"Przestępczość młodocianych. Interpretacja zjawiska w świetle ogólnej teorii napięcia Roberta Agnew"

Spis treści

Wprowadzenie 8

ROZDZIAŁ 1 Negatywne skutki transformacji ustrojowej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem przestępczości młodzieży 12

1.1. Przeobrażenia społeczno-ustrojowe i ich wpływ na przestępczość młodzieży w Polsce 12

1.2. Główne tendencje we współczesnej przestępczości młodzieży polskiej 25

1.2.1. Zmiany ilościowe w przestępczości nieletnich i młodocianych w latach 1990–2007 26

1.2.2. Zmiany jakościowe we współczesnej przestępczości nieletnich i młodocianych 30

ROZDZIAŁ 2 Ogólna teoria napięcia Roberta Agnew jako próba interpretacji współczesnej przestępczości młodzieży polskiej 33

2.1. Pojęcie napięcia w teorii anomii Roberta Mertona 34

2.2. Pojęcie napięcia w teorii zablokowanych możliwości Alberta Cohena 38

2.3. Pojęcie napięcia w teorii zróżnicowanych możliwości Richarda Clowarda i Lloyda Ohlina 40

2.4. Współczesne teorie napięcia 41

2.4.1. Instytucjonalna teoria anomii Stevena Messnera i Richarda Rosenfelsa 41

2.4.2. Teoria napięcia Roberta Agnew 42

2.4.3. Empiryczna weryfikacja ogólnej teorii napięcia R. Agnew na populacji młodzieży amerykańskiej 60

2.5. Alienacja i anomia jako współczesna kategoria dezorganizacji społecznej 67

2.6. Podsumowanie 73

ROZDZIAŁ 3 Metodologiczne podstawy badań własnych 77

3.1. Przedmiot i cel badań 77

3.2. Problemy, pytania i hipotezy badawcze 79

3.3. Zmienne i wskaźniki 83

3.4. Metody, techniki i narzędzia badawcze 86

3.5. Dobór próby badawczej, sposób przeprowadzenia badań i opracowania wyników 94

3.6. Porównanie rezultatów badań metodą Roberta Agnew i Helen Raskin White w populacji młodzieży amerykańskiej i polskiej na podstawie wyników analizy czynnikowej 95

ROZDZIAŁ 4 Determinanty przestępczości młodocianych – weryfikacja głównych tez ogólnej teorii napięcia Roberta Agnew na podstawie wyników badań własnych 104

4.1. Charakterystyka badanej zbiorowości 104

4.1.1. Struktura społeczno-demograficzna badanych 105

4.1.2. Dane dotyczące czynu przestępczego popełnionego przez młodocianych sprawców 110

4.1.3. Niedostosowanie społeczne w grupach młodocianych przestępców i nieprzestępców 115

4.2. Główne predyktory przestępczości młodocianych na podstawie wyników analizy regresji wielokrotnej – porównanie wyników badań własnych z ustaleniami R. Agnew i H.R. White 116

4.3. Poczucie napięcia i czynniki ograniczające – analiza porównawcza badanych grup 122

4.3.1. Poczucie napięcia i czynniki ograniczające – analiza porównawcza grup młodocianych przestępców i nieprzestępców 123

4.3.2. Poczucie napięcia i czynniki ograniczające – analiza porównawcza grup młodocianych przestępców skazanych za popełnienie czynu agresywnego i nieagresywnego 134

4.3.3. Poczucie napięcia i czynniki ograniczające – analiza porównawcza grup młodocianych przestępców skazanych po raz pierwszy i wielokrotnie karanych 142

4.4. Poczucie alienacji – analiza porównawcza badanych grup 150

4.4.1. Poczucie alienacji w grupach młodocianych przestępców i nieprzestępców 150

4.4.2. Poczucie alienacji w grupach młodocianych przestępców skazanych za popełnienie czynu agresywnego i nieagresywnego 152

4.4.3. Poczucie alienacji w grupach młodocianych przestępców pierwszy raz karanych i wielokrotnie karanych 153

4.5. Analiza zależności między zmiennymi w grupie młodocianych przestępców oraz w grupie młodocianych przestępców i nieprzestępców 157

4.5.1. Nasilenie zachowań przestępczych a poczucie napięcia i czynniki ograniczające w grupie młodocianych przestępców 157

4.5.2. Poczucie napięcia a czynniki ograniczające w grupie młodocianych przestępców oraz w grupie młodocianych przestępców i nieprzestępców 158

4.5.3. Poczucie napięcia a poczucie alienacji w grupie młodocianych przestępców i nieprzestępców 163

4.5.4. Czynniki ograniczające a poczucie alienacji w grupie młodocianych przestępców i nieprzestępców 166

ROZDZIAŁ 5 Wnioski i podsumowanie 172

Aneks 189

Spis aneksów 211

Bibliografia 212

Summary 235