"Kołchoźnicy. Antropologiczne studium tożsamości wsi białoruskiej przełomu XX i XXI wieku"

Identyfikator Librowy: 44345

Spis treści

Wykaz skrótów / 13

Podziękowania / 15

Wprowadzenie. Etnograf w kołchozie, czyli uwagi o temacie, terenie i metodzie / 19

„Jak żyć bez kołchozu?” W stronę zbiorowej tożsamości kołchoźników / 41

Część I. W kołchozieRozdział 1. „Bez kołchoza życia nie ma”. Narracja o końcu i początku jako mit założycielski / 41

Pamięć kolektywizacji, czyli gospodarze wobec końca świata.Casus zachodniobiałoruski / 52

Pamięć kolektywizacji, czyli gospodarze wobec dwukrotnego końca świata. Casus wschodniobiałoruski / 77

„Trudno żyć, ale przywykszy”. Kołchoz oswojony / 103

Rozdział 2. „Kołchoz musi być”. Długie trwanie wzoru feudalnego / 103

„Szto zrobisz, tak treba musi”. Chłopski fatalizm i etos przetrwania / 122

Między ludzkim a kołchoźnym. Kołchozowa symbioza / 131

Kołchoźnik między panem, wójtem i plebanem. Kołchozowy feudalizm / 156

Chłop i pan przed kołchozem i w kołchozie, czyli o współczesnej pańszczyźnie / 191

Część II. Kołchoźnik i panRozdział 3. Chamy versus pany. Odrębność grupowa jako fundament tożsamości / 191

Stereotyp chama w relacji do pana, czyli mit o pochodzeniu po raz pierwszy / 210

Szlachetna szlachta i proste mużyki. Casus grodzieński / 222

„Mużyk je mużykom”, czyli w stronę opozycji człowiek : nieczłowiek. Casus poleski / 237

Stereotyp prostej mowy, czyli o konstruowaniu odrębności. Casus Grodzieński / 246

Cham i szlachcic jako kategorie statyczne i dynamiczne / 273

Rozdział 4. Chamy i pany. Między strukturą a communitas / 273

Nie ma abla bez kaina, czyli mit o pochodzeniu po raz drugi / 284

Chłopsko-pańska symbioza, alias mużyki-kołchoźniki i szlachta-kołchoźniki. Neutralizowanie odrębności / 308

Praca na ziemi jako domena współdziałania człowieka i boga. Od wartości podstawowych do tożsamości zbiorowej / 327

Rozdział 5. Proste robocze ludzie. Praca na ziemi jako wartość konstytutywna dla tożsamości / 327

Zapracowany naród między męką a modlitwą, czyli mit o pochodzeniu po raz trzeci / 360

Czarnarabocze ludzie, czyli o kołchoźniczym poczuciu krzywdy / 384

Trudolubiwe ludzie, czyli o kołchoźniczym poczuciu godności / 396

Chłop sam sobie panem, czyli wzór dobrego gospodarza przed kołchozem i w kołchozie / 418

Rozdział 6. Chłopi versus Żydzi. Odrębność grupowa jako fundament tożsamości / 439

W chłopsko-pańsko-żydowskim trójkącie, czyli opowieść o porządku świata / 439

Żyd ambiwalentny, czyli kołchoźnicy wobec stereotypu Żyda / 455

Wieś i miasto przed kołchozem i w kołchozie, czyli wokół współczesnego Żyda / 477

Chłopsko-żydowskie sąsiedztwo, czyli między odróżnorodnieniem a rekonstytuowaniem odrębności / 489

Rozdział 7. Chłopi i Żydzi. Między strukturą a communitas / 489

Pamięć zagłady po raz pierwszy, czyli kołchoźnicy wobec końca świata / 518

Pamięć zagłady po raz drugi, czyli pytanie o porządek świata / 545

Chrześcijanie versus Żydzi, czyli wokół legend o krwi / 583

Część IV. Wobec BogaRozdział 8. Chrześcijanie i Żydzi. Znaczący inni jako współtwórcy tożsamości / 583

Chrześcijanie i Żydzi, czyli ludzie, którzy wierzą w boga. Neutralizowanie odrębności / 604

Mit babelski, czyli Żydzi i chrześcijanie w systemie klasyfikacyjnym wiar-nacji. Casus grodzieński / 620

Chrześcijanie versus niechrzczeńcy, czyli kołchoźnicy jako ludzie chrzczone / 651

Rozdział 9. Ludzie chrzczone. Krzyż jako rdzeń tożsamości kołchoźników / 651

„Trzeba chrzcić”, czyli bóg bez cerkwi i chrzest bez religii. Casus wschodniobiałoruski / 657

Znak krzyża jako rdzeń tożsamości kołchoźników. Casus wschodniobiałoruski / 671

Znak krzyża jako rdzeń tożsamości kołchoźników. Casus grodzieński / 681

Ludzie chrześcijanie, czyli polaki i ruskie między wspólnotą a odrębnością. Casus grodzieński / 689

Rozdział 10. Ludzie chrześcijanie. Wiara w boga jako wartość konstytutywna dla tożsamości / 689

Mużyk-chrześcijanin jako ochrzczony Żyd, czyli mit o pochodzeniu po raz czwarty / 703

Pamięć ateizacji: od zamknięcia do otwarcia wiary. Kołchoźnicy wobec destrukcji i rekonstrukcji wartości podstawowych / 717

Zakończenie. Etnograf w gabinecie, czyli uwagi o tożsamości wsi białoruskiej przełomu XX i XXI wieku / 759

Rozmówcy / 765

Bibliografia / 785

Wykaz ilustracji / 809

Summary. Kolkhozniks. An anthropological study of the Identity of belarusian villagers at the turn of the 20th and 21th centuries / 813

Indeks osobowy / 827