"Nadwaga i otyłość"

Spis treści

Od autorki 12

Część I. Nadwaga i otyłość jako problem biopsychospołeczny. Zachowania prowadzące do zmiany wagi 14

Rozdział 1. Otyłość i nadwaga: konsekwencje, uwarunkowania, czynniki ryzyka 16

1.1. Otyłość i nadwaga: definicja, pomiar i występowanie 16

1.2. Konsekwencje zdrowotne nadwagi i otyłości 20

1.3. Otyłość a zdrowie psychiczne: zaburzenia nastroju 26

1.4. Nadwaga i otyłość a zaburzenia jedzenia 29

1.5. Otyłość i nadwaga a inne zaburzenia psychiczne 33

1.6. Konsekwencje społeczne nadwagi i otyłości 34

1.7. Socjodemograficzne korelaty (i czynniki ryzyka dla) otyłości i nadwagi 36

1.8. Praca zawodowa a otyłość i nadwaga 38

1.9. Czynniki ryzyka dla otyłości i nadwagi dotyczące okresu ciąży, dzieciństwa i adolescencji 39

Rozdział 2. Aktywność fizyczna i dieta a funkcjonowanie biopsychiczne, otyłość i nadwaga 43

2.1. Skład posiłków i wpływ różnego typu diet na funkcjonowanie psychiczne i somatyczne 45

2.2. Częstotliwość jedzenia posiłków i poszczenie a otyłość i nadwaga 51

2.3. Wzory odżywiania się a rozwój otyłości i zaburzeń jedzenia 52

2.4. Definicje aktywności fizycznej i zalecenia dotyczące jej stosowania 53

2.5. Aktywność fizyczna, pobieranie i wydatkowanie energii a rozwój nadwagi i otyłości 54

2.6. Wpływ aktywności fizycznej na funkcjonowanie somatyczne, psychologiczne i społeczne 56

Część II. Teorie psychologiczne wyjaśniające zmianę zachowania oraz problemy związane z planowaniem i ewaluacją interwencji 62

Rozdział 3. Psychologiczne modele teoretyczne wykorzystywane w przygotowaniu interwencji mających na celu zmianę diety, aktywności fizycznej i wagi ciała 64

3.1. Model społeczno-poznawczy 65

3.1.1. Własna skuteczność 66

3.1.2. Oczekiwania dotyczące zysków i strat wynikających z działania 72

3.1.3. Cele, czynniki ułatwiające oraz utrudniające działanie 73

3.1.4. Operacjonalizacja teorii społeczno-poznawczej 74

3.2. Model transteoretyczny 75

3.3. Implementacja intencji i planowanie a zmiana zachowania 81

3.3.1. Planowanie: automatyczna czy świadoma regulacja zachowań 84

3.4. Teorie wyjaśniające zmianę diety i aktywności fizycznej: podsumowanie 86

Rozdział 4. Ewaluacja efektów interwencji: typowe problemy i ich rozwiązania 87

4.1. Zasady dotyczące planowania interwencji: jawność procedur i rezultatów 88

4.2. Zasady dotyczące planowania interwencji: ile osób zbadać i jak je przyporządkować do grup 90

4.3. Jakie wskaźniki efektywności wybrać 91

4.4. Techniki wykorzystywane w interwencjach 93

Część III. Interwencje 96

Rozdział 5. Zapobieganie otyłości i redukcja nadmiernej wagi ciała wśród dzieci i adolescentów 98

5.1. Prewencja nadwagi i redukcja otyłości przez zwiększanie poziomu aktywności fizycznej dzieci: działania oparte na teorii społeczno-poznawczej, modelu transteoretycznym i implementacji intencji 100

5.2. Badania własne: wpływ interwencji mającej na celu implementację intencji na aktywność fizyczną adolescentów 106

5.2.1. Wpływ implementacji intencji na aktywność fizyczną wśród adolescentów: metoda badań 107

5.2.2. Wpływ implementacji intencji na aktywność fizyczną wśród adolescentów: wyniki i dyskusja 109

5.3. Prewencja nadwagi i redukcja otyłości wśród dzieci i adolescentów przez zmianę diety: przykłady interwencji opartych na teorii społeczno-poznawczej, modelu transteoretycznym i implementacji intencji 112

5.4. Badania własne: prewencja nadwagi wśród adolescentów przez zmianę diety: indukcja nastroju pozytywnego i jej wpływ na liczbę zjadanych ciastek z czekoladą 118

5.4.1.Wpływ nastroju na spożywanie ciastek z czekoladą: metoda badań 119

5.4.2. Wpływ nastroju na spożywanie ciastek z czekoladą przez adolescentów: wyniki badań 120

5.5. Prewencja i leczenie otyłości i nadwagi wśród dzieci i adolescentów a zaburzenia jedzenia 123

5.6. Moderatory efektywności programów interwencyjnych dla dzieci i adolescentów 126

Rozdział 6. Leczenie otyłości i nadwagi wśród zdrowych osób dorosłych 129

6.1. Leczenie nadwagi i otyłości: programy komercyjne, ich efektywność i ograniczenia 130

6.2. Leczenie otyłości i nadwagi zdrowych osób dorosłych: interwencje wieloczynnikowe oparte na teoriach psychologicznych 134

6.2.1. Interwencje wieloczynnikowe służące leczeniu otyłości, wykorzystujące techniki poznawczo-behawioralne 134

6.2.2. Wieloczynnikowe interwencje służące leczeniu osób z otyłością, wykorzystujące teorię społeczno-poznawczą, model transteoretyczny i implementację intencji 139

6.2.3. Badania własne: wpływ interwencji mającej na celu implementację intencji na zmianę wagi ciała wśród osób z nadwagą lub otyłością 147

6.2.3.1. Wpływ implementacji intencji na zmianę wagi ciała wśród osób z nadwagą lub otyłością: metoda badań 149

6.2.3.2. Wpływ implementacji intencji na zmianę wagi ciała wśród osób z nadwagą lub otyłością: wyniki i dyskusja 151

6.2.4. Determinanty efektywności interwencji mających na celu leczenie otyłości, opartych na teoriach społeczno-poznawczych i poznawczo-behawioralnych 156

Rozdział 7. Prewencja otyłości wśród zdrowych osób dorosłych: interwencje oparte na teoriach psychologicznych, mające na celu zmianę diety 160

7.1. Prewencja otyłości i nadwagi a dieta - interwencje społeczno-poznawcze 161

7.2. Prewencja otyłości i nadwagi za pomocą zmiany diety - interwencje oparte na modelu transteoretycznym 170

7.3. Prewencja otyłości za pomocą zmiany diety - interwencje oparte na modelu implementacji intencji 178

7.4. Badania własne: dieta zdrowych dorosłych a interwencja budująca własną skuteczność versus interwencja wzmacniająca implementację intencji i własną skuteczność 181

7.4.1. Dieta zdrowych dorosłych a interwencja budująca własną skuteczność versus interwencja wzmacniająca implementację intencji i własną skuteczność: metoda badań 182

7.4.2. Dieta zdrowych dorosłych a interwencja budująca własną skuteczność versus interwencja wzmacniająca implementację intencji i własną skuteczność: rezultaty i dyskusja 184

7.5. Badania własne: powtarzanie implementacji intencji a spożywanie soli i słonych przekąsek, zmiany w planowaniu i własnej skuteczności 189

7.5.1. Powtarzanie implementacji intencji a spożywanie soli i słonych przekąsek, zmiany w planowaniu i własnej skuteczności: metoda badań 190

7.5.2. Powtarzanie implementacji intencji a spożywanie soli i słonych przekąsek, zmiany w planowaniu i własnej skuteczności: wyniki i dyskusja badań 192

7.6. Czynniki wpływające na efektywność interwencji mających na celu prewencję nadwagi i otyłości przez stosowanie zalecanej diety przez zdrowych dorosłych 196

Rozdział 8. Prewencja otyłości wśród zdrowych osób dorosłych: interwencje oparte na teoriach psychologicznych, mające na celu zwiększenie aktywności fizycznej 198

8.1. Interwencje oparte na teorii społeczno-poznawczej, mające na celu zwiększenie aktywności fizycznej 199

8.2. Interwencje oparte na modelu transteoretycznym i implementacji intencji, mające na celu zwiększenie aktywności fizycznej wśród zdrowych dorosłych 205

8.3. Badania własne: czy planowanie wykorzystywania zasobów może wpływać na utrzymanie aktywnego trybu życia wśród zdrowych dorosłych 214

8.3.1. Czy planowanie wykorzystywania zasobów wpływa na utrzymanie aktywnego trybu życia wśród zdrowych dorosłych: metoda 215

8.3.2. Czy planowanie wykorzystywania zasobów wpływa na utrzymanie aktywnego trybu życia wśród zdrowych dorosłych: wyniki badań i dyskusja 217

Rozdział 9. Prewencja i leczenie nadwagi i otyłości a dieta i aktywność fizyczna wśród osób przewlekle chorych 221

9.1. Dieta i aktywność fizyczna wśród osób przewlekle chorych: interwencje oparte na teorii społeczno-poznawczej 224

9.2. Badania własne: wpływ interwencji oddziałującej na własną skuteczność w inicjacji działania na wykonywanie ćwiczeń przez osoby ze zwyrodnieniową chorobą kręgosłupa 231

9.2.1. Wpływ interwencji oddziałującej na własną skuteczność w inicjacji działania na wykonywanie ćwiczeń przez osoby ze zwyrodnieniową chorobą kręgosłupa: metoda 233

9.2.2. Wpływ interwencji oddziałującej na własną skuteczność w inicjacji działania na wykonywanie ćwiczeń przez osoby ze zwyrodnieniową chorobą kręgosłupa: wyniki badań i dyskusja 235

9.3. Dieta i aktywność fizyczna wśród osób przewlekle chorych: interwencje oparte na modelu transteoretycznym 239

9.4. Dieta i aktywność fizyczna wśród osób z chorobami przewlekłymi: interwencje oparte na modelu implementacji intencji 244

9.5. Badania własne: czy procedura wspomagania implementacji intencji wpływa na dietę osób z nadmierną wagą, które przeżyły zawał serca 246

9.5.1. Procedura wspomagania implementacji intencji a dieta osób z nadmierną wagą, które przeżyły zawał serca: metoda badań 248

9.5.2. Procedura wspomagania implementacji intencji a dieta osób z nadmierną wagą, które przeżyły zawał serca: wyniki badań i ich dyskusja 250

Część IV. Od teorii do praktyki i od praktyki do teorii: podsumowanie 256

Rozdział 10. Ogólne ograniczenia efektywności interwencji opartych na teorii 258

10.1. Wieloczynnikowość interwencji: im więcej, tym lepiej? 260

10.2. Nieefektywne oddziaływania: zmiana zachowań wśród dzieci w wieku 9-11 lat 261

Rozdział 11. Implikacje dla teorii: co po zweryfikowaniu w badaniach pozostaje z teorii i co możemy stosować w praktyce 263

11.1. Weryfikacja teorii społeczno-poznawczej: jej przydatność w prewencji i redukcji nadwagi i otyłości 264

11.2. Weryfikacja teorii implementacji intencji: jej przydatność w prewencji i redukcji nadwagi i otyłości 266

11.3. Weryfikacja modelu transteoretycznego: jego przydatność w prewencji i redukcji nadwagi i otyłości 267

11.4. Od empirii do teorii: model zweryfikowany w badaniach, wyznaczający efektywne działania 269

Bibliografia 272

Streszczenie 300

Abstract 302

Indeks nazwisk 304

Indeks rzeczowy 311