"Anatomia człowieka. Tom 1"
Identyfikator Librowy: 92561
Spis treści
ANATOMIA OGÓLNA 26
Wstęp – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 26
Anatomia, jej przedmiot, działy i stosunek do nauk pokrewnych 26
Ważniejsze podręczniki i dzieła anatomiczne 29
Rys historii anatomii – opracowali Tadeusz Bilikiewicz i Eugeniusz Sieńkowski 35
Uwagi wstępne 35
Okres pierwszy historii anatomii, do śmierci Galena (r. 201 n.e.) 36
Okres drugi historii anatomii, od śmierci Galena do wystąpienia Wesaliusza (r. 201–1543) 40
Okres trzeci historii anatomii, od wystąpienia Wesaliusza po czasy najnowsze 42
Rys historii anatomii w Polsce 47
II wojna światowa 68
Czasy najnowsze 70
Miejsce człowieka w świecie istot żyjących i jego pochodzenie – opracowali Eugenia Stołyhwo i Tadeusz Dzierżykray-Rogalski 81
Człowiek jako forma zoologiczna 81
Pochodzenie człowieka 83
Komórka – opracowali Stanisław Hiller i Stanisław Zawistowski 90
Budowa komórki 90
Kształt i wielkość komórki 90
Cytoplazma 92
Błony komórkowe 94
Organelle komórkowe 98
Jądro komórkowe 107
Czynność komórki 111
Rys rozwoju osobniczego człowieka – opracowali Stanisław Hiller i Zofia Zegarska 116
Pierwszy okres rozwoju zarodka ludzkiego 116
Bruzdkowanie 120
Tworzenie się listków zarodkowych 122
Różnicowanie się listków zarodkowych. Narządy pierwotne 129
Wczesny okres rozwoju serca i naczyń krwionośnych 134
Błony płodowe 136
Rozwój kształtów zarodka 141
Czynność narządów płodowych i ich losy 145
Tkanki – opracowali Stanisław Hiller i Stanisław Zawistowski 146
Różnicowanie (histogeneza) i podział tkanek 146
Tkanka na błonkowa 147
Tkanki łączne 154
Tkanka łączna właściwa 155
Tkanki łączne o charakterze swoistym 161
Tkanki łączne szkieletowe 162
Tkanka mięśniowa 167
Tkanka nerwowa 173
Tkanka nerwowa i glej 173
Glej 181
Krew i tkanka krwiotwórcza 183
Postać człowieka jako całość – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 187
Wzrastanie 187
Proporcje ciała ludzkiego i ich zmiany w ciągu wzrastania 191
Różnice konstytucjonalne budowy ciała 193
Różnice płciowe 196
Różnice związane z wiekiem 198
Symetria i asymetria ustroju 200
Plan budowy ciała ludzkiego 202
Układy narządów 203
Okolice ciała ludzkiego 205
Określenia orientacyjne w przestrzeni 210
Budowa ogólna kości – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 212
Czynność kości 212
KOŚCI, STAWY I WIĘZADŁA 212
Uwagi filogenetyczne i ontogenetyczne 212
Skład kości 213
Kształt kości 214
Budowa wewnętrzna kości 215
Czynnościowa architektonika kości 216
Właściwości fizyczne kości 219
Właściwości biologiczne kości 220
Okostna i ochrzęstna 221
Szpik kostny 222
Rozwój kości 223
Wzrastanie i liczba kości 226
Naczynia i nerwy kości 227
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 229
Budowa ogólna połączeń kości – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 230
Rozwój połączeń kości 230
Połączenia ścisłe 231
Połączenia wolne, czyli stawy 233
Mechanika stawów 240
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 243
Kręgosłup – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 244
Podział kośćca – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 244
Kości, stawy i więzadła kręgosłupa i klatki piersiowej 244
Charakterystyka kręgu 245
Kręgi szyjne 247
Kręgi piersiowe 253
Kręgi lędźwiowe 256
Kość krzyżowa 257
Kość guziczna 262
Rozwój kręgosłupa 262
Zmienność kręgosłupa 267
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 273
Połączenia kręgów przedkrzyżowych 274
Połączenia trzonów kręgów 274
Połączenia wyrostków i łuków kręgów 277
Połączenie przedkrzyżowego odcinka kręgosłupa z kością krzyżową 279
Górny staw głowy (staw szczytowo-potyliczny) 280
Połączenie kości krzyżowej z kością guziczną 280
Połączenie kręgosłupa z czaszką 280
Dolny staw głowy (staw szczytowo-obrotowy) 282
Mechanika kręgosłupa 286
Ogólna charakterystyka kręgosłupa 286
Ruchy w stawach głowy 286
Czynność kręgosłupa 292
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 297
Klatka piersiowa – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 298
Żebra 298
Mostek 303
Rozwój żeber i mostka 306
Połączenia żeber i mostka 307
Zmienność żeber i mostka 307
Połączenia żeber z kręgosłupem 308
Połączenia żeber z mostkiem 310
Połączenia chrząstek żebrowych 312
Połączenia kości żebrowych z chrząstkami żebrowymi 312
Połączenia poszczególnych części mostka 312
Budowa ogólna 313
Klatka piersiowa jako całość 313
Ostatnie okresy rozwoju rodowego 313
Mechanika klatki piersiowej 318
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 321
Kości, stawy i więzadła głowy 323
Uwagi wstępne (funkcja czaszki) opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 323
Rys rozwoju rodowego czaszki 324
Ostatnie etapy antropogenezy 325
Rozwój części mózgowej czaszki 327
Rozwój ontogenetyczny czaszki 327
Rozwój części trzewnej czaszki 329
Skład czaszki 332
Budowa ogólna czaszki - opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 333
Ściana górna 333
Ściana przednia 336
Ściana boczna 339
Ściana tylna 339
Ściana dolna 342
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 347
Budowa szczegółowa czaszki – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 349
Kość potyliczna 349
Kości części mózgowej czaszki 349
Kość klinowa 354
Kość czołowa 361
Kość skroniowa 365
Kość ciemieniowa 379
Kość sitowa 382
Kości części trzewnej czaszki 385
Małżowina nosowa dolna 385
Kość nosowa 386
Lemiesz 387
Kość łzowa 388
Szczęka 389
Kość podniebienna 397
Kość jarzmowa 401
Żuchwa 403
Kość gnykowa 411
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 412
Połączenia kości czaszki 421
Połączenia ścisłe 421
Połączenia stawowe. Staw skroniowo-żuchwowy 426
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 431
Jama części mózgowej czaszki 432
Jamy i doły czaszki 432
Oczodół 438
Jama nosowa 440
Dół skroniowy 447
Jama ustna 447
Dół podskroniowy 448
Dół skrzydłowo-podniebienny 449
Dół zażuchwowy 450
Wyczuwalność kości czaszki 450
Mechanika czaszki 451
Różnice czaszki związane z wiekiem 453
Różnice płciowe czaszki 454
Uwagi kraniologiczne – opracowali Eugenia Stołyhwo i Tadeusz Dzierżykray-Rogalski 454
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 458
Kości, stawy i więzadła kończyny górnej 462
Rozwój kości kończyny górnej – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 462
Kości obręczy kończyny górnej – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 463
Obojczyk 463
Łopatka 465
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 470
Kości części wolnej kończyny górnej 471
Kość ramienna 471
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 478
Kości przedramienia 479
Kość łokciowa 480
Kość promieniowa 486
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 489
Kości nad garstka 490
Kości ręki 490
Kości śródręcza 496
Kości palców ręki 501
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 502
Stawy kończyny górnej – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 503
Staw mostkowo-obojczykowy 504
Stawy i więzozrosty obręczy kończyny górnej 504
Staw barkowo-obojczykowy 506
Więzozrosty łopatki 508
Staw ramienny 509
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 513
Staw łokciowy 514
Staw ramienno-łokciowy i ramienno-promieniowy 514
Połączenia kości przedramienia 521
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 521
Staw promieniowo-łokciowy bliższy 522
Błona międzykostna przedramienia 524
Staw promieniowo-łokciowy dalszy 524
Mechanika stawów promieniowo-łokciowych 525
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 526
Staw promieniowo-nadgarstkowy 527
Stawy ręki 527
Staw śródnadgarstkowy 528
Połączenia stawowe kości szeregu bliższego nadgarstka 529
Połączenia stawowe kości szeregu dalszego nadgarstka 530
Stawy nadgarstkowo-śródręczne i międzyśródręczne 530
Więzadła stawów ręki 531
Mechanika stawów ręki 534
Naczynia i nerwy stawów ręki 534
Stawy śródręczno-paliczkowe 537
Stawy palców ręki 537
Sta wy międzypaliczko we ręki 539
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 540
Kości obręczy kończyny dolnej – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 543
Kość miedniczna 543
Kości, stawy i więzadła kończyny dolnej 543
Rozwój kości kończyny dolnej – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 543
Kość biodrowa 544
Kość kulszowa 547
Kość łonowa 548
Panewka 550
Otwór zasłoniony 551
Miednica 552
Połączenia miednicy 552
Budowa miednicy 558
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 564
Kości części wolnej kończyny dolnej – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 566
Kość udowa 566
Rzepka 574
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 576
Kość piszczelowa 577
Kości goleni 577
Strzałka 585
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 587
Kości stępu 588
Kości stopy 588
Kości śródstopia 598
Kości palców stopy 602
Trzeszczki 602
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 603
Stawy kończyny dolnej 604
Staw biodrowy 605
Staw kolanowy 612
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 612
Połączenia kości goleni 625
Staw piszczelowo-strzałkowy 625
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 625
Błona międzykostna goleni 626
Więzozrost piszczelowo-strzałkowy 626
Staw skokowy górny 627
Stawy stopy 627
Staw skokowy dolny 628
Mechanika stawów skokowych 631
Naczynia i nerwy stawów skokowych 631
Pozostałe stawy stępu 652
Stawy międzyśródstopne 654
Stawy stępowo-śródstopne 654
Stawy palców stopy 655
Mechanika stawów palców stopy 656
Sklepienie stopy 656
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 658
MIĘŚNIE 660
Ogólna budowa mięśni – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 660
Uwagi wstępne 660
Budowa makroskopowa mięśni 661
Budowa mikroskopowa mięśni – opracowali Stanisław Hiller i Stanisław Zawistowski 665
Naczynia i nerwy mięśni – opracowali Stanisław Hiller i Stanisław Zawistowski 667
Narządy pomocnicze mięśni 668
Fizyczne i biologiczne właściwości mięśni 672
Mechanika mięśni 674
Rozwój mięśni – opracowali Stanisław Hiller i Zofia Zegarska 682
Mięśnie somatyczne 683
Mięśnie trzewne 687
Podział mięśni – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 690
Mięśnie grzbietu – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 691
Mięśnie kolcowo-ramienne 692
Powierzchowne mięśnie grzbietu 692
Głębokie mięśnie grzbietu 700
Mięśnie kolcowo-żebrowe 700
Uwagi ogólne 700
Długie mięśnie grzbietu 701
Mięśnie kolcowo-poprzeczne 701
Mięsień krzyżowo-grzbietowy 702
Mięsień kolcowy 707
Mięśnie poprzeczno-kolcowe 709
Krótkie mięśnie grzbietu 711
Mięśnie podpotyliczne 713
Powięzie grzbietu 715
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 717
Mięśnie klatki piersiowej – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 719
Powierzchowne mięśnie klatki piersiowej 720
Głębokie albo właściwe mięśnie klatki piersiowej 726
Przepona 731
Mechanika oddychania 738
Powięzie klatki piersiowej 740
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 742
Mięśnie brzucha – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 744
Uwagi ogólne 744
Boczne i przednie mięśnie brzucha 746
Tylne mięśnie brzucha 754
Trójkąt lędźwiowy i ścięgnista przestrzeń lędźwiowa 757
Współdziałanie mięśni brzucha 758
Rozcięgna mięśni brzucha 759
Pochewka mięśnia prostego brzucha 760
Kresa biała 761
Powięź powierzchowna brzucha 762
Powięzie mięśni brzucha 762
Powięź poprzeczna 763
Kanał pachwinowy 764
Powierzchnia wewnętrzna przedniej ściany brzucha 768
Miejsca zmniejszonego oporu ścian brzucha 771
Przepukliny pachwinowe 772
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 772
Mięśnie szyi – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 775
Uwagi ogólne 775
Grupa powierzchowna mięśni szyi 776
Grupa środkowa mięśni szyi 780
Mięśnie podgnykowe 780
Mięśnie nadgnykowe 783
Grupa głęboka mięśni szyi 786
Mięśnie pochyłe 786
Mięśnie przedkręgowe 789
Powięź szyi 790
Przestrzenie międzypo więziowe szyi 792
Trójkąty szyi 793
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 795
Mięśnie głowy – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 797
Uwagi ogólne 797
Mięśnie wyrazowe głowy 798
Mięśnie sklepienia czaszki 799
Mięśnie otoczenia szpary powiek 800
Mięśnie otoczenia szpary ust 804
Mięśnie otoczenia nozdrzy 814
Mięśnie małżowiny usznej 815
Wyraz twarzy 816
Mięśnie żucia 817
Powięzie głowy 821
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 822
Mięśnie kończyny górnej – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 825
Mięśnie obręczy kończyny górnej 825
Uwagi ogólne 825
Powięzie okolicy barku 831
Dół pachowy i jama pachowa 832
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 835
Mięśnie ramienia 836
Grupa przednia mięśni ramienia 837
Grupa tylna mięśni ramienia 841
Powięź ramienia 843
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 844
Mięśnie przedramienia 845
Grupa przednia mięśni przedramienia 847
Warstwa po wierzchowna 847
Warstwa głęboka 854
Grupa boczna mięśni przedramienia 857
Grupa tylna mięśni przedramienia 861
Warstwa po wierzchowna 861
Warstwa głęboka 863
Powięź przedramienia 867
Pochewki ścięgien ręki 871
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 875
Krótkie mięśnie ręki 878
Mięśnie kłębu kciuka 879
Mięśnie kłębu palca małego 882
Mięśnie środkowe dłoni 884
Rozcięgna grzbietowe palców ręki 888
Powięzie ręki 889
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 892
Mięśnie kończyny dolnej – opracowali Michał Reicher i Wiesław Łasiński 894
Uwagi ogólne 894
Mięśnie obręczy kończyny dolnej 895
Grupa przednia mięśni grzbietowych obręczy kończyny dolnej 896
Grupa tylna mięśni grzbietowych obręczy kończyny dolnej 900
Grupa mięśni brzusznych obręczy kończyny dolnej 907
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 909
Mięśnie uda 910
Grupa przednia mięśni uda 911
Grupa przyśrodkowa mięśni uda 916
Grupa tylna mięśni uda 920
Powięzie biodra i uda 924
Topografia uda 929
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 931
Grupa przednia mięśni goleni 934
Mięśnie goleni 934
Grupa boczna mięśni goleni 938
Grupa tylna mięśni goleni 941
Warstwa powierzchowna 941
Warstwa głęboka 945
Powięzie goleni 953
Pochewki ścięgien stopy 955
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 958
Krótkie mięśnie stopy 960
Mięśnie grzbietu stopy 963
Mięśnie podeszwy 963
Mięśnie wyniosłości przyśrodkowej 963
Mięśnie wyniosłości bocznej 966
Mięśnie wyniosłości pośredniej 968
Powięzie stopy 972
Rozcięgna grzbietowe palców stopy 972
Streszczenie – opracował Wiesław Łasiński 975
SKOROWIDZ RZECZOWY 977