"Historia administracji w Polsce 1764-1989. Wybór źródeł"

Spis treści

Przedmowa (Marian Kallas) 8

Wstęp (Arkadiusz Bereza, Grzegorz Smyk, Wiesław P. Tekely, Andrzej Wrzyszcz) 10

Wykaz skrótów 13

A. Kształtowanie się ustroju administracyjnego w Polsce w latach 1764-1795 (Wiesław P. Tekely, Andrzej Wrzyszcz) 14

A.1. Podstawy ustroju państwa 16

1. Prawa kardynalne z roku 1768 16

2. Prawa kardynalne z roku 1775 23

3. Konstytucja 3 maja z roku 1791 25

4. Prawo o sejmikach z roku 1791 33

5. Ustawa o miastach królewskich z roku 1791 44

6. Prawa kardynalne z roku 1793 49

A.2. Reformy administracji centralnej 54

7. Konstytucja sejmowa z roku 1764 o utworzeniu Komisji Skarbu Koronnego 54

8. Konstytucja sejmowa z roku 1764 o utworzeniu Komisji Wojskowej 57

9. Konstytucja sejmowa z roku 1773 o utworzeniu Komisji Edukacji Narodowej 59

10. Konstytucja sejmowa z roku 1775 o utworzeniu Rady Nieustającej 61

11. Ustawa sejmowa z roku 1791 o utworzeniu Straży Praw 70

12. Powołanie Rady Najwyższej Narodowej w roku 1794 75

A.3. Podział kraju i administracja terytorialna 79

13. Ustanowienie komisji porządkowych cywilno-wojskowych w roku 1789 79

14. Podział terytorialny z roku 1793 84

15. Powołanie dozorów w roku 1794 87

B. Administracja na ziemiach polskich w czasie zaborów (Wiesław P. Tekely, Andrzej Wrzyszcz) 94

B.1. Podstawy ustroju państwa 96

16. Konstytucja Księstwa Warszawskiego z roku 1807 96

17. Konstytucja Królestwa Polskiego z roku 1815 103

18. Statut Organiczny Królestwa Polskiego z roku 1832 115

19. Konstytucja Rzeczypospolitej Krakowskiej z roku 1815 122

20. Konstytucja Rzeczypospolitej Krakowskiej z roku 1818 126

21. Konstytucja Rzeczypospolitej Krakowskiej z roku 1833 133

22. Statut krajowy dla Galicji z roku 1861 137

B.2. Administracja centralna 144

23. Ustanowienie Komisji Rządzącej w roku 1807 144

24. Organizacja Rady Ministrów w Księstwie Warszawskim z roku 1807 145

25. Kompetencje ministrów w Księstwie Warszawskim (dekret z roku 1808) 145

26. Organizacja administracji resortowej w Królestwie Polskim 152

27. Pełnomocnictwo dla namiestnika Królestwa Polskiego z roku 1818 156

28. Powołanie III Rady Stanu Królestwa Polskiego w roku 1861 158

29. Reorganizacja urzędu namiestnika w Królestwie Polskim z roku 1862 159

30. Powołanie Komitetu Urządzającego w Królestwie Polskim w roku 1864 161

B.3. Podziały terytorialne, administracja lokalna i samorząd 164

31. Podział terytorialny Księstwa Warszawskiego z roku 1807 164

32. Urząd prefekta w Księstwie Warszawskim 169

33. Organizacja prefektur w Księstwie Warszawskim z roku 1809 176

34. Rozszerzenie terytorium Księstwa Warszawskiego w roku 1810 179

35. Podział terytorialny Królestwa Polskiego z roku 1816 180

36. Wprowadzenie guberni w Królestwie Polskim w roku 1837 184

37. Organizacja gminy wiejskiej w Królestwie Polskim w roku 1864 185

38. Reorganizacja podziału terytorialnego oraz administracji gubernialnej i powiatowej w Królestwie Polskim z roku 1866 192

39. Powstanie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (patent królewski i odezwa do mieszkańców z roku 1815) 200

40. Organizacja gminy w Wielkim Księstwie Poznańskim z roku 1833 202

41. Organizacja Komisji Włościańskiej w Rzeczypospolitej Krakowskiej 203

42. Administracja powiatowa w Galicji w dobie autonomicznej 204

B.4. Sądownictwo administracyjne 212

43. Rada Stanu w Księstwie Warszawskim (dekret z roku 1810) 212

44. Rola Prokuratorii Generalnej w sadownictwie administracyjnym Królestwa Polskiego 217

45. Komisje wojewódzkie jako sady administracyjne w Królestwie Polskim 218

46. Organizacja III Rady Stanu Królestwa Polskiego z roku 1861 220

47. Ustanowienie Trybunału Administracyjnego w Austrii 224

C. Administracja II Rzeczypospolitej (Grzegorz Smyk) 228

C.1. Podstawy organizacji państwa 230

48. Orędzie Rady Regencyjnej z 14 listopada 1918 r. w przedmiocie przekazania najwyższej władzy państwowej Józefowi Piłsudskiemu 230

49. Dekret z 22 listopada 1918 r. o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej 231

50. Uchwała Sejmu z 20 lutego 1919 r. o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa 232

51. Ustawa z 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej 232

52. Ustawa z 2 sierpnia 1926 r. zmieniająca i uzupełniająca konstytucję Rzeczypospolitej z 17 marca 1921 r 247

53. Ustawa z 2 sierpnia 1926 r. o upoważnieniu Prezydenta RP do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy 250

54. Ustawa Konstytucyjna z 23 kwietnia 1935 r 251

C.2. Administracja centralna 266

55. Dekret Rady Regencyjnej z 3 stycznia 1918 r. o tymczasowej organizacji władz naczelnych w Królestwie Polskim 266

56. Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 1921 r. w przedmiocie statutów organizacyjnych ministerstw i urzędów centralnych 271

57. Rozporządzenie Rady Ministrów z 25 sierpnia 1926 r. w sprawie zasad organizacji i urzędowania ministerstw 273

58. Uchwała Rady Ministrów z 12 grudnia 1930 r. w sprawie statutu organizacyjnego Prezydium Rady Ministrów 279

C.3. Podziały terytorialne, administracja lokalna i samorząd 282

59. Dekret Naczelnika Państwa z 10 stycznia 1919 r. Statut Komisji Rządzącej dla Galicji i Śląska Cieszyńskiego oraz Górnej Orawy i Spiszu 282

60. Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 marca 1919 r. w przedmiocie administracji państwowej w Galicji 284

61. Rozkaz Naczelnego Wodza Wojsk Polskich z 12 maja 1919 r. Dotyczący organizacji zarządu cywilnego na obszarach wschodnich zajętych przez wojska polskie 284

62. Ustawa z 1 sierpnia 1919 r. o tymczasowej organizacji zarządu byłej dzielnicy pruskiej 286

63. Ustawa tymczasowa z 2 sierpnia 1919 r. o organizacji władz administracyjnych II instancji 289

64. Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 sierpnia 1919 r. o tymczasowej organizacji powiatowych władz administracyjnych I instancji na obszarze byłego zaboru rosyjskiego 291

65. Rozporządzenie wykonawcze Rady Ministrów z 13 listopada 1919 r. Określające zasady zespolenia urzędów i organów powiatowej administracji państwowej 292

66. Rozporządzenie wykonawcze Rady Ministrów z 13 listopada 1919 r. o tymczasowej organizacji powiatowych władz administracyjnych I instancji na obszarze byłego zaboru rosyjskiego 294

67. Ustawa Konstytucyjna z 15 lipca 1920 r. Statut Organiczny województwa śląskiego 297

68. Dekret Naczelnego Dowódcy Wojsk Litwy Środkowej nr 25 z 23 listopada 1920 r. o organizacji i kompetencjach Tymczasowej Komisji Rządzącej Litwy Środkowej i jej departamentów 304

69. Ustawa z 3 grudnia 1920 r. o tymczasowej organizacji władz administracyjnych II instancji na obszarze byłego Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim oraz na wchodzących w skład Rzeczypospolitej Polskiej obszarach Spiszu i Orawy 306

70. Rozporządzenie Rady Ministrów z 31 października 1921 r. w przedmiocie zmiany w przepisach prawnych o organizacji władz administracyjnych I instancji, obowiązujących na obszarze województw: nowogrodzkiego, poleskiego i wołyńskiego oraz powiatów: grodzieńskiego, wołkowyskiego i białowieskiego województwa białostockiego 307

71. Rozporządzenie Prezydenta RP z 19 stycznia 1928 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej 308

72. Ustawa z 23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego 331

C.4. Sądownictwo administracyjne 347

73. Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z 26 czerwca 1926 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Najwyższym Trybunale Administracyjnym 347

74. Rozporządzenie Prezydenta RP z 27 października 1932 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym 355

C.5. Państwowa służba cywilna 363

75. Ustawa z 17 lutego 1922 r. o państwowej służbie cywilnej 363

D. Administracja w Polsce Ludowej (Arkadiusz Bereza) 376

D.1. Podstawy ustroju państwa 378

76. Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego 378

77. Ustawa z 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych 380

78. Ustawa z 11 września 1944 r. o kompetencji Przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej 388

79. Ustawa Konstytucyjna z 4 lutego 1947 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 388

80. Ustawa Konstytucyjna z 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej 391

81. Ustawa Konstytucyjna z 22 lipca 1952 r. Przepisy wprowadzające Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 395

82. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 r. (tekst ze zmianami z lat 1952-1975) 396

83. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 r. (tekst ze zmianami z lat 1976-1988) 410

D.2. Administracja centralna 418

84. Ustawa z 21 lipca 1944 r. o utworzeniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego 418

85. Ustawa z 31 grudnia 1944 r. o powołaniu Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej 419

86. Dekret z 24 maja 1945 r. o utworzeniu Ministerstwa Odbudowy 420

87. Dekret z 10 listopada 1945 r. o utworzeniu Centralnego Urzędu Planowania przy Komitecie Ekonomicznym Rady Ministrów 421

88. Dekret z 13 listopada 1945 r. o zarządzie Ziem Odzyskanych 422

89. Ustawa z 11 stycznia 1949 r. o scaleniu zarządu Ziem Odzyskanych z ogólną administracją państwową 424

90. Ustawa z 10 lutego 1949 r. o zmianie organizacji naczelnych władz gospodarki narodowej 425

91. Ustawa z 2 lipca 1949 r. o zakresie działania Ministra Skarbu 428

92. Ustawa z 7 marca 1950 r. o przekształceniu urzędu Ministra Skarbu w urząd Ministra Finansów 430

93. Dekret z 7 grudnia 1954 r. o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego 431

94. Uchwała nr 113 Rady Ministrów z 30 czerwca 1969 r. w sprawie trybu działania Rady Ministrów i Prezydium Rządu 433

95. Uchwała nr 137 Rady Ministrów z 18 sierpnia 1970 r. w sprawie kolegiów w naczelnych organach administracji państwowej i urzędach centralnych 437

96. Ustawa z 28 maja 1975 r. o utworzeniu urzędu Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska 438

97. Ustawa z 29 grudnia 1982 r. o urzędzie Ministra Finansów oraz urzędach i izbach skarbowych 439

98. Ustawa z 14 lipca 1983 r. o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie działania podległych mu organów 442

99. Ustawa z 28 lipca 1983 r. o utworzeniu urzędu Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej 444

100. Ustawa z 12 listopada 1985 r. o zmianach w organizacji oraz zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji państwowej 445

D.3. Podziały terytorialne, administracja lokalna i samorząd 451

101. Dekret PKWN z 21 sierpnia 1944 r. o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji 451

102. Dekret PKWN z 23 listopada 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego 452

103. Ustawa z 4 lutego 1950 r. o dokonywaniu zmian podziału administracyjnego Państwa 457

104. Ustawa z 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej 459

105. Ustawa z 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych 464

106. Ustawa z 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych (tekst z 1963 r.) 465

107. Ustawa z 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych 481

108. Ustawa z 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych (tekst po zmianach w 1972 r.) 482

109. Ustawa z 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych (tekst po zmianach w 1973 r.) 483

110. Ustawa z 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych 485

111. Ustawa z 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych (tekst po zmianach w 1975 r.) 488

112. Rozporządzenie Rady Ministrów z 13 stycznia 1978 r. w sprawie statusu wojewody 489

113. Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 sierpnia 1978 r. w sprawie statusu naczelnika gminy 493

114. Ustawa z 20 lipca 1983 r. o systemie rad narodowych i samorządu terytorialnego (tekst z 1988 r.) 496

D.4. Sądownictwo administracyjne 520

115. Ustawa z 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego 520

116. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 25 lutego 1981 r. w sprawie struktury organizacyjnej Naczelnego Sadu Administracyjnego oraz ustalenia siedzib, właściwości i organizacji ośrodków zamiejscowych tego sądu 522

117. Ustawa z 14 czerwca 1960 r. Kodeks poste˛powania administracyjnego (tekst z 1980 r.) 524