"Antropomotoryka. Teoria motoryczności człowieka w zarysie"

Spis treści

Strona tytułowa 2

Strona redakcyjna 3

Przedmowa 4

Wykaz skrótów 6

Spis treści 7

1. Motoryczność człowieka jako swoisty przedmiot poznania naukowego 10

1.1. Podstawy wyodrębniania problematyki motoryczności z całości aspektów poznania człowieka 11

1.2. Antropomotoryka jako dyscyplina naukowa oraz przedmiot dydaktyki akademickiej 13

1.3. Miejsce antropomotoryki w strukturze nauk o kulturze fizycznej 16

2. Teoretyczna koncepcja motoryczności człowieka 19

2.1. Podstawowe pojęcia i zakres ich interpretacji 20

2.2. Strukturalny model motoryczności człowieka 22

3. Uwarunkowania motoryczności 24

3.1. Znamiona motoryczne – teoretyczne założenia i kryteria podziału 26

3.2. Zdolności motoryczne 28

3.2.1. Istota zdolności motorycznych – pojęcie, definicja 29

3.2.2. Teoretyczno-metodologiczne podstawy wyodrębnienia zdolności motorycznych 31

3.2.3. Klasyfikacja zdolności motorycznych 33

3.3. Umiejętności ruchowe 40

3.3.1. Istota, pojęcie, definicja 41

3.3.2. Podział umiejętności ruchowych 42

3.3.3. Strategie porządkowania umiejętności sportowych 44

3.4. Zdolności motoryczne a umiejętności ruchowe 45

3.5. Koncepcja zdolności motorycznych – wątpliwości i uwagi krytyczne 46

3.6. Nowe koncepcje ujęcia uwarunkowań motorycznych 48

3.6.1. Moduły motoryczne 49

3.6.2. Motoryczne kompetencje i ekspertyzy 52

4. Przejawy motoryczności 58

4.1. Cechy ruchu 59

4.1.1. Koncepcje systematyzacji cech ruchu 60

• Cechy mechaniczne 60

• Cechy morfologiczne 61

4.1.2. Cechy ruchu – problemy i kontrowersje 67

4.2. Sprawność motoryczna 69

5. Ruch jako podstawowa forma czynności człowieka 72

5.1. Podstawowe założenia teorii czynności 73

5.2. Zarys systematyki zachowań ruchowych człowieka 75

5.3. Istota czynności ruchowej 76

5.3.1. Czynność ruchowa jako proces systemowy 77

5.3.2. Czynność ruchowa jako proces optymalizacji sytuacji 79

5.3.3. Czynność ruchowa jako intencjonalna organizacja zachowania 81

5.4. Kryteria czynności ruchowej 83

5.4.1. Cel czynności ruchowej 84

5.4.2. Plan czynności ruchowej 85

5.4.3. Kontrola i ocena czynności ruchowej 86

5.5 Struktura czynności ruchowej 87

5.5.1. Formalna struktura czynności 88

5.5.2. Funkcjonalna struktura czynności 90

• Subsystemy czynności – struktury regulacyjne 90

• Poziomy regulacyjne – struktura hierarchiczna 91

• Fazy czynności – struktura czasowa 93

• Zintegrowane ujęcie struktury funkcjonalnej czynności 95

5.6. Zasady organizacji czynności ruchowej 97

5.7. Problemy i uwagi krytyczne 98

5.8. Czynność motoryczna a cechy ruchu 99

6. Koordynacja motoryczna człowieka 102

6.1. Istota i funkcje koordynacji motorycznej 103

6.2. Znaczenie koordynacji motorycznej człowieka 106

6.3. Teoretyczne problemy koordynacji motorycznej 107

6.4. Neurofizjologiczne mechanizmy koordynacji motorycznej 109

7. Teorie i modele kontroli motorycznej 115

7.1. Podstawy wyodrębnienia i rozwoju teorii kontroli motorycznej 116

7.2. Koncepcje mechanistyczno-cybernetyczne (preskryptywne) 118

7.2.1. Teorie reaferentnej kontroli motorycznej (regulacji) 120

• Modele regulacji ruchu 120

– Zasada reaferencji (v. Holst, Mittelstaedt) 120

– Model funkcjonalny (Anochin) 122

– Model pierścienia ruchowego (Bernstein) 123

– Model „dwupierścieniowy” regulacji ruchów (Czchaidze) 124

– Model koordynacji ruchu (Schnabel) 126

– Teoria „poziomów budowy ruchów” (Bernstein) 126

– Model „zamkniętej pętli” (Adams) 130

– Kompleksowy model regulacji czynności ruchowej 131

7.2.2. Teorie programowej kontroli motorycznej (sterowania) 134

• Koncepcje wewnętrznych reprezentacji ruchowych 134

– Programy motoryczne 135

– Teoria uogólnionych programów motorycznych (Schmidt) 137

– Teoria schematów (Schmidt) 140

• Modyfikacje oraz nowe ujęcia koncepcji programów i schematów 145

– Dwustopniowy model (Roth) 145

– Schemat motoryczny (Munzert) 146

– Hipoteza punktu równowagi – przestrzenna reprezentacja ruchu 147

7.2.3. Ogólne uwagi o koncepcjach mechanistyczno-cybernetycznych 150

7.3. Koncepcje dynamiczno-systemowe (emergentne) 151

7.3.1. Teorie ekologiczne 154

7.3.2. Teorie synergetyczne 158

7.3.3. Modele kontroli motorycznej – ujęcia sformalizowane 170

• Modele koneksyjne 170

– Wewnętrzne modele kontroli 171

– Model odwrotny 172

– Model prosty 172

– Modele kombinowane 173

– Koncepcja wielokrotnych połączeń modeli prostych i odwrotnych 174

– Model budowy ruchów MOSAIC 176

7.3.4. Nowe narzędzia opisu kontroli motorycznej 180

• Koncepcja niekontrolowanej rozmaitości 180

• Kontrola w optymalnym sprzężeniu zwrotnym 181

7.3.5. Ogólne uwagi o koncepcjach dynamiczno-systemowych 183

7.4. Rozbieżności między mechanistyczno-cybernetycznymi a dynamiczno-systemowymi koncepcjami kontroli motorycznej 184

7.5. Próby integracji koncepcji kontroli motorycznej 186

8. Motoryczne uczenie się 190

8.1. Uczenie się – istota, definicje 191

8.2. Pamięć – przechowywanie wyników uczenia się 193

8.2.1. Procesy, rodzaje i systemy pamięci 194

8.2.2. Anatomiczne i neurofizjologiczne podstawy pamięci 197

8.3. Teoretyczne podstawy motorycznego uczenia się 199

8.3.1. Ustalenia terminologiczne 200

8.3.2. Teorie i modele motorycznego uczenia się 202

8.4. Motoryczne uczenie się z punktu widzenia teorii czynności 206

8.5. Strukturyzacja procesu motorycznego uczenia się 207

8.5.1. Trójfazowe modele motorycznego uczenia się 208

• Model Fittsa/Posnera 208

• Model Meinela/Schnabla 208

• Model Bernsteina 209

8.5.2. Dwufazowe modele motorycznego uczenia się 211

• Model Müllera 211

• Model Rüssela 211

8.5.3. Model „spiralny” (Pöhlmann) 213

8.5.4. Przebieg i kryteria oceny procesu motorycznego uczenia się 215

• Krzywe uczenia się 215

• Kryteria i wskaźniki motorycznego uczenia się 216

8.6. Kompleksowy charakter motorycznego uczenia się 217

8.7. Wnioski dydaktyczne wynikające z teorii motorycznego uczenia się 219

9. Rozwój motoryczny człowieka – problemy teoretyczne i metodologiczne 222

9.1. Rozwój – istota i definicje oraz zakres analizy problemu 223

9.2. Współczesne koncepcje rozwoju człowieka 225

9.3. Podstawowe aspekty określające rozwój człowieka 229

9.3.1. Otwartość rozwoju 230

9.3.2. Wielość stopni swobody rozwoju 231

9.3.3. Wielorakość i różnorodność rozwoju 232

9.3.4. Nieliniowość rozwoju 233

9.3.5. Plastyczność rozwoju 234

9.3.6. Własna dynamika przebiegu rozwoju 235

9.3.7. Zmienność oraz stałość rozwoju 236

9.4. Specyficzne problemy ontogenezy motorycznej 237

9.4.1. Ontogeneza motoryczna jako rozwój kompetencji i jej zasobów 238

9.4.2. Inter- i intraindywidualne zróżnicowanie rozwoju motorycznego 241

9.4.3. Interkulturowe zróżnicowanie rozwoju motorycznego 249

9.4.4. Aspekty stabilności w rozwoju motorycznym 253

9.4.5. Strategia stymulacji motorycznej w rozwoju ontogenetycznym 258

9.4.6. Rozwój a problem motorycznego uczenia się 266

9.4.7. Tendencje zmian w rozwoju sprawności motorycznej 270

9.4.8. Ogólne refleksje 276

10. Problemy badawcze w antropomotoryce 277

10.1. Poznanie naukowe w antropomotoryce – ustalenia metodologiczne 278

10.2. Aktualne trendy w badaniach antropomotorycznych 280

10.3. Problemy związane z wykorzystaniem metod i narzędzi w badaniach antropomotorycznych 281

Podsumowanie 285

Podstawowe terminy i definicje 286

Piśmiennictwo 302

O Autorze 318

Przypisy 319