ojcem a jego potomkami 307

4. Integracja relacji społecznych między dzieckiem a różnymi dorosłymi 311

5. Inne przykłady zintegrowanych relacji 315

Rozdział 10. Koncepcja roli społecznej 318

1. Wspólne wyróżniki zintegrowanych relacji społecznych 318

2. Uczestnictwo jednostki w rozmaitych systemach relacji społecznych 319

3. Koncepcja roli 321

4. Definicja roli społecznej poprzez porównanie z rolą teatralną 323

5. Rozbieżne koncepcje dotyczące uczestnictwa jednostki w życiu społecznym 327

Rozdział 11. Osoby 332

1. Standardy osobistej zdatności 332

2. Standardy płci i wieku 333

3. Dziedziczne cechy biologiczne 334

4. Sztuczne cechy cielesne 336

5. Dziedziczne cechy psychologiczne 338

6. Oszacowanie indywidualnych zdolności na podstawie obserwacji wcześniejszych dokonań 345

7. Akceptacja nowo przybyłych na podstawie rekomendacji cieszących się autorytetem sędziów 349

8. Przymusowa akceptacja osób wyznaczonych przez silnych przywódców 352

Rozdział 12. Kręgi społeczne 354

1. Zróżnicowanie kręgów społecznych w zależności od cenionych wartości 354

2. Wielkość kręgów społecznych w obrębie społeczności 357

3. Ekspansja kręgów społecznych poza obręb społeczności 360

4. Trwanie kręgów społecznych i ich organizacja 364

Rozdział 13. Prawa osobiste 374

1. Socjologiczna koncepcja praw 374

2. Czy istnieją jakiekolwiek powszechne prawa? 378

3. Prawo do osobistego prestiżu 380

4. Symboliczne manifestacje prestiżu 387

5. Prawo jednostek podrzędnych do uznania ich zasług przez jednostki nadrzędne 391

6. Prawo do osobistego poważania przez równych sobie 394

7. Prawo do bezpieczeństwa fizycznego 397

8. Prawa ekonomiczne 400

9. Prawo do sympatetycznego rozumienia 405

10. Prawo do akceptacji autorytatywnych sądów 408

11. Prawo do egzekwowania posłuszeństwa 411

12. Prawo do podejmowania nowych działań 415

Rozdział 14. Funkcje osobiste 420

1. Koncepcja funkcji osobistej 420

2. Określone obowiązki względem poszczególnych jednostek 424

3. Ogólne obowiązki w obrębie szerokich kręgów społecznych 426

4. Obowiązki jednostki względem własnego kręgu społecznego jako zorganizowanej grupy społecznej 429

5. Obowiązki członków zorganizowanych grup względem osób z zewnątrz 432

6. Obowiązki względem samego siebie 434

7. Uwzorowane kulturowo działania, poprzez które są wypełniane obowiązki społeczne 437

8. Klasyfikacja ról społecznych ze względu na ich funkcje 441

9. Podejście ewolucyjne do historii ról społecznych 444

Rozdział 15. Role w społecznościach plemiennych 448

1. Pierwotne zróżnicowanie ról społecznych 448

2. Role społeczne kobiet jako matek 449

3. Wyłonienie się niematerialnych ról kobiet 454

4. Zróżnicowanie ról męskich w społecznościach plemiennych 457

5. Magiczno-religijne role mężczyzn 458

6. Techniczne funkcje mężczyzn 461

7. Funkcje ekonomiczne w społecznościach plemiennych 463

8. Funkcje moralne 467

9. Role wojowników 469

10. Funkcje uregulowane przez wzory estetyczne 475

11. Jak badać ewolucję historyczną ról społecznych? 477

Rozdział 16. Role społeczne królów 478

1. Królowie jako władcy państw 478

2. Funkcja religijna królów 483

3. Funkcja militarna królów 486

4. Funkcja polityczna królów 488

5. Prawa królów 494

6. Ewolucja historyczna ról społecznych po uformowaniu się królestw 497

Rozdział 17. Różnicowanie funkcjonalne ról religijnych 500

1. Funkcje publiczne kapłanów w stolicach 500

2. Funkcje prywatne kapłanów 503

3. Kapłani jako pisarze 504

4. Kapłani jako nauczyciele 506

5. Role innowatorów religijnych 508

6. Role kapłanów jako misjonarzy 511

Rozdział 18. Różnicowanie ról wojowników 516

1. Podziały terytorialne 516

2. Różnicowanie ról społecznych wojowników 517

3. Specjalizacja wojowników w technikach ofensywnych oraz defensywnych 520

4. Specjalizacja w zależności od środków transportu 522

Rozdział 19. Ewolucja ról politycznych 526

1. Funkcje polityczne króla 526

2. Ewolucja ról sędziów i prawników 527

3. Ewolucja ról prawodawców 528

4. Ewolucja ról administracyjnych 532

5. Role dyplomatyczne 538

Indeks nazwisk 542