"Teoria komunikowania masowego"

Spis treści

Przedmowa do polskiego wydania (Tomasz Goban-Klas) 16

Przedmowa do piątego wydania Teorii komunikowania masowego 20

CZĘŚĆ I. ZAGADNIENIA WSTĘPNE 23

Rozdział 1. Wprowadzenie 23

1.1. Przedmiot naszego badania 24

1.2. Struktura książki 25

1.3. Problemy i zagadnienia komunikowania masowego 27

1.4. Orientacje badawcze 30

1.5. Jak korzystać z książki 31

1.6. Ograniczenia zakresu i perspektywy 31

1.7. Różne rodzaje teorii 34

1.8. Nauka o komunikowaniu a badanie komunikowania masowego 36

1.9. Konkurencyjne tradycje analizy: strukturalistyczna, behawioralna i kulturowa 40

Literatura uzupełniająca 41

Rozdział 2. Narodziny mediów masowych 43

2.1. Od początku do mediów masowych 44

2.2. Media drukowane - książka i biblioteka 45

2.3. Media drukowane - gazeta 48

2.3.1. Prasa partyjno-polityczna 49

2.3.2. Prasa prestiżowa 50

2.3.3. Prasa popularna 50

2.4. Inne media drukowane 51

2.5. Film jako medium masowe 51

2.6. Radio i telewizja 54

2.7. Muzyka fonograficzna 56

2.8. Rewolucja komunikacyjna - media nowe wobec starych 58

2.8.1. Internet 59

2.9. Zróżnicowanie mediów 60

2.9.1. Wolność a kontrola 61

2.9.2. Wymiary użycia i odbioru 63

Literatura uzupełniająca 65

Podsumowanie 65

CZĘŚĆ II. TEORIE 67

Rozdział 3. Pojęcia i modele komunikowania masowego 67

3.1. Wczesne poglądy na media i społeczeństwo 68

3.1.1. Władza mediów masowych 69

3.1.2. Komunikowanie a integracja społeczna 69

3.1.3. Komunikowanie masowe jako instytucja masowej edukacji 70

3.2. Pojęcie "masy" 71

3.1.4. Media jako problem i kozioł ofiarny 71

3.3. Proces komunikowania masowego 72

3.4. Masowy odbiorca 74

3.5. Instytucja medium masowego 76

3.6. Kultura masowa i kultura popularna 76

3.6.1. Definicje i kontrasty 77

3.6.2. Inne poglądy na kulturę masową 78

3.7. Narodziny dominującego paradygmatu teoretycznego i badawczego 79

3.6.3. Ponowna ocena pojęcia masy 79

3.7.1. Korzenie funkcjonalistyczne i informatyczne 80

3.7.2. Inklinacja paradygmatu do badania skutków oddziaływania mediów i problemów społecznych 81

3.8. Alternatywny paradygmat krytyczny 82

3.8.1. Inna wizja społeczeństwa i mediów 83

3.8.2. Porównanie paradygmatów 85

3.9. Cztery modele komunikowania 86

3.9.1. Model transmisji 86

3.9.2. Model rytualny lub ekspresyjny 86

3.9.3. Komunikowanie jako pokaz i przyciąganie uwagi - model rozgłosu 88

3.9.4. Kodowanie i dekodowanie dyskursu medialnego - model recepcji 89

3.9.5. Porównania 91

Literatura uzupełniająca 92

Podsumowanie 92

Rozdział 4. Teoria mediów a teoria społeczna 93

4.1. Media, społeczeństwo i kultura - związki i konflikty 94

4.1.1. Niekonkluzywny wynik 96

4.2. Komunikowanie masowe jako proces społeczny: zapośredniczenie stosunków i doświadczeń społecznych 97

4.2.1. Pojęcie zapośredniczenia (mediacji) 97

4.2.2. Metafory zapośredniczenia 99

4.3. Ramy odniesienia dla powiązania mediów ze społeczeństwem 100

4.3.1. Rodzaje teorii mediów i społeczeństwa 101

4.4. Główne wątki teorii mediów I: władza i nierówność 102

4.5. Główne wątki teorii mediów II: integracja i tożsamość społeczna 104

4.5.1. Dualistyczny pogląd na media 104

4.5.2. Ambiwalencja integracji społecznej 105

4.6. Główne wątki teorii mediów III: zmiana i postęp społeczny 106

4.7. Główne wątki teorii mediów IV: przestrzeń i czas 107

4.8. Media a społeczeństwo - teoria I: społeczeństwo masowe 109

4.9. Media a społeczeństwo - teoria II: marksizm 110

4.10. Media a społeczeństwo - teoria III: funkcjonalizm 111

4.10.1. Wyszczególnienie społecznych funkcji mediów 112

4.11. Media a społeczeństwo - teoria IV: krytyczna teoria polityczno--ekonomiczna 114

4.12. Media a społeczeństwo - teoria V: konstruktywizm społeczny 115

4.13. Media a społeczeństwo - teoria VI: determinizm technologiczny 117

4.13.1. Szkoła Toronto 117

4.13.2. Technologia i ideologia 118

4.14. Media a społeczeństwo - teoria VII: społeczeństwo informacyjne 119

4.13.3. Alternatywa interaktywna 119

Podsumowanie 123

Literatura uzupełniająca 124

Rozdział 5. Komunikowanie masowe a kultura 125

5.1. Orientacja kulturalistyczna 126

5.2. Komunikacja a kultura 126

5.2.1. W stronę definicji kultury 127

5.2.2. Media a kultura - zagadnienia teoretyczne 127

5.3. Początki: szkoła frankfurcka i krytyczna teoria kulturowa 129

5.3.1. Ideologia i opór 131

5.4. Rehabilitacja kultury popularnej 132

5.4.1. (Semiotyczna) siła ludu 132

5.4.2. Pytania bez odpowiedzi 133

5.5. Płeć kulturowa a media masowe 135

5.6. Komercjalizacja 139

5.7. Technologia komunikacyjna a kultura 140

5.8. Włączanie w kulturę i zapośredniczenie tożsamości 143

5.9. Globalizacja kultury 144

5.10. Media masowe a kultura ponowoczesna 145

Literatura uzupełniająca 148

Podsumowanie 148

Rozdział 6. Nowe media - nowa teoria? 149

6.1. Nowe media a komunikowanie masowe 150

6.2. Co jest nowego w nowych mediach? 151

6.3. Główne zagadnienia teorii nowych mediów 154

6.4. Zastosowanie teorii medium do nowych mediów 156

6.4.1. Znaczenie i pomiar interaktywności 158

6.5. Nowe wzory obiegu informacji 159

6.5.1. Alokucja 159

6.5.2. Rozmowa (konwersacja) i wymiana 160

6.5.3. Konsultacja 160

6.5.4. Rejestracja 160

6.5.5. Typologia zintegrowana 161

6.6. Kształtowanie się społeczności za pośrednictwem komputera 162

6.6.1. Społeczność wirtualna 163

6.7. Partycypacja polityczna, nowe media a demokracja 165

6.8. Technologie wolności? 167

6.8.1. Nowy środek kontroli? 168

6.9. Nowy czynnik równości czy podziału? 170

Podsumowanie 172

Literatura uzupełniająca 174

Rozdział 7. Normatywna społeczna teoria mediów 175

7.1. Źródła obowiązków normatywnych 176

7.2. Media a interes publiczny 178

7.3. Główne zagadnienia teorii społecznej mediów 180

7.4. Wczesne podejścia teoretyczne - prasa jako "czwarta władza" 182

7.5. Komisja wolności prasy z roku 1947 i teoria odpowiedzialności społecznej mediów 184

7.6. Profesjonalizm i etyka mediów 186

7.7. "Cztery teorie prasy" i co było dalej 189

7.8. Nadawcy publiczni jako alternatywa 192

7.9. Media masowe, społeczeństwo obywatelskie i sfera publiczna 194

7.10. Reakcja na niezadowolenie w sferze publicznej 195

7.11. Wizje alternatywne 196

7.11.1. Emancypacyjna teoria mediów 196

7.11.2. Teoria wspólnotowa a media 197

7.12. Normatywna teoria mediów: cztery modele 198

Literatura uzupełniająca 199

Podsumowanie 199

CZĘŚĆ III. STRUKTURY 201

Rozdział 8. Struktura i produkt mediów - zasady i odpowiedzialność 201

8.1. Wolność mediów 203

8.1.1. Poziom struktury 203

8.1.2. Poziom działania 204

8.2. Równość mediów 205

8.2.1. Poziom struktury 205

8.3. Zróżnicowanie mediów 206

8.2.2. Poziom działania 206

8.3.1. Zróżnicowanie na poziomie struktury 207

8.3.2. Zróżnicowanie na poziomie działania 208

8.4. Prawda i jakość informacji 209

8.4.1. Pojęcie obiektywności 210

8.4.2. Kontekst badań i teorii obiektywności 211

8.4.3. Granice obiektywności 212

8.5. Ład społeczny i solidarność 213

8.5.1. Oczekiwania i normy dotyczące ładu 214

8.6. Ład kulturowy 215

8.6.1. Normy jakości kulturowej 215

8.7. Znaczenie odpowiedzialności 216

8.8. Dwa alternatywne modele odpowiedzialności 218

8.9. Relacje odpowiedzialności 219

8.10. Ramy odpowiedzialności 220

8.10.1. Ramy i ograniczenia prawne 221

8.10.2. Ramy wolnego rynku 221

8.10.3. Ramy odpowiedzialności społecznej 222

8.10.4. Ramy odpowiedzialności zawodowej 223

8.10.5. Ocena porównawcza 224

Podsumowanie 225

Literatura uzupełniająca 226

Rozdział 9. Ekonomia i zarządzanie mediami 227

9.1. Media - "biznes inny niż wszystkie" 228

9.1.1. Alternatywne perspektywy teoretyczne 229

9.1.2. Najważniejsze zagadnienia teoretyczne 230

9.2. Podstawowe informacje o strukturze mediów i poziomy analizy 231

9.3. Niektóre zasady ekonomiczne struktury mediów 232

9.3.1. Różne rynki mediów i różne źródła dochodu 232

9.3.2. Dochód z reklamy kontra dochód uzyskiwany od konsumenta - implikacje 232

9.3.3. Zasięg i zróżnicowanie rynku mediów 233

9.3.4. Konkurowanie o zysk 234

9.3.5. Struktura kosztów w mediach 235

9.4. Własność i kontrola 236

9.4.1. Wpływ własności 237

9.5. Konkurencja i koncentracja 238

9.5.1. Koncentracja pozioma a koncentracja pionowa 238

9.5.2. Inne rodzaje skutków koncentracji 239

9.5.3. Stopnie koncentracji 240

9.5.4. Problemy polityczne 241

9.6. Cechy szczególne ekonomii mediów 242

9.7. Zarządzanie mediami masowymi 243

9.7.1. Cele i formy zarządzania 243

9.8. Regulacja mediów masowych - modele alternatywne 245

9.8.1. Model wolnej prasy 246

9.8.2. Model radiofonii i telewizji 246

9.8.3. Model powszechnego nośnika 247

9.9. Zmiana paradygmatu w polityce mediów 248

9.8.4. Niejednoznaczny status Internetu 248

9.10. Systemy mediów a systemy polityczne 250

Literatura uzupełniająca 252

Podsumowanie 252

Rozdział 10. Globalne komunikowanie masowe 253

10.1. Początki 254

10.2. Siły napędowe: technologia i pieniądze 256

10.3. Międzynarodowa własność i kontrola mediów 257

10.4. Odmiany globalnych mediów masowych 258

10.5. Międzynarodowe zależności mediów 260

10.6. Imperializm kulturowy i jego konsekwencje 262

10.6.1. Ponowna ocena globalizacji 264

10.7. Proces transnacjonalizacji mediów 266

10.8. Międzynarodowy przepływ informacji 268

10.9. Globalny handel w kulturze medialnej 271

10.10. Koncepcja tożsamości narodowej i kulturowej 273

10.10.1. W stronę globalnej kultury medialnej? 274

10.11. Globalne zarządzanie mediami 275

Literatura uzupełniająca 277

Podsumowanie 277

CZĘŚĆ IV. ORGANIZACJE 279

Rozdział 11. Organizacja mediów - naciski i wyzwania 279

11.1. Metody i perspektywy badawcze 281

11.2. Główne zagadnienia 282

11.3. Poziomy analizy 282

11.4. Organizacja mediów w układzie oddziaływań społecznych 284

11.5. Relacje ze społeczeństwem 286

11.5.1. Niejednoznaczność celów organizacji medialnych 286

11.5.2. Rola dziennikarza: zaangażowanie czy neutralność? 288

11.5.3. Profesjonalizm 291

11.5.4. Dziennikarstwo w Internecie 292

11.6. Relacje z grupami nacisku i grupami interesu 293

11.7. Relacje z właścicielami i klientami 294

11.7.1. Wpływ właścicieli 294

11.7.2. Wpływ reklamodawców 295

11.8. Relacje z widownią 297

11.8.1. Nadawca wrogiem widowni? 297

11.8.2. Izolacja i niepewność 298

11.9. Elementy wewnętrznej struktury i dynamiki 299

11.8.3. Wyobrażenia widowni 299

11.10. Wpływ osobowości twórców przekazu masowego 300

11.9.1. Wewnętrzne zróżnicowanie celów 300

11.10.1. Kobiety w organizacjach informacyjnych 303

11.11. Konflikt ról i rozterki zawodowe 305

Literatura uzupełniająca 308

Podsumowanie 308

Rozdział 12. Tworzenie kultury mediów 309

12.1. Organizacja pracy nad przekazem - filtrowanie i selekcja 310

12.1.1. Czynniki ideologiczne kontra organizacyjne 311

12.2. Czynniki wpływające na selekcję informacji 313

12.2.1. Ludzie a selekcja informacji 314

12.2.2. Miejsce a selekcja informacji 315

12.2.3. Czas a selekcja informacji 316

12.3. Walka mediów i społeczeństwa o dostęp do informacji 319

12.3.1. Kontinuum autonomii mediów 320

12.3.2. Treści społeczne jako przedmiot sprzeciwu 321

12.4. Źródła informacji a treść przekazu 323

12.4.1. Planowanie oferty 325

12.4.2. Public relations i zarządzanie informacjami 326

12.5. Organizacja pracy nad przekazem - przetwarzanie i prezentacja 327

12.5.1. Alternatywny model selekcji 329

12.5.2. Stronniczość jako wynik procesu reprodukcji 330

12.5.3. Standaryzacja i logika informacyjna 330

12.6. Logika kultury mediów 331

12.7. Inne wzory podejmowania decyzji 333

Literatura uzupełniająca 335

Podsumowanie 335

CZĘŚĆ V. TREŚĆ 337

Rozdział 13. Treść przekazu masowego - zagadnienia, koncepcje i metody analizy 337

13.1. Po co badać treść przekazu masowego? 338

13.2. Krytyczna analiza treści 340

13.2.1. Perspektywa marksistowska 340

13.2.2. Krytyka reklam i komercjalizacji 341

13.2.3. Kwestia jakości kultury 341

13.2.4. Przemoc w mediach 342

13.2.5. Krytyka feministyczna 342

13.3. Strukturalizm i semiologia 343

13.3.1. Wprowadzenie do teorii znaków 344

13.3.2. Konotacja i denotacja 345

13.3.3. Język obrazu 346

13.3.4. Zastosowania semiologii 346

13.4. Treść jako zbiór informacji 347

13.4.1. Teoria informacji 348

13.4.2. Zastosowania teorii informacji 348

13.4.3. Wartościujący charakter informacji 349 350

13.5. Ocena dokonań mediów 351

13.5.1. Wolność i niezależność 351

13.5.2. Zróżnicowanie treści 352

13.6. Obiektywizm i jego kryteria 353

13.6.1. Odzwierciedlenie czy zniekształcenie rzeczywistości? 355

13.6.2. Krytyka odzwierciedlenia rzeczywistości jako normy 356

13.7. Metody badawcze 357

13.7.1. Gdzie jest sens? 358

13.7.2. Znów paradygmat dominujący kontra alternatywy 358

13.7.3. Komunikacja niewerbalna 359

13.8. Tradycyjna analiza treści 360

13.8.1. Podstawy 360

13.9. Porównanie analizy ilościowej z jakościową 361

13.8.2. Ograniczenia analizy treści 361

13.9.1. Metody można łączyć 362

Literatura uzupełniająca 364

Podsumowanie 364

Rozdział 14. Gatunki i teksty 365

14.1. Pojęcie gatunku 366

14.1.1. Przykłady gatunków 367

14.1.2. Typologia gatunków 369

14.1.3. Formaty medialne 370

14.2. Gatunek: informacja 371

14.2.1. Czym jest informacja? 371

14.2.2. Przekaz informacyjny a historie "z życia wzięte" 373

14.3. Struktura przekazów informacyjnych - stronniczość i stosowanie ram 374

14.2.3. Typy dziennikarstwa 374

14.3.1. Forma przekazu informacyjnego 377

14.4. Przekaz informacyjny jako narracja 378

14.4.1. Relacjonowanie faktów kontra prezentacja tematu 378

14.5. Przemoc w telewizji 379

14.6. Teksty kulturowe i ich znaczenia 381

14.6.1. Koncepcja tekstu 381

14.6.2. Raz jeszcze o kodowaniu i dekodowaniu 382

14.6.3. Intertekstualność 383

14.6.4. Teksty otwarte kontra zamknięte 383

14.6.5. Seryjność 384

14.6.6. Realizm 386

14.6.7. Płeć kulturowa w tekstach medialnych 386

14.6.8. Badanie produkcji popularnych 387

Literatura uzupełniająca 389

Podsumowanie 389

CZĘŚĆ VI. WIDOWNIA 391

Rozdział 15. Widownia - teoria i tradycje badawcze 391

15.1. Koncepcja widowni 392

15.2. Pochodzenie widowni 393

15.3. Od mas do rynku 394

15.3.1. Ponowne odkrycie widowni jako grupy 394

15.3.2. Widownia jako rynek 395

15.4. Widownia w teorii krytycznej 396

15.5. Cele badań nad widownią 397

15.6. Inne tradycje badawcze 398

15.6.1. Strukturalna tradycja badań widowni 398

15.6.2. Tradycja behawioralna - wpływ i korzystanie z mediów 399

15.6.3. Tradycja kulturowa i analiza odbioru 399

15.7. Kwestie o znaczeniu publicznym 400

15.7.1. Media jako uzależnienie 401

15.7.2. Masowa widownia a atomizacja społeczeństwa 401

15.7.3. Zachowania widowni - aktywność czy bierność? 401

15.7.4. Manipulacja lub opór 401

15.8. Typy widowni 402

15.7.5. Prawa widowni mniejszościowych 402

15.7.6. Implikacje nowych technologii medialnych 402

15.9. Widownia jako grupa lub publiczność 403

15.10. Widownia jako zestaw gratyfikacji 404

15.11. Widownia medium 405

15.12. Widownia definiowana przez kanał lub treść 406

15.13. Kwestie zasięgu widowni 407

15.14. Aktywność i wybiórczość 409

Literatura uzupełniająca 412

Podsumowanie 412

Rozdział 16. Tworzenie się widowni i doświadczenie odbioru mediów 413

16.1. Dlaczego ludzie korzystają z mediów? 414

16.2. Tworzenie się widowni w perspektywie strukturalistycznej 415

16.3. Teoria korzystania i gratyfikacji 417

16.3.1. Teoria korzystania i gratyfikacji w nowym świetle 418

16.3.2. Komentarz 420

16.3.3. Teoria oczekiwań 421

16.4. Zintegrowany model wyboru mediów 422

16.4.1. Czynniki po stronie widowni 423

16.4.2. Czynniki po stronie mediów 423

16.6. Subkultura a widownia 425

16.5. Korzystanie z mediów w sferze publicznej i prywatnej 427

16.7. Styl życia 428

16.8. Płeć widowni 428

16.9. Korzystanie z mediów a życie towarzyskie 430

16.10. Normatywne ramy korzystania z mediów 433

16.11. Normy widowni a treść 435

16.12. Widok z widowni 436

16.13. Fani mediów 438

16.14. Koniec widowni? 440

16.15. "Wymykanie się" widowni 442

16.16. Przyszłość widowni 443

16.17. Koncepcja widowni raz jeszcze 444

Literatura uzupełniająca 445

Podsumowanie 445

CZĘŚĆ VII. ODDZIAŁYWANIE 447

Rozdział 17. Oddziaływanie mediów - procesy i modele 447

17.1.Założenie istnienia oddziaływania 448

17.2. Historia naturalna badań i teorii oddziaływania mediów - cztery fazy 449

17.2.1. Faza 1: wszechmocne media 450

17.2.2. Faza 2: test teorii wszechmocnych mediów 450

17.2.3. Faza 3: ponowne odkrycie wszechmocy mediów 451

17.2.4. Faza 4: oddziaływanie mediów jako wynik negocjacji 453

17.2.5. Siła oddziaływania mediów w kontekście historycznym 455

17.3. Typy władzy komunikacyjnej 456

17.4. Poziomy i rodzaje oddziaływań 456

17.5. Typologia oddziaływania mediów 458

17.5.1. Oddziaływanie planowane i krótkotrwałe 459

17.5.2. Oddziaływanie nieplanowane i krótkotrwałe 460

17.5.3. Oddziaływanie planowane i długotrwałe 460

17.6. Reakcje indywidualne: model bodziec-reakcja 461

17.5.4. Oddziaływanie nieplanowane i długotrwałe 461

17.7. Pośredniczące okoliczności oddziaływania 462

17.8. Relacja źródło-odbiorca a oddziaływania 464

17.9. Kampanie 465

17.9.1. Podstawowe cechy 465

17.9.2. Filtry 466

17.9.3. Czynnik ludzki 467

Literatura uzupełniająca 468

Podsumowanie 468

17.9.4. W czyim interesie? 468

Rozdział 18. Oddziaływania społeczno-kulturowe 469

18.1. Behawioralny model oddziaływania 470

18.2. Media, przemoc i przestępczość 472

18.2.1. Teoria 473

18.2.2. Treść 473

18.2.3. Empiryczna weryfikacja oddziaływania mediów 474

18.2.4. Wywoływanie lęku 475

18.2.5. Media a przestępczość 475

18.3. Media, dzieci i młodzież 476

18.4. Reakcje zbiorowe 477

18.4.1. Niepokoje społeczne 479

18.5. Dyfuzja innowacji i rozwoju 480

18.6. Społeczny rozdział wiedzy 481

18.7. Teoria edukacji społecznej 483

18.8. Socjalizacja 484

18.9. Kontrola społeczna i kształtowanie świadomości 485

18.10. Kultywacja 487

18.10.1. Teoria 487

18.10.2. Weryfikacja teorii 488

18.11. Media a długofalowa zmiana społeczna i kulturowa 489

18.12. Rozrywka 490

Literatura uzupełniająca 492

Podsumowanie 492

Rozdział 19. Informacje, opinia publiczna i komunikacja polityczna 493

19.1. Przekazy informacyjne jako źródło wiedzy 494

19.1.1. Schematy prezentacji i obróbka informacji 495

19.1.3. Zróżnicowany odbiór 495

19.1.2. Przykłady 497

19.1.4. Wiarygodność przekazów informacyjnych 498

19.2. Dyfuzja informacji 499

19.3. Oddziaływanie ram znaczenia 500

19.4. Porządek dnia 502

19.5. Wpływ na postawy i opinię publiczną 504

19.4.1. Wyjaskrawianie 504

19.6. Model prawdopodobieństwa refleksji 506

19.7. Spirala milczenia - tworzenie klimatów opiniotwórczych 508

19.8. Definiowanie rzeczywistości i niezamierzona tendencyjność 510

19.7.1. Oddziaływania za pośrednictwem osób trzecich 510

19.10. Znaczenie komunikacji politycznej w ustrojach demokratycznych 512

19.9. Ostrzeganie o ryzyku 512

19.11. Wpływ mediów na instytucje i procesy polityczne 515

19.12. Wpływ mediów na przebieg wydarzeń 517

19.13. Propaganda i wojna 518

19.14. Internet jako źródło informacji 520

Literatura uzupełniająca 522

Podsumowanie 522

Przyszłość komunikacji masowej 523

Rozdział 20. EPILOG 523

20.1. Różne perspektywy 525

20.1.1. Rozwój techniczny 525

20.1.2. Perspektywa widowni 526

20.1.3. Perspektywa rynku mediów 526

20.1.4. Perspektywa polityczna 527

20.2. Przyszłość: ciągłość i zmiana 528

20.1.5. Perspektywa zbiorowości społecznej 528

20.2.1. Powody do optymizmu 529

Bibliografia 531

Indeks nazwisk 568