"Diagnostyka obrazowa"

Spis treści

Skróty 1

Skorowidz 3

Część I. METODY BADAŃ I PODSTAWY INTERPRETACJI WYNIKÓW 17

1. Konwencjonalne zdjęcia klatki piersiowej – Jerzy Walecki, Andrzej Lewszuk 18

Technika i warunki badania 18

Wprowadzenie 18

Ocena jakości zdjęć 21

Wskazania do badania 21

Metoda AMBER i radiografia cyfrowa 22

Zalety i ograniczenia metody 22

2. Tomografia komputerowa – Jerzy Walecki, Andrzej Lewszuk 23

Ogólne wskazania do stosowania metody 23

Tomografia komputerowa z zastosowaniem okna płucnego 23

Tomografia komputerowa o obniżonej dawce promieni X 24

Tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości 24

Tomografia komputerowa z zastosowaniem okna śródpiersiowego 24

Najczęściej stosowane techniki rekonstrukcji i przetwarzania obrazu 25

Tomografia komputerowa naczyń płucnych 25

Zalety i ograniczenia metody 29

3. Rezonans magnetyczny – Jerzy Walecki, Andrzej Lewszuk 30

Ogólna charakterystyka metody 30

Wskazania do badania 30

Technika badania 31

Zalety i ograniczenia metody 31

4. Ultrasonografia – Alicja Drygalska-Pozorońska 32

Ultrasonografia transtorakalna 32

Wprowadzenie 32

Ogólna charakterystyka metody 32

Technika badania 32

Wskazania do badania 32

Zastosowanie ultrasonografii w diagnostyce chorób opłucnej 33

Płyn w jamie opłucnej 33

Międzybłoniak opłucnej 35

Zrosty opłucnowe 35

Zastosowanie ultrasonografii w diagnostyce zmian płucnych 36

Niedodma 36

Przerzuty do opłucnej 36

Guzy płuca 37

Przerzuty do płuc 37

Zmiany zapalne 37

Ropień płuca 38

Zawały płuc 38

Zastosowanie ultrasonografii w diagnostyce zmian w ścianie klatki piersiowej 39

Zmiany w węzłach chłonnych 39

Zmiany pourazowe i jatrogenne 40

5. Badania radioizotopowe – Jolanta Kunikowska, Leszek Królicki 41

Scyntygrafia perfuzyjna płuc 41

Ogólna charakterystyka metody 41

Technika badania 41

Zasady interpretacji wyników badania 44

Badania wentylacyjne płuc 45

Ogólna charakterystyka metody 45

Technika badania 45

Znaczenie kliniczne metody 45

Badania stanów zapalnych 46

Ogólna charakterystyka metody 46

Technika badania 46

Zasady interpretacji wyników badania 46

Zasady interpretacji wyników badania 46

Znaczenie kliniczne metody 46

Diagnostyka zmian nowotworowych 47

Ogólna charakterystyka metody 47

Technika badania 47

Zasady interpretacji wyników badania 47

Znaczenie kliniczne metody 47

Pozytonowa tomografia emisyjna 52

Ogólna charakterystyka metody 52

Technika badania 52

Znaczenie kliniczne metody 52

Zasady interpretacji wyników badania 54

Znaczenie kliniczne metody 55

6. Anatomia radiologiczna płuc i śródpiersia – Bohdan Daniel, Bogdan Pruszyński 56

Prawidłowe obrazy radiologiczne i rezonansu magnetycznego 56

Ważne elementy topograficzne i wartości pomiarów 65

Elementy topograficzne płuc i oskrzeli 65

Klasyfikacja i wielkość węzłów chłonnych śródpiersia 67

Topografia śródpiersia 67

Wymiary serca i tchawicy 68

Wymiary grasicy 70

Wymiary struktur naczyniowych śródpiersia 70

7. Semiologia radiologiczna linii, pasm i zachyłków śródpiersia – Stanisław Leszczyński 72

Linie i pasma śródpiersia 72

Wprowadzenie 72

Efekt Macha 72

Linie górnego otworu klatki piersiowej 74

Linie śródpiersia przedniego 75

Objaw szyjno-piersiowy (Felsona) 75

Linie i pasma śródpiersia środkowego 77

8. Nazewnictwo i patomorfologia zmian płucnych – Bogdan Pruszyński, Iwona Bestry, Małgorzata Żukowska 85

9. Epidemiologia chorób układu oddechowego i rola badań radiologicznych w ich wykrywaniu – Tadeusz M. Zielonka 104

Wprowadzenie 104

Choroby infekcyjne układu oddechowego 105

Zapalenie oskrzeli 105

Zapalenie płuc 106

Gruźlica 107

Choroby układu naczyniowego 108

Nowotwory 108

Rak płuca 108

Zatorowość płucna 108

Choroby śródmiąższowe płuc 110

Choroby obturacyjne 111

Astma 111

Przewlekła obturacyjna choroba płuc 111

Obturacyjny bezdech podczas snu 112

Choroby oskrzeli 113

Mukowiscydoza 113

Rozstrzenie oskrzeli 113

Choroby opłucnej 114

Nowotwory opłucnej 114

Odma 114

Płyn w jamie opłucnej 114

Podsumowanie 115

Część II. Szczegółowa diagnostyka chorób płuc, opłucnej i śródpiersia 117

Wady rozwojowe płuc i śródpiersia 118

Wprowadzenie – Michał Brzewski 118

10. Niedorozwój płuca – Michał Brzewski 119

11. Torbiele oskrzelopochodne płuc – Michał Brzewski 122

12. Torbielowatość płuc – Michał Brzewski 124

13. Sekwestracja płuca – Michał Brzewski 126

14. Wady układu naczyniowego – Michał Brzewski 128

Podwójny łuk aorty 128

Prawostronny łuk aorty 128

Wprowadzenie 128

Nieprawidłowe odejście tętnicy podobojczykowej prawej 129

Przetoki tętniczo-żylne płuc 130

Nieprawidłowy odpływ żylny 132

Infekcje płucne 133

Wprowadzenie – Bogdan Pruszyński 133

15. Infekcje płuc u dzieci – Tadeusz Biegański, Dobromiła Barańska 134

16. Zapalenia płuc u dorosłych – Jakub Ptak, Bogdan Pruszyński 146

17. Gruźlica płuc – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska, Karina Oniszh 161

18. Mikobakteriozy płuc – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska, Karina Oniszh 176

19. Grzybice płuc – Bogdan Pruszyński 181

Kandydoza 181

Wprowadzenie 181

Grzybica kropidlakowa 183

Histoplazmoza 187

20. Choroby pasożytnicze płuc – Bogdan Pruszyński, Iwona Bestry 191

21. Zmiany płucne u chorych z obniżoną odpornością – Rafał Ubysz, Stanisław Leszczyński 195

22. Zmiany płucne w przypadkach zakażenia HIV i w AIDS – Stanisław Leszczyński, Beata Wojtycha-Kwaśnica 200

Wprowadzenie 200

Zakażenia bakteryjne układu oddechowego 201

Bakteryjne zapalenie płuc 202

Zapalenie tchawiczo-oskrzelowe 202

Zakażenie pneumokokowe 205

Malakoplakia płuc 206

Zoonozy (choroby odzwierzęce) 208

Bakteryjne zapalenie naczyń 208

Krztusiec 211

Pastereloza 211

Gruźlica 212

Mikobakteriozy 215

Zakażenia grzybicze 216

Zapalenie płuc na tle zakażenia Pneumocystis jiroveci (carinii) 216

Kryptokokoza 220

Aspergiloza 221

Aspergiloza tchawiczo-oskrzelowa 223

Kandydoza 223

Zakażenia wirusowe 224

Zakażenia pasożytnicze 227

Toksoplazmoza 227

Zmiany złośliwe 228

Mięsak Kaposiego 228

Chłoniak 229

Rak płuca 230

Rozedma płuc 231

Nowotwory płuc 232

Wprowadzenie – Bogdan Pruszyński 232

23. Rak płuca – Urszula Grzesiakowska 233

24. Pojedynczy guzek płucny. Postępowanie rozpoznawcze – Bohdan Daniel 245

25. Znaczenie badań obrazowych we wczesnym rozpoznawaniu raka płuc – Bogdan Pruszyński 252

26. Chłoniaki płuc i śródpiersia – Bogdan Pruszyński, Małgorzata Tacikowska 254

27. Przerzuty nowotworowe do płuc – Urszula Grzesiakowska 264

28. Nowotwory łagodne płuc – Małgorzata Tacikowska 268

Choroby tchawicy, oskrzeli i przestrzeni powietrznych 276

Wprowadzenie – Bogdan Pruszyński, Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 276

29. Choroby tchawicy – Bogdan Pruszyński, Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 277

30. Choroby tchawicy i oskrzeli – Bogdan Pruszyński, Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 282

Rozszerzenie tchawicy 282

Zwężenie tchawicy 283

Wiotkość tchawicy 284

Kostnienie chrząstek tchawicy i oskrzeli 285

31. Choroby oskrzeli – Bogdan Pruszyński, Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 287

Przewlekła obturacyjna choroba płuc 287

Astma oskrzelowa 290

Rozstrzenie oskrzeli 293

Mukowiscydoza 297

Zapalenie oskrzelików 301

32. Rozedma płuc – Bogdan Pruszyński, Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 307

Choroby śródmiąższowe płuc 312

Wprowadzenie – Ewa Rowińska-Zakrzewska, Iwona Bestry 312

33. Samoistne włóknienie płuc – Ewa Rowińska-Zakrzewska, Iwona Bestry 313

34. Złuszczające śródmiąższowe zapalenie płuc i choroba śródmiąższowa płuc związana z zapaleniem oskrzelików – Ewa Rowińska-Zakrzewska, Iwona Bestry 321

35. Ostre śródmiąższowe zapalenie płuc – Ewa Rowińska-Zakrzewska, Iwona Bestry 327

36. Kryptogenne organizujące się zapalenie płuc – Ewa Rowińska-Zakrzewska, Iwona Bestry 330

37. Niespecyficzne śródmiąższowe zapalenie płuc – Ewa Rowińska-Zakrzewska, Iwona Bestry 336

38. Limfocytarne śródmiąższowe zapalenie płuc – Ewa Rowińska-Zakrzewska, Iwona Bestry 341

39. Sarkoidoza – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 346

40. Histiocytoza z komórek Langerhansa – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 355

41. Limfangioleiomiomatoza – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 359

42. Proteinoza pęcherzyków płucnych – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska, Barbara Burakowska 363

43. Amyloidoza układu oddechowego – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 367

44. Mikrolitiaza pęcherzyków płucnych – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 374

Wprowadzenie – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 378

Zmiany płucne w przebiegu układowych chorób tkanki łącznej 378

45. Reumatoidalne zapalenie stawów – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 380

46. Toczeń układowy rumieniowaty – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 383

47. Twardzina – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 386

48. Zapalenie skórno-mięśniowe – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 389

49. Zespół Sjögrena – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 391

50. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 393

51. Mieszana choroba tkanki łącznej – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 395

Choroby układu naczyniowego płuc 399

Wprowadzenie – Bogdan Pruszyński 399

52. Nadciśnienie płucne – Olgierd Kapuściński 400

Nadciśnienie płucne hiperkinetyczne 400

Nadciśnienie płucne wtórne (bierne) 403

Nadciśnienie płucne obturacyjne 406

Nadciśnienie płucne pierwotne 408

53. Zastój żylny – Olgierd Kapuściński 410

Śródmiąższowy (przewlekły) obrzęk płuc 412

Pęcherzykowy obrzęk płuc 413

54. Zmniejszone ukrwienie płuc – Olgierd Kapuściński 416

Zwężenie zastawkowe pnia płucnego 416

Zwężenie nadzastawkowe 418

Zwężenie podzastawkowe 418

Choroba Ebsteina 419

Zarośnięcie zastawki trójdzielnej 420

Niedorozwój płuca 421

Zmniejszony przepływ płucny w chorobach nabytych serca, płuc i naczyń 421

55. Zatorowość płucna – Ryszard Pacho, Piotr Pruszczyk 423

56. Rozlane krwawienie pęcherzykowe – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska, Jakub Ptak 432

57. Samoistna hemosyderoza płucna – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 436

58. Zespół Goodpasture’a – Ewa Rowińska-Zakrzewska, Iwona Bestry 439

59. Pierwotne układowe zapalenia naczyń – Elżbieta Wiatr, Iwona Bestry 443

Wprowadzenie 443

Ziarniniakowatość Wegenera 443

Zespół Churga-Strauss 452

Mikroskopowe zapalenie naczyń 457

Zapalenie tętnic Takayasu 461

Choroba Behçeta 464

Wprowadzenie – Bogdan Pruszyński 468

Zewnątrzpochodne choroby układu oddechowego 468

60. Pylice płuc – Jacek Heciak 469

Pylica krzemowa 470

Pylica azbestowa 472

Pylica węglowa (pylica górników kopalń węgla) 473

61. Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 476

62. Niezamierzone reakcje polekowe w układzie oddechowym – Elżbieta Wiatr, Iwona Bestry 486

Wprowadzenie 486

Zarostowe zapalenie oskrzelików 487

Zmiany w miąższu płuc – śródmiąższowa choroba płuc 487

Przewlekłe zapalenie/włóknienie płuc 488

Organizujące się zapalenie płuc 491

Alergiczne zapalenie płuc 492

Niekardiogenny obrzęk płuc 493

Zmiany naczyniowe 494

Nadciśnienie płucne 494

Krwawienie pęcherzykowe 495

Zatorowość płucna 495

Zmiany opłucnowe 496

Płyn w jamie opłucnej 496

Reakcja zwężenia żyłek płucnych 496

Zwłóknienie opłucnej 496

Zespół opłucnowo-płucny toczniopodobny 497

Poszerzenie śródpiersia 498

Popromienne zapalenie płuc 500

63. Eozynofilie płucne – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 503

Choroby opłucnej 515

Wprowadzenie – Lilia Pawlicka, Barbara Burakowska 515

64. Płyn w jamie opłucnej – Lilia Pawlicka, Barbara Burakowska 516

65. Zgrubienia i zrosty opłucnej – Lilia Pawlicka, Barbara Burakowska 523

66. Nowotwory opłucnej – Lilia Pawlicka, Barbara Burakowska 525

Wprowadzenie 525

Złośliwy międzybłoniak opłucnej 525

Nowotwory opłucnej o charakterze łagodnym 527

Przerzuty nowotworowe do opłucnej 528

67. Odma opłucnowa – Lilia Pawlicka, Barbara Burakowska 530

Choroby śródpiersia 533

Wprowadzenie – Lilia Pawlicka 533

68. Guzy śródpiersia przedniego – Lilia Pawlicka 535

Torbiele oskrzelopochodne 535

Potworniaki i torbiele skórzaste 536

Torbiele celomatyczne 536

Patologie grasicy 539

Przerost grasicy 539

Guzy grasicy 540

Wole zamostkowe 542

69. Zmiany chorobowe śródpiersia środkowego – Lilia Pawlicka 546

Powiększenie węzłów chłonnych 546

70. Guzy śródpiersia tylnego – Lilia Pawlicka 550

Guzy pochodzenia neurogennego 550

71. Guzy mezenchymalne – Lilia Pawlicka 553

72. Tętniaki aorty piersiowej – Lilia Pawlicka 555

73. Zapalenie śródpiersia – Lilia Pawlicka 560

74. Odma śródpiersiowa – Lilia Pawlicka 562

Choroby przepony 564

Wprowadzenie – Bogdan Pruszyński 564

75. Przepukliny przeponowe – Bogdan Pruszyński 567

76. Nieprawidłowe położenie i zaburzenia ruchomości przepony – Bogdan Pruszyński 571

77. Nowotwory przepony – Bogdan Pruszyński 575

Urazy klatki piersiowej 577

Wprowadzenie – Bogdan Pruszyński 577

78. Urazy ściany klatki piersiowej – Bogdan Pruszyński 578

Złamanie żeber 578

Złamanie mostka 579

Urazy obręczy kończyny górnej 580

Urazy kręgosłupa piersiowego 581

Odma podskórna 582

79. Zmiany pourazowe opłucnej – Bogdan Pruszyński 583

Krwiak opłucnej 583

Wynaczynienie chłonki do jamy opłucnej 584

Odma opłucnowa 585

80. Urazowe uszkodzenia płuc – Bogdan Pruszyński 586

Stłuczenie płuca 586

Pęknięcie płuca 587

Pourazowa niedodma 589

81. Urazowe uszkodzenia śródpiersia – Bogdan Pruszyński 590

Odma śródpiersiowa 590

Urazowe uszkodzenia tchawicy i dużych oskrzeli 590

Urazowe uszkodzenia dużych naczyń śródpiersia 592

Urazowe uszkodzenia przełyku 595

Urazowe uszkodzenia serca 595

82. Urazowe uszkodzenia przepony – Bogdan Pruszyński 596

Badania obrazowe układu oddechowego u chorych po operacjach oraz leczonych na oddziałach intensywnej terapii 598

Wprowadzenie – Mariusz Furmanek, Bogdan Pruszyński, Jerzy Walecki 598

83. Ocena wprowadzonych do ustroju cewników, drenów i rurek – Mariusz Furmanek, Bogdan Pruszyński, Jerzy Walecki 599

84. Powikłania płucne u pacjentów w ciężkim stanie ogólnym – Mariusz Furmanek, Bogdan Pruszyński, Jerzy Walecki 609

85. Zespół ostrej niewydolności oddechowej – Mariusz Furmanek, Bogdan Pruszyński, Jerzy Walecki 614

86. Diagnostyka obrazowa po operacjach klatki piersiowej – Mariusz Furmanek, Bogdan Pruszyński, Jerzy Walecki 618

Całkowita lub częściowa resekcja płuca 618

Operacje serca 620

87. Diagnostyka obrazowa związana z przeszczepianiem płuc – Tadeusz Orłowski, Iwona Bestry, Bogdan Pruszyński 621

Zestawienie obserwowanych na zdjęciach rentgenowskich i obrazach tomografii komputerowej zmian oraz chorób związanych z ich występowaniem – Bogdan Pruszyński, Iwona Bestry 627